Enflasyonda kritik viraja girildi

Tüketici enflasyonu 2020’nin son ayında yüzde 1,25 ile yüzde 0,9 beklentilerin üzerinde geldi. Böylece 2020 yılı enflasyonu da yüzde 14,60’a yükseldi. Özellikle gıda fiyatlarındaki sert yükseliş beklentilerin üzerinde bir tüketici enflasyonu oranı ile karşı karşıya kalınmasını sağlarken analistler 2021 yılında mayısa kadar enflasyonda gerileme öngörmüyor. Analistler Merkez Bankası’nın duruşunda bir değişiklik ve ocak toplantısında faiz artışı da beklemiyor. Yıllık enflasyon her ne kadar yüzde 14,60 olsa da gıdada yüzde 20,61 özellikle işlenmemiş gıdada yüzde 26,34, taze sebze ve meyvede yıllık yüzde 33,92 yıllık enflasyon oranları hane halkının enflasyonu çok daha yüksek seviyede hissetmesine neden oluyor. Kurdaki artışa eşlik eden emtia fiyatlarındaki yükseliş enflasyonun tamamında bir bozulmaya neden olurken analistler yılsonunda tek haneli enflasyona ulaşmanın zor olduğunu vurguladı.

Gıdada yükselişin sürmesi bekleniyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yurtiçi üretici enflasyonu da aylık yüzde 2,36 artarak 2020’yi yüzde 25,15’te tamamladı. Tüketici enflasyonunda gıdadaki artış belirleyici oldu. Gıda grubunda aylık enflasyon yüzde 2,53 ve manşet enflasyona etkisi 0.60 puan. Gıda grubunda genele yayılan bir enflasyon görülüyor aralıkta. Gıdada hem tarımsal emtiaların fiyatlarındaki artış hem de maliyet enflasyonu ile yükselişin sürmesi bekleniyor. Pandemi nedeniyle düşen talep giyim ve ayakkabı grubunda enflasyonun gerilemesini sağladı. Aralıkta yüzde 3,18 gerileyen giyim ve ayakkabı grubu manşet enflasyonu 0.2 puan düşürdü. Giyim ve ayakkabı grubunda bahar sezonunun açılışına kadar enflasyonda düşüşün sürmesi öngörülüyor.

Dayanıklı mallarda yüzde 30,4 enflasyon

Ev eşyaları grubunda ise aylık yükseliş yüzde 3,46 ve bunun manşet enflasyona etkisi 0,27 puan. Mobilyada yüzde 4 civarında artış olsa da dayanıklı mallar buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesinde yüzde 6-7 küçük ev eşyalarında çift haneli yükselişler var. Bu yükselişlerde kur etkisi net hissediliyor. Ulaştırma grubunda da yüzde 2,64 aralık ayı artışı ile 0.43 puanlık manşet enflasyon katkısı ile dikkat çekiyor. Bu grupta da yüzde 6,8 artışla benzinli otomobil dikkat çekiyor. Benzinde yüzde 5,3, motorinde ise yüzde 4,6 zam var. Dayanıklı mallarda yıllık yüzde 30,4 enflasyon var. Analistler bunun doğrudan kur etkisi olduğunu vurguladı.

UZMANLAR VERİYİ NASIL DEĞERLENDİRDİ

PPK’DA SIKILAŞTIRMA ADIMLARI SÜRECEK
İnfo Yatırım: TCMB tarafından yapılan faiz artırımları sonrasında, piyasaya güven veren faiz kararları ve faiz kararının artışının arkasındaki sebepler Borsa tarafında da olumlu karşılanırken, TCMB’nin politika faizinde yaptığı artışın ardından fonlama kompozisyonundaki değişiklikler ile sıkılaştırma adımlarına devam ettiği görülüyor. TCMB’nin 21 Ocak’ta Para Politikası Kurulu toplantısında en önemli gündem maddesi jeopolitik risklerle birlikte pandemi ve buna ilişkin oluşan ekonomi adımları olacaktır. 21 Ocak’ta gerçekleşecek PPK toplantısında sıkılaştırma adımlarının devamını bekliyoruz.

