İhracat taşımalarında yük azaldı, yabancı payı arttı!

Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın UNET Otomasyon Sistemi ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri üzerinden derlediği 2023 Uluslararası Yük Taşıma İstatistikleri raporunu yayımladı. Raporda, Türkiye’nin uluslararası yük taşıma sayılarının azaldığı, ancak buna karşın yabancı araçların sefer sayısını artırdığı dikkat çekti. Türkiye’den karayoluyla gerçekleştirilen ihracat taşıma sayıları, Ocak-Aralık 2023 döneminde yıllık bazda yüzde 2 oranında azalarak, 2 milyon 26 bin 508 sefer oldu. Bu taşımaların 1 milyon 442 bin 375 seferini yapan Türk nakliyecilerin taşıma sayıları yüzde 6 azalırken, yabancı araçların taşıma oranı ise aynı dönemde yüzde 8 arttı.

Bulgarlar sefer sayısını yüzde 13 artırdı 

Yabancı araçlar tarafından gerçekleştirilen ihracat taşımalarına bakıldığında, yüzde 13'lük payla Bulgaristan, yüzde 10 payla Romanya ve Gürcistan, yüzde 8 payla İran araçları ilk sıralarda geldi. Yabancı araçların pazar payını en fazla artırdığı bölge ise BDT ve Orta Asya ülkelerine yönelik taşımalar oldu. Raporda, bölgesel taşımalar bazında henüz aralık sonuçları açıklanmadığı için 11 aylık verilere yer veriliyor. Buna göre Ocak – Kasım 2023 döneminde BDT ve Orta Asya ülkelerine 34 bin 416 ihracat seferi kaydedildi. Bu dönemde Türk araçlarının gerçekleştirdiği taşımalar yıllık bazda yüzde 5'lik artış, yabancı araçlar yüzde 24'lük artış gösterdi. 2023’ün ilk 11 ayında Orta Doğu ülkelerine 706 bin 179 ihracat seferi yapıldı. Bu dönemde Türkiye’den Orta Doğu ülkelerine gerçekleştirilen karayolu ihracat taşıma sayılarında Türk araçlarının taşımaları yıllık bazda yüzde 12 oranında azaldı, yabancı araçlar ise seferleri yüzde 10 oranında artırdı. Ocak-Kasım 2023 döneminde Avrupa ülkelerine ise 801 bin 540 ihracat seferi yapıldı. Avrupa yönelik taşımalarda hem Türk araçları hem de yabancı araçlarının sefer sayıları yüzde 1 oranında azaldı. Ocak – Kasım 2023'te Türk araçlarının ihracat taşımalarından aldığı pay yüzde 71'e gerilerken, yabancı araçlar payını yüzde 29'a çıkardı.

Artan maliyetler ve vize en büyük sorun 

Konuyla ilgili EKONOMİ’ye konuşan lojistikçiler, yerli firmaların Türkiye’nin dış ticaret taşımalarında kan kaybetmesinin önemli nedenlerinden birinin artan maliyetler olduğunu söyledi. Yüksek enflasyon nedeniyle işletme maliyetleri artan nakliyecilerin fiyatta rekabet gücü önemli oranda aşındı. Öte yandan, 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler de yerli nakliyecinin kan kaybetmesine neden oldu. Çünkü bu bölgedeki firmaların dış ticaret taşımalarında önemli bir payı bulunuyordu. Deprem nedeniyle birçok firma iş yapamaz hale gelmişti.          

Öte yandan, Türk nakliyecilerin yurt dışı seferlerinde yaşadığı sürücü vize sorunu da taşımaları sekteye uğratan bir diğer önemli neden olarak öne çıkıyor. Yine geçiş belgelerinin özellikle yılın sonuna doğru yetersiz kalması, iç ve dış gümrük geçişlerinde yaşanan beklemeler, yerli nakliyecinin yaşadığı problemler arasında yer alıyor. Tüm bu gelişmeler, özellikle komşu ülkelerden gelen TIR’ların Türkiye’nin dış ticaret taşımalarından aldığı payı artırmasına neden oldu.           

İthalatta artan yükü yabancı kaptı 

2023'te yapılan ithalat taşımalarında Türk araçları yüzde 7 artış gösterirken, yabancı araçlar taşıma sayılarını yüzde 16 artırdı. Böylece genel toplamda geçen yıl Türkiye’nin ithalat taşımaları 2022’ye göre yüzde 10 artış gösterdi. Geçen yıl toplamda 994 bin 391 ithalat taşıması yapıldı. 2023’te yabancı araçlar tarafından gerçekleştirilen ithalat taşımalarına bakıldığında yüzde 24 payla İran, yüzde 13 payla Bulgaristan, yüzde 9 pay ile Ukrayna plakalı araçların ilk sıralarda geldiği görülüyor.

İTO BAŞKANI AVDAGİÇ: TÜRKİYE’DE YABANCI ARAÇLAR DENETLENMİYOR

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, odanın geçen hafta düzenlenen ocak ayı meclis toplantısında Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’na sektörün taleplerini ileti. Avdagiç’in gündeme taşıdığı konulardan biri de Türkiye’de yabancı araçlara yönelik yeterli bir denetim sisteminin bulunmaması oldu. Avdagiç, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Bizim araçlarımız yurtdışında konusunda uzman memurlarca kontrole tabi tutulurken, ülkemizde yabancı araçları denetleyecek bir sistem halen bulunmuyor. Ülkemizden geçen yabancı araçların da uzman ekiplerce denetlenmesi son derece gerekli bir uygulama. Keza yol kenarı denetim istasyonlarında da sadece Türk plakalı araçların ağırlık ile boyut kontrolleri yapılıyorken, yabancı plakalı araçlar ise ülkemiz sınırları içerisinde iç taşıma gerçekleştirirken herhangi bir denetim ve kontrole tabi tutulmuyorlar. Kantar, tonaj aşımları, takograf ve benzeri ihlallerinde de herhangi bir cezai yaptırıma uğramıyorlar. Yabancı araçlar üzerindeki denetim eksikliklerinin giderilmesi adına yol kenarı denetim istasyonlarının yeniden Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü bünyesine alınmasını teklif ediyoruz.”