İş dünyası ağır sorunlara rağmen 2022’ye yatırım yaparak hazırlanıyor

Handan Sema CEYLAN

DÜNYA’nın geleneksek olarak düzenlediği Anadolu’nun Nabzı anketi artık her üç ayda bir Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) destekleri ve SAM’ın analiziyle okurlarımızla buluşacak. 2021 yılının ilk çeyreğini kapsayan ve 12 sorudan oluşan araştırmamıza 43 kentten alanında öne çıkan 300 iş insanı katıldı. DÜNYA gazetesinin tüm Türkiye’ye yayılmış büroları, TÜRKONFED’in üyeleri ve kentlerinin önde gelen iş dünyası temsilcileri ankette soruları yanıtladı. Pandemi yılı 2020’de şirketi için “Küçüldü” diyenlerin oranı yüzde 20,7 oldu. Bu dönemde her 10 iş insanından 4’ü mevcut işini koruduğunu ifade etti. Ancak iş dünyasının canlanma ile ilgili beklentisi önümüzdeki senelere kaldı. Her 10 iş insanından 6’sı bu yılın sonraki çeyreklerinde bir canlanma beklemiyor. Ekonomik canlanma için “2022’de başlar” diyenlerin oranı yüzde 41,0 olurken “iki yıl boyunca canlanma olmaz” diyerek karamsar tablonun en siyah rengine işaret edenler yüzde 22,3’ü temsil etti. 2021’in ikinci çeyreğinde canlanma bekleyenlerin oranı yüzde 16,3 oldu. Canlanma için üçüncü çeyreğe işaret eden kısmen iyimser kitle ise her 5 iş insanından birini temsil etti. Pandeminin de etkisiyle zorlaşan koşullarda verimliliği ve karlılığı artırmak isteyen firmaların ilk başvuracağı çözüm ise “maliyet azaltma”. İş insanlarının yaşadığı en önemli problem ise “hammadde sıkıntısı”. Piyasanın en önemli birinci sorununu yüzde 40,3 ile iş insanları hammadde olarak işaret etti. İkinci önemli sorunun en fazla belirtildiği şık ise yüzde 25 ile “nakit sıkışıklığı” oldu. Vadelerin uzaması ise "üçüncü en önemli sorunun" yüzde 23,7 ile lider şıkkı olarak öne çıktı. Türkiye ekonomisini zorlayan birinci madde olarak iş dünyası “girdi maliyetlerindeki artış”a işaret ediyor. Bunu sırasıyla “enfl asyon”, “üretim ve sanayi politikaları”, “vergi politikaları”, “işsizlik”, “jeopolitik riskler” ve “hukuk” takip ediyor. Tüm zorlu koşullara rağmen iş dünyası yatırım iştahından da vazgeçmemiş durumda. İş insanları yüzde 62,7 ile bu yıl yatırımda olduğunu söylüyor.

Her şeye rağmen her 3 iş insanından neredeyse ikisi “yatırım” diyor

İş dünyası pandemi ile birlikte hem küresel hem ulusal sorunlarla baş etmeye çalışırken, yatırım iştahından da kayıp yaşamadı. Yılın ilk çeyreğinde “2021’in önümüzdeki çeyreklerinde yatırım yapacak mısınız” sorusuna ankete katılanların yüzde 62,7’si “Evet” yanıtını verdi. Bu katılımcılar içinde yatırımlarını “Tevsii-kapasite artırımı” olarak tanımlayanlar ilk sırada. Bunu sırasıyla “yeni yatırım” ve “Ar-Ge” takip ediyor. “Dijitalleşme ve bulut” yatırımı da dördüncü sıradan bu alanların ardından geliyor.

"İşten çıkarma yasağı kaldırılsın" talebi geldi

Pandemi nedeniyle iş dünyası ve çalışma hayatı için alınan tedbirlerden biri de işten çıkarma (fesih) yasağı olmuştu. Ankete katılan her 5 iş insanından 4'ü bu yasağın kaldırılmasını istedi. Yasağın kaldırılmaması yönünde görüş beyan edenler ise yüzde 21'de kaldı. Fesih yasağı pandemi döneminde tartışalan önemli tedbirlerden biri olmaya devam ediyor. İşçiler fesih yasağı nedeniyle "Kod 29"dan işten çıkartıldıklarını belirterek, iş ahlakına uymayan bu uygulama gerekçesi ile protestolar gerçekleştiriyor.

Hangi kentlerde anket yapıldı?

DÜNYA Gazetesi'nin tüm Türkiye'ye yayılmış büro ağıyla gerçekleştirilen anket her ne kadar Anadolu'nun Nabzı Anketi olaraka markalaşsa da Trakya ve İstanbul iş dünyasının da fikirlerini yansıtıyor. Anketin gerçekleştirildiği kentler şöyle: Adana, Afyon, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elâzığ, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Nevşehir, Ordu, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Sivas, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van, ve Yalova