İLK ÇEYREKTE YÜZDE 15’İN ÜSTÜ GÖRÜLEBİLİR
Albaraka Banknot Baş Ekonomisti Ömer Emeç: Döviz kuru geçişkenliği ve emtia fiyatlarındaki artış TÜFE’yi yukarı çekmeye devam ediyor. Üretici fiyatları tarafında da baskı sürüyor. Yi-ÜFE aylık 2,36 artarken yıllık artış da 25,15 seviyesine kadar yükseldi. Bu baskı yüksek ihtimalle 2021 ’in ilk çeyrek rakamlarına da yansıyacak. Aylık değişimleri mercek altına aldığımızda enflasyonda olağan şüpheliler beklendiği üzere gıda ve ulaştırma oldu. Buna ek olarak ev eşyası ve mobilya da TÜFE’yi bu ay yukarı çeken bir diğer önemli kalem. Giyim tarafı ise pandeminin talep yönlü düşürücü etkisini yansıtmaya devam ediyor. Tüketici enflasyonu ağırlıklı olarak kurdaki değersizleşme nedeniyle yılı beklentilerin üzerinde kapattı. 2021 yılının ilk çeyreğinde kurdaki seviyeler korunsa bile geçmiş yıldan gelen baz etkisinden dolayı 15 seviyesinin üzeri görülebilir. Emtia fiyatlarında bir dengelenme olması halinde bu süreci daha yumuşak geçirebiliriz. 16 seviyelerine yaklaşan bir enflasyon ihtimalinin ortaya çıkması halinde ise TCMB’den bir miktar faiz artışı görebiliriz.

2021 HEDEFİNE YÖNELİK RİSKLER ARTIYOR
İş Yatırım: Aralık ayı verileri uygulanan sıkı para politikası ve son dönemde Türk Lirası'nın değer kazanmasına rağmen fiyatlama alışkanlığındaki bozulmayı düzeltmenin zor olacağına işaret ediyor. Tarım ürünlerinde arz yönlü kısıtlar, emtia fiyatlarındaki küresel artış ve üretici fiyatlarındaki artışın gecikmeli yansıması yılın ilk yarısında tüketici enflasyonu üzerinde baskı yapmaya devam edecek. Beklentileri aşan aralık ayı enflasyonu nedeniyle Merkez Bankası’nın önümüzdeki aylarda faiz artışına gitmesini beklemiyoruz. Mevcut para politikası yüzde 17 nominal faiz ile enflasyon cephesindeki negatif şoklarla başa çıkmak için yeterince sıkı. Ancak yüzde 22 asgari ücret artışı ile gıda ve emtia fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi Merkez Bankası’nın yüzde 9,4’lük 2021 enflasyon tahmin hedefi üzerinde yukarı yönlü riskleri artırıyor. Merkez Bankası’nın 21 Ocak PPK ve 28 Ocak Enflasyon Raporu toplantılarında vereceği mesajlar izleyeceği strateji için önemli ipuçları verecek.

TL REEL GETİRİSİ YÜZDE 2,4’E GERİLEDİ
InvestAZ Araştırma Müdürü Yusuf Topçu: Aralık ayında beklentilerin hafif üzerinde yüzde 1,25 gelen enflasyon verisiyle birlikte 2020 yılı enflasyonu yüzde 14,60 oldu. 24 Aralık’ta politika faizinde 200 baz puan artırımına giden Merkez Bankası, 2021 yılında enflasyonla mücadelenin tonunu 2020’nin sonunda belli etmişti. Böylelikle politika faizi ile enflasyonun farkı olan TL reel getirisi de yüzde 2,40’a gerilemiş oldu. Sıfır veya negatif faiz dünyasında yüzde 2,40 reel getiri, enflasyonla mücadele ve sıkı para politikası döneminde TL için oldukça olumlu. ÜFE verisi kur açısından negatif olsa da TÜFE verisi TL pozitif. 2021’de devam etmesi beklenen TL ve TL varlıklara olan ilgi de bu çerçevede borsada kendini göstermeye devam ediyor.

