Enflasyona ‘kapanma’ molası geldi

Şebnem TURHAN

Türkiye’de mayısta aylık enflasyon yüzde 1,4 olan beklentilerin oldukça altında yüzde 0,89 arttı ve yıllık enflasyon da yüzde 16,59’a geriledi. Nisanda yıllık enflasyon yüzde 17,14 seviyesindeydi. Mayısta tam kapanma önlemleri fiyat artışlarının tam olarak yansıtılamamasının etkisiyle enflasyonda ivme kaybı yaşandığını belirtirken Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu da önceki gün mayıs enflasyonunun nisandan daha iyi geleceğini söylemişti.

Üretici enflasyonunda ise yükseliş hız kesmeden devam ediyor. Aylık yüzde 3,92 artan üretici enflasyonu yıllık olarak yüzde 38,33’e yükseldi. Üretici enflasyonunda Kasım 2018’den bu yana görülen en yüksek yıllık enflasyon sonrası tüketici enflasyonuyla makası 21,74’e geldi ve bu makas tüketici enflasyonunun düşüşünü sınırlayacak derecede yüksek.

Analistler yıllık tüketici enflasyonunda yüzde 17’nin altındaki seyrin Merkez Bankası’na faiz indirimi için alan yarattığı ancak haziran toplantısında indirim yaşanmayacağı görüşünde. Temmuz ağustos faiz indirimi beklentisinin konuşulmaya başlayacak olması da dolar/TL kurunu biraz daha hareketlendirebilir.

Gıdanın düşürücü etkisi riskte

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre gıda ve içecek grubunda taze meyve sebzede yeni sezon ürünlerinin tezgahlara gelmesiyle yaşanan fiyat düşüşleri etkili oldu. Bu grupta özellikle dana eti ve balıktaki zamlar aylık enflasyonu yüzde 0,29 arttırdı ve bu grubun manşet enflasyona yükseltici etkisi 0.08 puanda kaldı. Haziranda da mevsim sebze ve meyvelerinin bollaşması fiyatlarda düşüşü sağlayacak ve manşet enflasyona iyileştirici etki yapacak. Ancak gıda ve içecek grubunda yine üretici enflasyonundaki yüksek seyrin yarattığı riski unutmamak gerekiyor. Kuraklık tehdidini de göz önüne aldığımızda gıdanın enflasyonu düşürücü etkisi çok da eski yıllardaki gibi olamayacak gibi görünüyor.

Giyimde fiyat artışı hazirana kaldı

Giyim ve ayakkabı grubu ise enflasyon eski yıllardaki mayıstaki yükseltici etkisini bu yıl kapanma nedeniyle gösteremedi ve bu grupta aylık enflasyon yüzde 1,76 arttı ve manşet enflasyonu yüzde 0.1 puan arttırdı. Mağazaların kapandığı mayıs ayında fiyat değişimlerinin yaşanmaması giyim ve ayakkabı grubunun enflasyona olumsuz etkisini sınırladı. Haziranda ise açılmanın etkisinin bu grubun fiyatlarına yansıması bekleniyor. Ve hazirandaki enflasyona etkisinin daha yüksek olması öngörülüyor.

Doğalgaza her ay yüzde 1 zam

Su, elektrik ve her ay yapılan doğalgaz zammı konut grubunda mayısta aylık enflasyonun yüzde 0,76 artmasına ve manşet enflasyona 0.12 puanlık etkide bulunmasına neden oldu. Doğalgaz fiyatlarına haziranda da yüzde 1 zam yapıldı. Yine haziran verilerinde de yükselişin sürmesini takip edeceğiz.
Ev eşyası, eğlence ve kültür gibi kapanmadan etkilenen harcama gruplarında da aylık fiyat artışları sınırlı kaldı. Ev eşyasında aylık enflasyon yüzde 0,75 olurken eğlence ve kültürde aylık enflasyon yüzde 1,32 geriledi. Eğlence ve kültür 0.04 puanlık düşürücü etki yaptı manşet enflasyona.

Ulaştırma grubunda ise hem eşel mobil sisteminin sona ermesi ve ÖTV artışlarıyla benzin ve motorine yapılan zamlar etkili olurken hem de döviz kurlarındaki yükselişin otomobil fiyatlarına etkisi artışı getirdi. Bu grupta aylık enflasyon yüzde 2,56 oldu ve mayısta manşet enflasyonu en fazla artıran grup 0.39 puanla ulaştırma oldu.

Lokonta ve otellerde yüzde 0,95, çeşitli mal ve hizmetler grubunda ise yüzde 1,62 aylık enflasyon verisine ulaşıldı. Bu iki grup hazirandaki açılmanın katkısıyla fiyat değişimlerini etiketlerine yansıtabilecek. Bu grupta ertelenmiş enflasyonu haziranda görmemiz muhtemel.

Üretici enflasyonu 11 aydır artıyor

Üretici enflasyonu bu yıl mayısta tarihinin en yüksek aylık mayıs enflasyonunu gördü. 5 aylık üretici enflasyonu ise yüzde 17,34’e geldi. 2018 Kasım’ından bu yana en yüksek seviyeyi gören üretici enflasyonu 11 aydır sürekli artıyor. Üretici tüketici makasında 21’i aşan fark ise tüketici enflasyonunda düşüş beklentilerini de tehdit ediyor. Ayrıca bu kadar yüksek enflasyonu üreticinin tüketici fiyatlarına yansıtamaması da üretici için farklı sıkıntıların olduğunun da işareti.

İndirim haziran değilse temmuz –ağustos masada

Mayıs ayında enflasyonun beklentilerden iyi gelmesi piyasada yüzde 19 politika faizinde indirimin ne zaman olacağı tartışmalarında yeniden temmuz ve ağustos aylarını öne çıkardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da temmuz-ağustos aylarında faiz düşüşünün başlayabileceğine işaret etmişti. Analistler 17 Haziran toplantısında değişiklik beklemiyor. Ancak temmuz-ağustos beklentileri arttı. Bunun da dolar/TL’deki hareketi artıracağı belirtiliyor. Enflasyon verisi 8.60 lira üzeri seyrini sürdüren dolar/TL’de ise belirgin bir etki yapmadı.

Merkez Bankası’nın takip ettiği çekirdek enflasyon göstergelerinde ise yüzde 18 seviyelerinden geri dönüş olsa da manşet enflasyonun üzerindeki seyri sürdü. İşlenmemiş gıda, enerji, içki ve sigara ile altın hariç hesaplanan B çekirdek enflasyonu yüzde 18,11'den yüzde 17,49'aa geriledi. Enerji, gıda, içki ve sigara ile altın hariç hesaplanan C çekirdek enflasyonu da yüzde 17,77'den yüzde 16,99'e düştü.