Hazır beton için çimento var ama ‘agrega ve mikser’ yok

Leyla İLHAN

Çimento ile birlikte hazır betonun hammaddesi olan agregada yetersiz üretiminin sorun oluşturabileceği belirtiliyor. Ayrıca betonu taşıyacak mikser ve pompada da sıkıntı söz konusu. Bunları temin ettiğinizde ise operatör bulamayabilirsiniz, çünkü büyük bölümü yurt dışına gitmiş durumda.

Türkiye’nin sadece deprem bölgesi için 1 yılda 320 bin, 2 yıl içinde 650 bin konut üreteceği açıklandı. Sosyal konut ve orta gelirli dahil edildiğinde kamu eliyle 2 yılda 1 milyondan fazla konutun üretilmesi söz konusu. Çimento, hazır beton ve demir çelik, seramik ve diğer yapı malzemelerinde sektörün bu ihtiyacı karşılayacak kapasiteye sahip olduğu ancak hazır betonun hammaddesi agregada yetersiz üretiminin sorun oluşturabileceği belirtiliyor. Bir başka sorun da betonu taşıyacak mikser ve pompada söz konusu. Birçok inşaat firması şimdiden mikser arayışına girmiş durumda, piyasada satılık beton mikseri kalmadığı gelen bilgiler arasında. Yine bir diğer sorun alanı da operatör, usta gibi kalifiye eleman temininde ortaya çıkıyor.

Bölge için 100 yeni beton santrali siparişi verildi

HAZIR BETON

Bölgede santrallerin yüzde 80'i yıkıldı

Deprem konutlarıyla ilgili kapasite değerlendirmesi yapan Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Adem Genç, 100 milyon tondan fazla kapasiteye sahip çimentoda sorun olmayacağını ancak hem İstanbul’da hem de deprem bölgesinde agrega sorunu olduğunu söyledi. Genç, “Geçen yıl 100 milyon metreküp beton üretimi yaptık, 200 bin konut için 10 milyon metreküp betona ihtiyaç olabilir. Deprem bölgesinde güçlü betoncular var. Ancak 10 milyon metreküp için 20 milyon ton agrega gerekebilir. Fakat üretim yerlerinde bu agrega yok” dedi.

Öte yandan, sektör beton santrallerini deprem bölgesine göndermeyi planlarken, İstanbul’da kentsel dönüşümün gündeme geldiğine dikkat çeken Genç, “Ancak deprem bölgesindeki beton santrallerinin yüzde 80’i yıkıldı. Şu anda 100’e yakın yeni beton santrali siparişi verildi. Ayrıca 8 -10 bin arasında mikser ihtiyacı var. Şu anda herkes mikser ve pompa arıyor. Pompa siparişi verdiğinizde 2024’ün ikinci yarısına, mikser için 2 yıl sonraya gün veriyorlar. Fiyatlar da uçtu. 2 ay önce 2,45 milyona aldığım mikser şu anda 4 milyona çıkmış durumda” dedi. Türkiye’de mikser ve pompanın yarısının ihraç edildiğini belirten Genç, “Ya bir süre ihracat yapmayın diyecekler ya da Avrupa’dan ikinci el makine ithalatı yapılacak. Diğer türlü inşaat sürelerinde bir uzama meydana gelebilir” diye konuştu.

Agrega eksiği en temel sorun

2 yılda 517 bin konut üretileceğini hatırlatan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık da köy evleriyle birlikte toplam sayının 650 bini bulabileceğini belirterek hazır betonda kapasitenin yeterli olduğunu söyledi. Çimentoda da sıkıntı olmadığını kaydeden Işık, “Bölgede 11 çimento fabrikası var. Türkiye’nin yıllık 80 milyon ton çimento üretimi var. Toplam kapasite 115 milyon ton” dedi. En temel sorunun agrega olduğunu işaret eden Işık, “Agrega üretiminde sıkıntı var. Deprem bölgesi için 2 yılda 100 milyon ton ilave agregaya ihtiyaç var. Türkiye’de toplam 300 milyon ton agrega üretiliyor. Bunun 200 milyon tonunu hazır beton sektörü olarak biz kullanıyoruz. Geri kalan 100 milyon ton ise asfalt yapımında, yol ve tünel yapımında kullanılıyor. Dolayısıyla ekstra bir 100 milyon tonluk ihtiyaç oluşacak. Bu agrega da alt yapıda kullanılan agregadan farklı olarak standartlara uygun agrega olmak zorunda” diye konuştu. Konuyu bakanlığa ilettiklerini aktaran Işık, “MAPEG ve MTA ile görüşülüyor. Bu da çözülürse sıkıntı olmaz. Fakat tıpkı jeolojik etüt gibi agrega da önemli. Yaşanan felaketin tekrar yaşanmasını istemiyorsak betonu kaliteli agrega ile doğru üretmemiz lazım” uyasında bulundu.

