Giyimde yatırım dengesi bozuldu

YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Dünyanın en büyük hazır giyim üretici ve ihracatçısı ülkeler arasında yer alan Türkiye, artan maliyetler nedeniyle uluslararası rekabette güç kaybederken yatırımlar da yön değiştirdi. Sektörün tarihinde ilk kez yurtdışı yatırımlar yurtiçi yatırımları geride bırakarak 130 milyon doları aştı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclis Başkanı Şeref Fayat, Türk hazır giyim sektörü oyuncularının son bir yıl içinde yurtdışında yapmış olduğu yatırımların tutarının 130 milyon doları aşarak Türkiye’deki yatırımların 3,5-4 katına ulaştığını kaydetti. Fayat şu bilgileri paylaştı: “Türkiye’de yatırımların durduğu dönemde toplam rakam çok yüksek olmasa da yatırımın yönünün değişmesi açısından oldukça önemli. Bu rakam son aylarda çok daha yüksek seviyelere çıktı. Türkiye’de ise yeni yatırımdan çok tevsi yatırımları gerçekleşti ve bunun tutarı da yaklaşık 30-35 milyon dolar seviyesinde kaldı.”

Türkiye’de önümüzdeki yılın ilk yarısında da yeni yatırım yapılamayacağını dile getiren Şeref Fayat, şöyle devam etti: “Bu maliyetler ile kimsenin yatırım yapmaya niyeti de olmaz. Türkiye’nin ithalatında yaşanan gerilemeden bahsediliyor, dış ticaret açığı azaldı deniyor ama bunun sebebi tüketim malları ithalatının yüzde 15 artmasına rağmen aramalı ve makine teçhizat ithalatının azalması. Aslında bu da yatırımların durduğunun bir göstergesi.”

“Mısır’a gidelim mi, ne dersin?”

Yurt dışı yatırımların en az yüzde 80’inin Mısır’a yapıldığı bilgisini paylaşan Şeref Fayat, bu trendin devam edeceği öngörüsünü dile getirdi. Fayat, “Şu an kiminle konuşsam ‘Mısır’a gidelim mi ne diyorsun?’ diye soruyorlar. Herkes planlar yapıyor. Makineciler ile de konuşuyorum. Onlar da Türkiye’den çok Mısır’a makine gönderiyor” diye konuştu. Son dönemde Aralarında Doteks, Eroğlu, Yeşim Tekstil, Realkom ve Cross gibi önemli üreticilerin bulunduğu birçok şirket Mısır’da sıfırdan yatırım yapıyor ya da var olan yatırımlarını büyütüyor.

Mısır’ın daha çok Anadolu’ya yatırım yapmış şirketler tarafından tercih edildiğine dikkati çeken Fayat, “Teşvik verip Anadolu’ya gönderdik ama vergi muafiyeti avantajı tüm Türkiye’ye verilince avantajı kalmadı. Yetişmiş işgücü de orada az olduğu için oradakiler Mısır’a gitmeye başladı. Üretimini Mısır’a taşıyan da var, Mısır’a açıp Anadolu’daki tesisini kapatan da var” dedi. Mısır hem ABD ile serbest ticaret anlaşması bulunması hem de düşük işgücü maliyetleri ile yatırımcıların ilk adresi haline gelmiş durumda. Bir diğer neden de firmaların uluslararası alıcılara çift fiyat vererek iş kaçırmak istememeleri. Türkiye’deki üretim maliyetleri ile yurtdışında fiyat tutturamayan ancak Mısır’da tesisi olan şirketlerin bu avantajı kullanarak iş kaçırmadığı belirtiliyor.

Mısır’ın hazır giyim ihracatı tırmanışa geçti

Şeref Fayat son olarak daha önce tartışma konusu olan verimlilik konusunda ülkenin ilerleme kaydettiğini belirterek “Çok kötü idi. Türkiye’nin yüzde 50’si kadardı. İki ülkede de fabrikası olan şirketlerin verilerine göre Mısır’da üretim ile Malatya’daki üretim eşitlenmiş verimlilikte. Türkler oradaki işletmeleri çok iyi çalıştırıyor. Ama Mısırlılarda o kadar yüksek değil hala. Türklerin çalışanlar için sağladığı sosyal haklar çekim merkezi haline getirdi o işletmeleri ve bu da verimliliğe yansıdı. Yeşim Tekstil ülkede ilk sırada geliyor mesela. Ancak hala fiyat ve adet odaklı ürünler gidiyor daha çok. Kısa süreli ve küçük adetli siparişleri çeviremiyorlar. Düz örme kumaşta çok iyi noktadalar.”

Artan yatırımlar Mısır’ın Türk şirketleri öncülüğünde hazır giyim ihracatının da hızla artmasını sağladı. 2020’de 1 milyar 689 milyon dolar, 2021’de 2 milyar 322 milyon dolar olan Mısır’ın hazır giyim ihracatı 2023’te ise 2 milyar 774 milyon dolara yükseldi.

Bir yılda 2 bin 255 işletme kapandı

Sektör ihracatı bu yılın ocak- eylül döneminde yüzde 8,5 düşüş ile 13 milyar 609 milyon dolara gerilerken geçen sene temmuz ayında 42 bin 673 olan işyeri sayısı 40 bin 418’e, toplam sigortalı çalışan işçi sayısı da 677 bin 706’dan 611 bin 518’e düştü. Yani bir yıllık sürede 2 bin 255 işletme kapanırken, 66 bin 188 kişilik de istihdam kaybı yaşandı. Sektörün takibe düşen kredi miktarı ise geçen sene ağustos ayında 6 milyar 211 milyon TL iken bu yıl ağustos ayında yüzde 44 artışla 8 milyar 938 milyon TL’ye çıktı.