İhracatta oto, ciroda demir ve demir dışı metaller zirvede

Merve YİĞİTCAN

Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK), bu yıl ilk kez yapılan OSBÜK-OSB Yıldızları Araştırması 2020’nin sonuçlarını açıkladı. Araştırmanın sonuçları OSBÜK Başkanı Memiş Kütükcü tarafından düzenlenen çevrimiçi toplantıyla açıklandı. Araştırma sonuçlarına göre, OSB’lerde en fazla ihracat yapan ilk 100 firma 2020 yılında 11 milyar 289 milyon dolarla, Türkiye genel ihracatının yüzde 6,7’sini gerçekleştirdi. OSB’lerde en fazla ihracat gerçekleştiren ilk 100 firmanın toplam ihracatı 11 milyar 289 milyon dolarken, en büyük payı yüzde 47,8 ile 5 milyar 397 milyon dolar ihracat gerçekleştiren otomotiv endüstrisi aldı. Otomotiv endüstrisini sırasıyla yüzde 12,7 pay ve 1 milyar 435 milyon dolar ile demir ve demir dışı metaller sektörü, yüzde 8,1 pay ve 915 milyon dolar ile de tekstil ve hammaddeleri sektörü takip etti.

OSB’lerde en fazla ihracat yapan ilk 100 firmanın bölgelere göre dağılımlarına bakıldığında; Marmara Bölgesi 6 milyar 760 milyon 699 bin dolar, Akdeniz Bölgesi 1 milyar 196 milyon 517 bin dolar, İç Anadolu Bölgesi 1 milyar 48 milyon 843 bin dolarlık ihracatla ilk 3’te yer aldı. En fazla ihracat yapan iller ise sırasıyla Bursa, Gaziantep ve İstanbul olurken, OSB’lerin ihracat şampiyonu 2,2 milyar dolar ile Oyak Renault oldu. İkinci sırayı 1,5 milyar dolar ihracat ile Tofaş alırken, üçüncü sırada 847 milyon dolar ile Bosch yer aldı. Karlılıkta da otomotiv sanayi listede başı çekti. 2020 yılını en karlı kapatan kurum 1,8 milyar TL ile Tofaş olurken, Tofaş’ı 994 milyon 949 bin TL ile Oyak Renault ve 813,2 milyon TL ile Hidromek izledi.

147,5 milyar TL’Lik ciro

Araştırmaya göre, OSB’lerde yer alan en fazla ciroya sahip ilk 100 firmanın yurt içi ciro toplamı 147,5 milyar TL’ye ulaştı. OSB’ler de en fazla yurt içi ciro yapan ilk 5 sektör sırasıyla demir ve demir dışı metaller yüzde 40,17, otomotiv endüstrisi yüzde 22,33, gıda yüzde 9,70, tekstil ve hammaddeleri yüzde 6,46 ve ambalajdan yüzde 4,66 oluştu. Çorum OSB’de yer alan Ahlatcı Metal firması, yurt içi ciroda birinci sırada yer alırken onu Demirtaş OSB’de yer alan Tofaş ve Bursa OSB’de bulunan Oyak Renault takip etti.

İlk 100’den 128 bin kişilik istihdam

2020 yılında OSB’lerde en fazla istihdam yapan ilk 100 firmanın toplam istihdamı 128 bin kişi olurken, bu 100 firmanın istihdam profiline bakıldığında 105 bin 361 mavi yakalı, 22 bin 649 beyaz yakalı olduğu görüldü. Bu istihdam performansının bölgelere dağılımı incelendiğinde ise, Marmara Bölgesi’nde 61 bin 748, Akdeniz Bölgesi’nde 17 bin 267, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 15 bin 62 kişi istihdam edildi. En fazla istihdam yapan sektörlerde ilk üç ise sırasıyla otomotiv, demir ve demir dışı metaller ile tekstil ve hammaddeleri oldu. Ayrıca, OSB’lerde 2020 yılında en fazla kadın istihdam eden ilk 100 firmaya bakıldığında toplam 24 bin 819 kişinin istihdam edildiği görülüyor. Kadın istihdamında ilk sırayı bin 200 kadın istihdamı ile Denizli OSB’de faaliyet gösteren Deniz Tekstil alırken, Tavşanlı OSB’de faaliyet gösteren Nursan Kablo bin 142 kadın istihdamı ile ikinci sırada, Çerkezköy OSB’de faaliyet gösteren Bony Tekstil ise bin 141 kadın istihdamı ile üçüncü sırada yer aldı.

İlk 50’den 8 milyar TL’lik yatırım

Araştırmaya göre; 2020 yılında OSB’lerde en fazla yatırım yapan ilk 50 firma, toplam 7 milyar 993 milyon 923 bin 968 TL yatırım gerçekleştirdi. Tofaş, 868 milyon 320 bin TL’lik yatırım tutarı ile listede liderlik koltuğuna otururken, onu Merinos Halı ve Oyak Renault takip etti. Araştırmada OSB’lerde en fazla Ar-Ge harcaması yapan ilk 50 firmanın toplam 1,4 milyar dolarlık Ar-Ge harcaması gerçekleştirdiği görüldü. Otomotiv endüstrisi 15 firma ile OSB’lerde en fazla Ar-Ge harcaması yapan firma sayısıyla listeye ağırlığını koymuş durumda. En fazla Ar-Ge harcaması yapan firma ise Bursa Demirtaş OSB’den TOFAŞ oldu. Araştırmanın sonuçlarına göre, Ar-Ge çalışmaları sadece belirli illerde sıkışmak yerine artık yavaş yavaş Anadolu’ya yayılıyor. Sivas, Malatya ve Samsun gibi iller listede yer alan firmaları ile umut veriyor.

Patentte Bilim İlaç lider

Araştırmanın patent ve dijitaleşme harcamaları dikkat çekti. OSB’lerde patent sayısına göre ilk 50 firmanın toplam patent sayısı 922’ye ulaşmış durumda. Gebze OSB’de yer alan Bilim İlaç firması patent listesinde 258 adet patent ile ilk sırayı alırken, Bursa OSB’de bulunan Bosch’un 114 ve Demirtaş OSB’de yer alan Tofaş’ın 96 patenti bulunuyor. Dijital harcamalara göre ilk 50 firmanın toplam 89,4 milyon TL yatırım yaptığı görülüyor. Ordu Fatsa OSB’den Bentaş Bentonit en fazla dijitalleşmeye harcama yapan şirket oldu.