Hazine, SGK’ya prim indirimi için 242,8 milyar TL aktardı

MEHMET KAYA / ANKARA

Sosyal güvenlik kurumunun açık gerçekleşmesi bütçe tahminlerinin çok altında kalsa da bazı kalemlerde sıra dışı artışlar gözleniyor. Yıl içinde tartışma konusu olan ve son olarak değişiklikle bazı sektörlerde 4 puana düşürülen, primlerini ya da yapılandırma borçlarını düzgün yatıran, bildirimlerini tam yapan tüm işverenlere verilen 5 puanlık prim indiriminde ödenen tutar, Kasım ayı itibariyle bütçe tahmininin 76.9 milyar TL üstüne ulaştı. SGK’nın bu prim indiriminin karşılığı Hazine tarafından ödeniyor. Yıl başından bu yana Hazine’den SGK’ya işveren primlerinden yapılan 5 puanlık indirim karşılığı olarak 242 milyar 811 milyon TL aktarıldı.

Sosyal güvenlik ödemelerinde, bildirimlerinde uyum gözeten tüm işverenlere, sosyal güvenlik primlerinin işveren hissesinden 5 puanlık indirim yapılıyor. Bu indirim teşvik amaçlı yapıldığı için de Hazine tarafından SGK’ya nakden karşılığı ödeniyor. İndirim 2008 yılından bu yana uygulanıyor ve kamu tarafında kayıt dışılıkla mücadele, mükellefl erin uyumu açısından önemli kabul ediliyordu. Yakın zamanda bu indirimin kaldırılması ya da sınırlanması ihtimali dile getirilmişti. SGK’nın açıkları düşük olsa da, kamunun toplam olarak sosyal güvenlik sistemine aktardığı çeşitli kanun ve uygulamalara dayalı transferler yükselmeyi sürdürüyordu. Bunlar içinde en büyük kalemlerden biri de 5 puanlık indirimden oluşuyor. Aralık ayı başında indirim oranı yüzde 5’ten yüzde 4’e indirildi.

Aynı düzenlemede ekonomik koşullardan etkilenen sektörler için ise daha yüksek belirlenerek, geçici de olsa maliyet avantajı sağlanması da başta tekstil sektörü olmak üzere çeşitli sektörlerden talep ediliyor. Diğer yandan, transfer kalemler içinde SGK’ya yapılan 5 puanlık indirim en yüksek tutarlı kalemlerden biri oldu. Bütçe verilerine göre, Ocak-Kasım döneminde Hazine Yardımları tutarı 1 trilyon 602 milyar TL’ye ulaştı. Bunun içinde sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri 1.3 trilyon TL oldu. Her bir sigortalı adına devletin verdiği devlet katkısı 576.4 milyar TL, çeşitli kanunlarla SGK’ya verilmiş görevlerden oluşan faturalı ödemeler 254 milyar TL, 5 puanlık indirim ise 242.8 milyar TL düzeyine ulaştı. Bu üç kalemde de başlangıç bütçe tahminleri aşıldı. 5 puanlık indirim başlangıç bütçesinden 76.9 milyar TL aşıldı.

SGK ve sosyal güvenlik sistemi finansal durumu önceki gün prim borçları bulunan bazı belediye, belediye iktisadi teşekkülü ve bazı belediye şirketlerinin hesaplarına bloke koyma uygulamasıyla yeniden tartışılmaya başlanmıştı.

SGK’ya bütçe transferleri

SGK’ya bütçeden çok çeşitli kalemlerde transferler yapılıyor. Bunların çoğu herhangi bir primle ilişkilendirilmediği sosyal uygulamalardan oluşuyor. Son dönemde buna, emekli maaşlarında artış yapılmadan seyyanen Hazine kaynaklı ilave ödeme yöntemi nedeniyle eklenen aktarımlar da eklendi. Sosyal güvenlik sisteminde ana görev olan sağlık, emeklilik, primleri ile emekli ve sağlık ödemelerinden oluşan denge olumlu gitse de sosyal güvenlik sisteminde aktif/pasif dengesindeki bozulma uzun vadede sorun çıkabileceği endişesine yol açıyor. Yakın zamanda, SGK’nın çok düşük açıkları olsa da, Hazine kaynaklı diğer görevler ve işlevler ile sosyal harcamalardan kaynaklı bütçe kaynaklı transferler 1 trilyon TL’yi aşmıştı.