Hiperenflasyona gitmemek için..

Güldağ: Merkez Bankası 2024 enflasyonunu 33’ten 36’ya çekti. Üst bant 42. Gelecek yıl yüzde 74'le zirveyi görürüz deniyor. Hesaplar, beklentiler gerçekçi görünüyor. TEPAV’ın raporunda da mayısta 75'le zirveyi görürüz denilmişti. Yine de 36 tutar mı birinci soru. Bir de iş insanlarından da duyuyorum, Ankara'da kulislerde de; deniyor ki, "Yeni ekonomi yönetiminden beklenen iki şey vardı: Bir, dışarıdan para bulmak. İki, enflasyonu hızla aşağıya çekmek. Her ikisinde de problem var. Seçime gidilirken, hem faiz artışları sürecek hem de enflasyon daha düşürülememiş olacaksa bu siyaseten rahatsızlığa neden olur, bu politikadan vazgeçilebilir mi?

Ağaoğlu: Bu politikaları izlemeye devam etmezsek ne olur diye de bir bakmak lazım o zaman. 8,5 faize geri döneriz, kuru tutacak bir mekanizmamız kalmaz. Kur tarafında da, enflasyon tarafında da saçma sapan yere gideriz.

Güldağ: Ödemeler dengesinde de sorun çıkar. "Döviz bitti" krizi olur.

Ağaoğlu: Bu koşullarda dahi para bulamazken, o durumda hiç temin edemeyiz. Arjantin'den beter hiperenfl asyon sarmalına gireriz. Biz kötü politikaların bedelini ödüyoruz şu anda. Orta sınıfı kaybettik. Türkiye'den ayrılan beyin ve iş sermayesini kaybediyoruz. Kimi hangi işle besleriz sorusu ortaya çıkar.

Güldağ: Reel sektör, faizlerin yüksekliğinden ve krediye erişimdeki zorluklardan şikayet ediyor ama şu anda yapılanları da destekliyor. TL'ye güven sağlama çabalarını değerli buluyor.

Ağaoğlu: Arjantin’deki faizlere baksın herkes. Arjantin’deki faizler çok yüksek ama kimse yine Arjantin’e para vermiyor. Sorun sadece faiz değil.

Güldağ: İki bekleyiş var reel sektörde. Bir, seçim sonrası piyasa daha da sıkışacak. İki, nisan-mayıs gibi kur yukarı sıçrayarak 'olması gereken yere' gelecek...

Ağaoğlu: Bankalara halen daha miktarsal sınır var. Krediyi verebilirsiniz ama toplam kredinizi de ancak yüzde 3 artırabilirsiniz deniyor. Sınır halen daha devam ettiği için lebalep bir TL kredi verilebilecek bir durum yok. Kaldı ki faizler de yüksek olduğu için birçok şirket o faizlerden krediyi kullanmak istemez. Bankaların likiditelerinin artmış olması kredi verme iştahının düşük olduğunu gösteriyor. Zaten, Merkez Bankasına veriyorlardı parayı. Merkez de bu paraya faiz ödemem diyerek, zorunlu karşılıklarda bir düzenleme yaptı, yüzde 30’a çıkarttı genel karşılık oranını. Böylelikle piyasadaki likiditeyi emdi. 1 trilyonluk fazla likiditeyi emmek için zorunlu karşılık oranını arttırdık. 300-350 milyar eder. Bu da paranın maliyetini artıyor ve kredilere yansıyor.

Güldağ: Enflasyon raporundan çıkardığın en önemli mesaj ne oldu?

Ağaoğlu: Beklentiyi yüzde 36’ya çıkararak bir mesaj veriyor Gaye Erkan; 'Faizi artırmaya devam edeceğim’ diyor. 40’a getirecekler en azından. Çünkü herkesin beklenen enflasyona göre pozitif reel faiz noktasına geçeceğini görmesi lazım. 33’teyken 35 belki yeterli olurdu ama 36’da 40 yeterli görünüyor.

Güldağ: Alaattin Aktaş, hesaplamış. Mayıstaki zirve sonrası, haziran-aralık 7 ayda toplamda sadece 12 puanlık artış yaşanırsa 36 ancak tutar diyor.

Ağaoğlu: Ülke ekonomisinde etki 6-9 ay arasında çıkıyor. Biraz beklenecek. Artış hızının yavaşladığının hissedilmesi lazım. Arkadaşımdan mesaj geldi. Hissettiğim enflasyon bu değil, yine rakamlarla oynamaya başladılar diyor. Oysa benim ıspanak-ceviz endeksi iki aydır yataylaştı. Zam oranları küçüldü.

Güldağ: O yataylaşmayı ben de hissediyorum. Bizim Youtube'da Ekonomi Masası programımız var, Barış Esen'le. Her sabah oraya giderken sandviç ya da simit alıyorum. İki aydır zam yok. Bir de temmuz ve ağustos çok yüksek gelmişti. İç talebi baskılamaya devam ederlerse 2024'te eksi gelebilir o aylar.

Ağaoğlu: Öte yandan doğal gaz faturalarının da bu yıl devreye girerek enflasyonu yukarı doğru ittireceğini de hesaba katmak lazım. Ayrıca yılbaşında gelecek yeni vergi artışları...

Güldağ: Gaye Erkan, ücretlerdeki her 10 puanlık artış 1 ila 1,2 puan enflasyonu yukarı taşıyor diyor. Asgari ücrete yüzde 50 zam 6-7 puan yukarı çeker. Ağaoğlu: İş dünyasına da, esnafa da bu konuda fedakarlık düşüyor. Rabbena hep bana denecek zaman değil.