2021 bir reform yılı olacak

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Twitter’dan yaptığı açıklamada enflasyonla mücadelede bütüncül bir yaklaşımla kararlı bir duruş sergileneceğini vurgulayarak “Para politikasına, yapısal boyutta atılan adımlarla destek vereceğiz. 2021 yılı, makroekonomik istikrara odaklanan bir reform yılı olacaktır” dedi. Elvan, para politikasının enflasyona odaklı şekillendiği bu dönemde pandemi koşullarının getirebileceği ilave destek ihtiyacı, seçici ve hedefli kamu maliyesi politikaları üzerinden sağlanacağını dile getirerek mali disiplini kaliteli ve istikrarlı bir yapıya kavuşturacak tedbirlerin de alınacağına dikkat çekti.

En düşük memur maaşı 4 bin 500 TL oldu

Devlet memurları, toplu sözleşme ve enflasyon farkı dolayısıyla maaşlarını yüzde 7,33 zamlı alırken, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları da yüzde 8,37 yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) Aralık 2020 dönemi enflasyon verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçen yılın ikinci yarısında yaklaşık yüzde 8,37 arttı. Böylece 6 aylık dönemde, geçen yılın ikinci yarısı için toplu sözleşme kapsamında yapılan yüzde 4’lük zam aşıldı. Bu nedenle yaklaşık yüzde 4,33’lük enflasyon farkı ödenmesi durumu ortaya çıktı. Bu yılın ilk yarısında uygulanacak toplu sözleşme hükmü doğrultusunda memur maaşlarına yüzde 3 artış yapılması öngörülüyordu. Buna yüzde 4,33’lük enflasyon farkının eklenmesiyle memurlar, sözleşmeliler ve memur emeklilerinin maaş ve aylık artışı yüzde 7,33 oldu. Devlet memurları, sözleşmeliler, geçici personel ve memur emeklileri, zamlı maaş ve aylıklarını 15 Ocak’ta alacak. Öte yandan, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları da geçen yılın son 6 aylık enflasyonu oranında artacak. Bu oran yaklaşık yüzde 8,37’ye karşılık geliyor.

2021 için en büyük risk gıda fiyatları

Analistler hem kuraklık hem de kur ve tarımsal emtialardaki yükseliş nedeniyle gıda fiyatlarının 2021 enflasyonu için belirleyici olacağını dile getirdi. Yeni yılla birlikte elektrik ve doğalgaz, köprü ve otoyol ile alkol zamları da hem üretim maliyetlerini etkileyecek hem de tüketici enflasyonunu doğrudan yükseltecek. Analistler her ne kadar Merkez Bankası yüzde 9,4 seviyesinde bir yılsonu enflasyonu hedefi koysa da 2021’de enflasyonun yüzde 11-12 seviyelerinde olmasını bekliyor. Özellikle tek haneli enflasyon için TL’de oldukça belirgin bir değerlenme yaşanması gerekiyor ki analistler buna ulaşmanın da zor olduğunu vurguladı. Ayrıca pandeminin etkilerini azaltmasıyla birlikte 2020 yılında gerileyen hizmet enflasyonunda 2021 yılında hızlı artış göstermesi de analistlerin beklentileri arasında.

ENAGrup’a göre yıllık enflasyon yüzde 36,72

Enflasyon Araştırma Grubu’nun hesabına göre ise aralıkta aylık tüketici enflasyonu yüzde 4,08 arttı ve 2020 yılı enflasyonu oranı yüzde 36,72 oldu. ENAGrup verilerine göre TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında en çok aylık düşüş yüzde 0,46 ile konut, en fazla yükseliş ise yüzde 17,58 ile ulaştırma kaleminde gerçekleşti. Ulaştırma ile özellikle uzaktan eğitim harcamalarının da içinde bulunduğu eğlence ve kültür harcama gruplarının fiyat artışlarının enflasyonu sürükleyen ürün grupları olduğu belirtildi.