Pandemi şiddetini artırırken kronik sorunlara çözüm şart

ORHAN TURAN - TÜRKONFED YÖNETİM KURULU BAŞKANI

Ülkemizin pandemi dahil tüm krizlerden çıkış reçetesi üretim ekonomisiyken, kalkınma ve rekabetçilikte ekonominin en önemli aktörleri olan KOBİ’lerin yatırım, üretim ve istihdama sağladıkları katkı önemli bir potansiyel yaratıyor. 2019 yılı itibarıyla Türkiye’de tarım dışı sektörlerde faaliyet gösteren yaklaşık 3,2 milyon işletmenin yüzde 99,8’ini KOBİ’ler oluşturuyor. Ölçek bazında değerlendirirsek, bu firmaların yüzde 92,3’ü mikro, yüzde 6,4’ü küçük ve yüzde 1,1’i orta büyüklükteki işletmeler. KOBİ’ler ayrıca toplam cironun yüzde 50,4’ünü, istihdamın yüzde 72,4’ünü sağlıyor. İhracatın da yüzde 40’ında KOBİ’lerin etkisi göze çarpıyor. Kısacası KOBİ’ler, dünyada olduğu gibi ülkemizde de üretim ekonomisinin ana dinamosu ve tedarik zincirinin en önemli halkası. TÜRKONFED’in ana odak noktalarından biri olan KOBİ’lerin ekonomiye dair öngörülerini öğrenmek, yaşadıkları temel sorunları tespit etmek ve teknoloji-dijitalleşme yatırımlarıyla ilgili fikir edinmek üzere DÜNYA Gazetesi ile Anadolu’nun Nabzı Araştırması’nı başlattık. Araştırmanın ilk çeyrek sonuçları, TÜRKONFED olarak yaptığımız farklı çalışmalar ve sahadan aldığımız geri bildirimlerle de örtüşüyor. Pandeminin şiddetinin arttığı bu dönemde, işletmelerimiz artık kronik bir soruna dönüşen finansmana erişim, nakit akışı ve ham madde maliyetlerindeki artış noktasında ciddi sıkıntılar yaşıyor. Büyük işletmelerimize göre kırılgan yapıya sahip olan KOBİ’lerin sorunlarının etkili bir şekilde çözülmesi için gerekli mekanizmaların hızla devreye alınması şart. Buna paralel olarak, bankacılık sektöründeki yüksek kredi faizleri ve teminat koşullarına dair sorunlar da çözüm üretilecek alanlar olarak öne çıkıyor. Tüm bu gelişmelere karşın işletmelerimizin önümüzdeki döneme ilişkin yatırım yapma iştahı, ekonomimiz açısından umut veriyor. KOBİ’lerimizin kaliteli büyümesi, ülkemizin kalkınma yolculuğunda da çok önemli bir ivme yaratacak, finansman dahil temel sorun alanlarına etkili çözümler de rekabet gücümüzü artıracaktır.

Üç güvenilir kurumun işbirliği ve ekip çalışmasıyla gerçekleştirildi

HAKAN GÜLDAĞ - DÜNYA (NBE) YÖNETİM KURULU BAŞKANI

Reel ekonomiye öncelik veren gazetemizde iki sayfaya yayılmış olan bu çalışma, DÜNYA’nın araştırma gazeteciliği iddiasına güzel bir örnek oluşturuyor. Bugün bütün ülkelerde her türlü ekonomik aktivite hakkında veri toplayan, işleyen ve raporlayan kurumlar var. Bunların bazıları resmi, bazıları da üniversite, dernek ya da araştırma şirketleri gibi özel kuruluşlar. Ancak görüyoruz ki, bu araştırmaların bir çoğu sorunlu. Bu sorunların en önemlisi ‘güvenilirlik’. Gerçek performansı yansıtmak yerine, olguları olduğundan daha iyi ya da kötü göstermeye çalışan ‘araştırma’ çok maalesef. Hesaplanış biçimleriyle, tanımlarla oynananlar da çabası... ‘Anadolu’nun Nabzı Anketi’ üç güvenilir kurumun işbirliği ve bir ekip çalışmasıyla gerçekleştirildi. Amaç, ekonominin performansı ve iş dünyasının davranış ve beklentilerinin doğru olarak derlenmesi, bilimsel standartlarda analizi ve tarafsız yorumu ile toplumu aydınlatmak. Gerçeğe ayna tutmak. Ve ‘fikri takip’ ile sürdürülebilirliğini sağlamak. Çünkü olayları, fikirleri ve eğilimleri sonuna kadar takip etmenin araştırmacı gazeteciliğin en önemli niteliklerinden olduğuna inanıyoruz. Bu önemli ama bir o kadar da zor görevde bizimle olan TÜRKONFED ve SAM ekibine herkese teşekkür ediyorum.

BM ve AB için de araştırmalar yürütüyoruz

CENAP NUHRAT/SAM ARAŞTIRMA - DANIŞMANLIK AŞ YÖNETİM KURULU BAŞKANI

Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAM) 1994'te kuruldu. İstanbul merkezli SAM’ın Türkiye’nin 13 ilinde birlikte çalıştığı çözüm ortağı bölge ofisleri var. SAM sosyal, siyasal ve ekonomik araştırmalar yapar. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlarla yerli ve yabancı akademisyenler için çalışmalar yürütüyoruz. Ülke içinde çeşitli kamu kuruluşları ve yerel yönetimler için araştırmalar yapıyoruz. Siyasi kamuoyu yoklamaları, sanayi kuruluşları kurum kimliği araştırmaları ve medya araştırmaları etkinlik alanı içinde. Bugün verilerini açıkladığımız, DÜNYA Gazetesi ve TÜRKONFED'le birlikte yürütülen Anadolu’nun Nabzı anketinde iş dünyasının mevcut ekonomik ve siyasi konjonktür üzerine görüşleri derlendi. Araştırmada Türkiye’nin mevcut yatırım ve üretim ortamının analizi yapıldı. İş dünyasının öncelikli sorunları ve bu sorunların odaklandığı noktalar belirlendi. Ayrıca, iş dünyasının önümüzdeki dönemde nasıl bir yatırım politikası izleyeceği araştırıldı. 2021 yılının ilk çeyreğini kapsayan bu araştırma üç ayda bir tekrarlanacak.