DEMİR-ÇELİK

Bölgenin üretim kapasitesi bile yeter

Türkiye’nin inşaat demiri alanında 20 milyon tonluk kurulu kapasitesi olduğunu belirten Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Başkan Yardımcısı Uğur Dalbeler, “Türkiye’de son 4-5 yıldır yıllık üretim 15 milyon ton civarında. Bunun yarısı ihraç ediliyor, yarsı iç piyasaya arz ediliyor. Yani Türkiye’nin yıllık tüketimi 7,5 milyon ton. 200 bin konut için 1,5 milyon ton, 650 bin konut için 3 milyon ton demir gerekiyor, yani kapasitenin yüzde 5’i” dedi. Sadece İskenderun bölgesinde 15 milyon tona yakın kapasite bulunduğunu hatırlatan Dalbeler, “Yani sadece o bölgeden karşılanabilir” diye konuştu. Ancak Dalbeler esas sorunun betonda olduğu gibi depremde yaşanan işçi kaybından kaynaklandığını vurguladı.

İNŞAAT MALZEMELERİ

Kapasitenin yüzde 25’i bölgeye gidecek

Türkiye inşaat endüstrisinin ihtiyaç duyulan malzemeleri hem kapasite hem de nitelik açısından üretme potansiyeline sahip olduğunu belirten Türkiye İMSAD Yönetim Kurulu Başkanı Tayfun Küçükoğlu şöyle konuştu: “Şu an bölgenin ihtiyaç duyduğu malzeme kapasitesi kategoriye göre değişmekle birlikte, genel olarak Türkiye’deki üretim kapasitemizin yüzde 5’i ila 25’ine tekabül ediyor. Bu oran da ihtiyaç duyulan malzeme miktarının netleştiği andan itibaren oluşacak güçlü bir koordinasyon ile fiyat artışına fırsat vermeden rahatlıkla karşılanabilecek durumda.” Küçükoğlu, “Burada kritik olan faktör malzeme cinsi, miktarı ve teslim planının koordinasyonu olacak. Amacımız koordinasyonun ideal seviyede oluşmasını sağlamak” dedi.

Deprem için konut komitesi

Uğur Dalbeler, deprem ardından 1 hafta içinde konteyner, panel, soğuk, galvanizli ve sıcak sac üreticilerinin bir araya gelmesiyle bir koordinasyon kurulduğunu, böylece deprem bölgesindeki ihtiyaçlar doğrultusunda taleplerin zincir şeklinde halledildiğini söyledi. Dalbeler, “Biz bunu konut kısmında da yapmayı önerdik. Şimdi deprem bölgesi için komite kuruldu. İçinde, TOKİ, müteahhitler, çelik üreticileri, tünel kalıp üreticileri, agrega, seramik, izolasyon gibi yapı elemanları temsilcileri ile bakanlıktan temsilcilerin olduğu komite oluşturuldu” dedi.

Eleman konusu önemli

THBB Başkanı Yavuz Işık Türkiye’nin hazır betonda ekip ve ekipman anlamında Avrupa’nın tedarikçisi olduğuna dikkati çekerek, “Kamyon ve transmikser alanında ciddi bir ihracatçıyız. Çözüm için kaynakların verimli kullanılması gerek, belki mesailer artacak. Ancak ekipman kadar eleman sorunu da var. Transmikser şoförleri, operatörler, ustaların birçoğu yurtdışına gitti oralara çalışıyorlar. Yine de iyi planlama ile sorun çözülebilir” diye konuştu.