İhracat ve üretime tam kapanma tehdidi

Yener KARADENİZ

Salgın tedbirleri kapsamında 29 Nisan-17 Mayıs tarihleri arasında tam kapanma uygulamasına geçildi. Yayınlanan genelge ile de üretim, imalat, tedarik ve lojistik sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler dışında kalan tüm ticari işletme, iş yeri ve ofislerin ise kapalı olacağı vurgulandı. Genelgeye göre ihracatın olmazsa olmazı mümessil ofisleri ve dış ticaret şirketleri ise ofis tanımı içinde yer aldıkları için muafiyet kapsamında yer almadı. Bu durumun ihracat için büyük bir sıkıntı yaratacağını vurgulayan sektör temsilcileri, ihracatın önemli bir kısmının mümessil ofislerinin fiziki onayını gerektirdiğini ve dış ticaret şirketleri tarafından gerçekleştirildiğine dikkat çekerek, söz konusu şirketlere muafiyet verilmemesi halinde ihracatın durma noktasına gelebileceği uyarısında bulundu. 17 binden fazla ihracatçı şirketin yer aldığı hazır giyim sektörü temsilcileri, konuyu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) iletti ancak şu ana kadar herhangi bir çözüm bulunabilmiş değil.

Çözümü kanuni yollarla bekliyoruz”

Genelge ile birlikte ihracatçıların telaş içinde kendilerini aradığını dile getiren İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Gültepe, deklarasyonda sıkıntı olduğunu söyledi. Gültepe, “Mümessil ve dış ticaret şirketleri ihracatçının bir departmanı gibi çalışıyor. Onların da muafiyet kapsamında yer alması, çalışmalarına devam etmesi lazım. Gelip ürünlerimize bakmaları, onay vermeleri gerekiyor. Fiziki onay verecekler ki biz de ihracat yapabilelim. Biz, bizi arayanlara ‘çalışsınlar sorumluluk bizde’ diyoruz. Gerekli desteği vereceğiz. Çünkü onlar olmadan ihracat olmaz” dedi.

Ege Hazır Giyim İhracatçı Birlikleri Başkanı Recep Burak Sertbaş da konuyla ilgili hem ihracatçı birlikleri hem de Ege Bölgesi Sanayi Odası’na gerekli başvuruları yaptıklarını belirterek kanuni yollarla çözüm beklediklerini söyledi.

“Konu Cumhurbaşkanlığı’na da iletildi”

Bu durumun ciddi bir açmaz olduğunu vurgulayan TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat ise şöyle konuştu: “Mümessil ofislerde üretici ve ihracatçıları denetleyen denetçiler var. Hem ürünlerin yurtdışı ile bağlantılarını sağlayan müşterileri temsilcilerinin hem de teknikerlerin sahada dolaşması ve ürüne onay vermesi gerekiyor ki ihracat işlemi tamamlansın. Üretim ihracat yapabilmek için devam ediyor. Şu an bu konu çok ciddi bir açmaz. Öte yandan dış ticaret şirketleri de ofis kapsamında oldukları için çalışmıyor. Bazı üreticiler ürünleri üretiyor ama ihracatı dış ticaret firması yapıyor. Bu konuyu TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’na da ilettik. Cumhurbaşkanlığı’na da sunuldu konu ama şu ana kadar herhangi bir gelişme yok. Mümessil firmalar ve ihracatı yapacak olan dış ticaret şirketleri hala muafiyet kapsamında değil. Üretiyorlar ama kim onaylayacak, kim ihraç edecek belli değil, sıkıntı büyük, herkes çözüm bulmaya çalışıyor ama kod işi de işin içine girince artık bu sınıftakilerin dışarı çıkması mevzu bahis değil” şeklinde konuştu. Fayat’ın verdiği bilgilere göre hazır giyim sektöründe 17 bin ihracatçı şirket bulunuyor ve bunun önemli bir kısmı dış ticaret şirketleri vasıtasıyla ihracat yapıyor. İHKİB sitesinde yer alan bilgilere göre mümessil ofislerin sayısı ise 36’sı yabancı olmak üzere 96 adet.

Uyumsuzluğun sebebi ne?

NACE kodları konusunda yaşanan sıkıntıların nedeni ne, neden uyumsuzluk yaşanıyor? Sektör temsilcileri hali hazırda birçok şirketin faaliyet alanına yönelik NACE kodu bulunmadığını, daha önce yanlış kod girilmiş olabileceğini ya da NACE kodu uygulaması öncesinde faaliyete başlandığı için bu sorunların yaşanabildiği bilgisini verdi. Örneğin bir şirket daha önce perakende alanında faaliyet gösterip buna göre NACE kodu kaydı yaparken daha sonra faaliyet alanına ihracat ya da üretimi de eklemiş olabiliyor. Ancak hali hazırdaki sistemde üretim yapmasına rağmen NACE kodunda yer almıyor. Akla gelen bir diğer konu ise daha önceki tam kapanmada neden bu sorunların yaşanmadığı konusu oldu. Yine sektör temsilcileri ilk kapanmada ihracatın da tamamen durma noktasına geldiği için mümessil ve dış ticaret şirketleri ile ilgili sıkıntı yaşanmadığını, izin belgelerinin ise şirketlerin kendilerinin hazırlaması nedeni ile sıkıntı yaşanmadığını dile getirdi. Öte yandan 1 Mayıs itibari ile 700 bine yakın çalışan sistemden çalışma belgesi alabildi. Sistemde yaşanan aşırı yoğunluk nedeniyle belirli aralıklarla çalışma izin belgesi alma konusunda olumsuzluklarla karşılaşılırken, buna çözüm olarak EK-1 izin belgesinin indirilerek doldurulması ile alternatif bir yöntem sağlanıyor.

“NACE kodları tutmuyor”

Muafiyet kapsamında yer alan meslek grubu çalışanları,İçişleri Bakanlığı e-başvuru sistemi üzerinden “görev belgesi” başvurusunda bulunuyor. Ege Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Hayati Ertuğrul, “Sokağa çıkma kısıtlamasından muaf olmak için meslek kodları var. Fakat üretici/imalatçı olduğu halde NACE kodları tutmadığı için belge düzenlenemiyor. Bizim 200’ün üzerinde çalışanımız var. İşlem yapmaya çalıştık hiçbir sonuç alamadık. E-devlet vasıtası ile belge alınması çok zor. Ek-1 diye geçici bir form var. O formu doldurup idare edeceğiz ama ondan sonrasıyla ilgili büyük bir sıkıntı yaşayacağımız ortada. Bununla ilgili İzmir Valiliği’ne başvuruda bulunduk. Fakat onlar da bu iş ile ilgili pozitif bir dönüş yapmadılar” diye konuştu.

Görev belgesi kullanım süresi uzatıldı

 Bu arada sistemde yaşanan aksaklıklar nedeniyle, manuel olarak hazırlanan görev belgesi kullanım süresi uzatıldı. İçişleri Bakanlığı'nın yeni genelgesinde; muafiyet alanındaki iş kolları için işverenin ve çalışanın beyanı ve taahhüdüyle manuel olarak doldurularak çalışan ve iş yeri/firma yetkilisinin imzasıyla düzenlenecek "Çalışma İzni Görev Belgesi Formu'nun" geçerlilik süresinin 7 Mayıs 2021 Cuma 24.00'e kadar uzatıldığı bildirildi.