Güldağ: Hükümet tasarruf konusunda önce yolu bir açmalı derim.

Ağaoğlu: Ne diyeyim, Bakan Şimşek'in işi kolay değil.

Altında 2.010 kritik eşik; borsada yeni ralli zor

Güldağ: Ortadoğu’da çok sıkıntılı giden insanlık dramı ile karşı karşıyayız. İsrail yönetiminin yaptıkları artık Hamas'ın hiçbir şekilde savunulamayacak saldırısını cezalandırmanın çok ötesine geçti. Bir soykırıma doğru gidiyor göz göre göre.

Ağaoğlu: İsrail’in yıllardır izlediği politikaların zirveye ulaştığı bir dönemi yaşıyoruz. Dünyanın da sessiz kalmasını anlayamıyorum.

Güldağ: Piyasalar önce dalgalandı. Altın yükseldi. Ama sonra petrol fi yatları düşmeye başladı. Nasıl değerlendiriyorsun son gelişmeleri?

Ağaoğlu: Piyasayı etkileyen şeylerden biri Hizbullah’ın açıklaması. Hizbullah mesajında 'Hamas’ın İsrail’e yaptığı baskından haberimiz yoktu’ diyor. Devamında ise 'biz zaten 8 ekimden beri İsrail’le savaştayız. Hamas’ı destekliyoruz diyor.

Güldağ: Zaten Hamas da 7 Ekim'de vurmuştu İsrail'i. Ertesi günü yani...

Ağaoğlu: 'Her türlü olasılığa hazırız' deniliyor.' Aksa Tufanı bölgesel değil Filistin'in meselesidir. Bölgesel savaşı durdurmak isteyenler Gazze’deki saldırıları durdursun' deniyor. 'Amerikan savaş gemisine önlem aldık' diyor. Doğrusu ben bu mesajlardan, 'İsrail’de zaten savaştayız ama bölgesel savaşa dönüşmesine katkıda bulunmayacağız' anlamını çıkarttım.

Güldağ: Peki, piyasadaki fiyatlamalar?

Ağaoğlu: Piyasadaki fiyatlamalardan çıkarttığım da olayın oldukça bölgesel kalacağı yönünde. Piyasaların bölgesel kalması talebi var. Nereden anlıyorsun dersen, herhangi bir savaş fiyatlaması görülmüyor bana göre. Bir tek altında görüldü o fiyatlama. Gümüşte bile yoktu bu hareket.

Güldağ: Altında gelinen seviye ve önümüzdeki günler için beklentin?

Ağaoğlu: Merkez bankaları faizlerde aynı seviyeyi korudular. Bu da demektir ki faizlerde artış politikasının sonuna ulaştık. Bence duracaklar, ekstrem bir şey olmadığı takdirde yeni bir faiz artışı gelmeyecek. Cuma günü Amerikan tarım dışı istihdam verisi de 181 bin beklenirken 153 bin geldi. Bu da artık politikaların etkili olduğunu gösteren taraf.

Güldağ: Reel sektörden gelen kötü haber, piyasalara iyi haber oldu...

Ağaoğlu: Aynen, kötü haber iyi haber olarak algılandı. ABD borsaları iki gündür çok ciddi ralli yaptı. Piyasa Filistin’deki hali, Rusya-Ukrayna savaşından bile daha bölgesel algılamayı tercih ediyor.

Güldağ: Petrol fiyatı da geriledi...

Ağaoğlu: 7 Ekim’in altında bir fiyatlama var şu anda. Brent ile Batı Teksas arasındaki fark da daraldı. Altın tarafında gümüşe oranla yükseliş devam etti. 1.992’den kapattı haftayı. 2.010 kritik bir eşik. Eğer altın 2.010’un üzerine geçerse rekor ihtimali artar. 7 Ekim’den bu yana gelişen hareketlerde çok sert bir yükseliş oldu. Bu yükseliş sonrası kar realizasyonunun yaşanması gerekiyor. Bundan sonra yükselişler olmaz 1.950 seviyelerine geriler ama çok da aşağı düşmez.

Güldağ: ABD 10 yıllıkları?

Ağaoğlu: Amerikan 10 yıllık tahvil getirileri de önceki hafta 5 seviyesini test ettikten sonra, Fed'in 'artık faiz artışı yapmayacağız ama yakından gözlüyoruz' şeklindeki mesajı sonrasında 4,48’e kadar düştü, 4,52 ile de kapattı haftayı.

Güldağ: Ya bizim borsa?

Ağaoğlu: Borsa tarafında temkinli tavrım devam ediyor. Yeni bir ralliyi kaldıracak hareket yok bence.

Faiz yegane enstrüman değil

Güldağ: Piyasa ne diyor olanlara?

Ağaoğlu: Cumhurbaşkanı'nın 'Hamas mücahit bir örgüttür' dediği günün ertesinde 5 puanlık faiz artışı cesaret ve kararlılık göstergesi. Bu mutlaka ileride pozitif olarak değerlendirelecektir. Ama bir-iki kanıta daha ihtiyacı var piyasanın.

Güldağ: Faiz artışına devam gibi mi?

Ağaoğlu: Faiz yegane enstrüman değildir ülkeye para gelmesi için. Yapısal reformlarda herhangi bir adım atıldı mı? Hukukun işleyişiyle ilgili, demokrasiyle ilgili iyiye gidiş var mı diye baktığımızda gördüğümüz, yazıları yüzünden iki gazetecinin tutuklanıyor olması. Antalya'da öğretmen tutuklaması...

Güldağ: Orada notumuz epey zayıf.

Ağaoğlu: Ülkenin her organıyla birlikte çalışan bir organizma olduğunu unutmamamız lazım.