İhracatın 3 farklı senaryosu: 2024 beklentilerini Ekonomi Gazetesi için değerlendirdiler

Türkiye ekonomisinin itici gücü olan ihracat, 2023 yılının başındaki pozitif beklentilerine ulaşamasa da yılı yüzde 0,6 artışla 255,8 milyar dolarla kapatarak, Orta Vadeli Program’da (OVP) belirtilen hedeflerini tutturdu. Bu dönemde küresel ticaretteki daralma ihracatı doğrudan etkilerken, Dünya Ticaret Örgütü’nün verilerine göre, Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,6 oranında azaldı. 2023 yılında küresel mal ve hizmet ticareti toplamının da 2022 yılına göre yüzde 4,5 düşüşle yaklaşık 1,5 trilyon dolar azalarak 31 trilyon doların altına ineceği öngörülüyor.

Türkiye’nin aralık ayına ilişkin hizmet ihracatı henüz açıklanmazken 2023 yılı genelinde yapılan ihracatın 100 milyar doları geçmesi bekleniyor. Bu tutarla hizmet ihracatının mal ihracatıyla beraber 356 milyar doları geçeceği tahmin ediliyor. Bu ihracat tutarı, DTÖ’nün 2023 yılı beklentisine göre Türkiye’nin küresel mal ve hizmet ihracatından aldığı payın bir önceki yıla göre yüzde 1,02’den 1,14 seviyesine geleceği anlamını taşıyor.

2024 yılına daha pozitif beklentilerle başlayan ihracat ailesi, yıl için hedeflerini OVP’ye göre ayarladı. Türkiye’nin 2024 yılı için OVP çerçevesinde öngördüğü mal ihracatı 267 milyar dolar, hizmet ihracatı ise 135 milyar dolar. Bu hedef yakalanırsa mal ihracatında yüzde 4,5’luk, hizmet ihracatında ise tahmini olarak yüzde 30 büyüme sağlanacak.

Kötümser senaryoda mevcut seviyesinin korunması bekleniyor

EKONOMİ gazetesi olarak sektör temsilcilerine üç farklı senaryoda ihracatın büyüme performansını sorduk. Verilen cevaplar da OVP’ye göre daha iyi bir sonuç elde edileceği yönünde oldu. İhracatçılar, talep daralmasının devam ettiği, bölgesel savaşların uzadığı ve yenilerin geldiği, lojistik maliyetlerin arttığı, kurun rekabetçi seviyede olmadığı bir kötümser senaryoda ortalama olarak yüzde 0,3’lük düşüş bekliyor. Bu düşüşle ihracat 255 milyar dolar oluyor yani bir diğer anlamda mevcut ihracat korunacak.

Yüzde 7’lik artış beklentisi

Normal şartlar altında talebin 2023 yılına göre canlanacağını düşünen ihracatçılar, özellikle seçim sonrası dönemde kıpırdanmanın başlayacağını, küresel ortamda hem ekonomik hem de siyasi gelişmelerin daha kötü seyretmeyeceğini hesaplayarak yüzde 7 büyümeyi öngördü. Bu büyüme oranıyla elde edilen ihracat 273,7 milyar dolar oluyor. Diğer bir anlamda, ihracatçılar 2024 yılında OVP hedefinin üzerinde bir ihracat geliri sağlanacağını düşünüyor.

Tüm koşulların Türkiye’nin lehine seyrettiği, talepteki canlanmanın pandeminin son dönemine yaklaştığı çok iyimser bir ortamda ise beklenen ihracat artışı ortalama olarak yüzde 13,6 seviyesinde. Bu büyüme performansı yakalanırsa elde edilecek ihracat geliri 290,6 milyar doları buluyor.

Düşüş bekleyen tek sektör madencilik

Sanayi sektörleri 2024 yılı ihracat öngörüsünde kötümser bir senaryoda yüzde 1,5’luk düşüş beklerken, normal şartlara göre yüzde 5,8’lik, iyimser tabloda 12,8’lik artışlar bekliyor. Tarım sektörlerinde kötümser senaryoda yüzde 4’lük, baz senaryoda yüzde 7,5’luk, iyimser senaryoda ise yüzde 11,5’luk büyüme tahmini yapılıyor. Madencilikte ise tablo karamsar görünüyor. Sektör, kötümser bir senaryoda yüzde 8’lik, baz senaryoda yüzde 5,2’lik düşüş bekliyor. Sektörün iyimser tablosu ise bir önceki yılın ihracat rakamına ulaşmak.

Sektörün düşüş beklentisi ile ilgili EKONOMİ’ye açıklama yapan Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Başkanı Rüstem Çetinkaya, özellikle Kızıldeniz’de yaşanan lojistik sorunların sektörü derinden etkileyeceğine dikkat çekti. Çin, Hindistan, Vietnam gibi ülkelerin en önemli ihraç pazarları arasında yer aldığını kaydeden Çetinkaya, “Konteyner krizinin olumsuz etkileri olacak. Normalde Çin’e 300 dolara, Hindistan’a 400 dolara gönderdiğimiz konteynerler bin 700 dolar seviyesine çıktı. Suudi Arabistan arttı. En önemli ikinci pazarımız ABD’ye konteyner fiyatı iki katına çıktı. Yüklediğimiz ürünlerde ton başına maliyetimiz 12 dolardan 60 dolara kadar çıktı. Bu maliyetleri fiyata yansıtamıyoruz. Dolayısıyla siparişlerimiz de düşecek” dedi.

Gültepe: OVP hedeflerini geçeceğimize inanıyoruz

EKONOMİ’ye 2024 yılı hedefleri için bilgi veren Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, 2024’te 267 milyar dolarlık mal ve 135 milyar dolarlık hizmet ihracatı hedeflediklerini söyledi. Normal şartlar altında belirlenen hedeflere kolaylıkla ulaşabileceklerini kaydeden Gültepe, “Tüm sektörlerimizle sık sık bir araya gelerek durum değerlendirmesi yapıyoruz. Yıla yeni başladık. OVP hedeflerimize ulaşacağımıza ve geçeceğimize inanıyoruz. Kötü ve iyimser senaryoları belirlemek için biraz daha gidişata bakacağız. Sonrasında bu senaryolar için ulaşılabilir hedefleri belirleyeceğiz” dedi.

İhracatçı üç büyük pazarı radarına aldı

2023 yılında 72 alım heyeti organize eden ve 150 ticaret heyeti düzenleyen ihracatçılar, 2024 yılında da bu etkinliklerin sayısını artıracak. Özellikle dünyanın en önemli ithalatçı ülkelerine odaklanmak isteyen ihracatçılar, 2024’te ağırlıklı olarak ABD, Çin, Hindistan gibi büyük pazarlara yoğunlaşacak. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) organizasyonunda ABD’ye beş, Çin’e üç, Hindistan’a iki ticaret heyeti organize edilmesi planlanıyor.