Enflasyon yüzde 64.3 ile beklentilerin altında

Şebnem TURHAN

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre enflasyon 2022 yılının son ayında yüzde 1,18 arttı ve yüksek baz etkisiyle yıllık enflasyon yüzde 64,27’ye geriledi. Kasımda yüzde 84,39 olan enflasyon böylece 20.12 puan düştü. Piyasa beklentisi yüzde 2,6 seviyesinde aylık artış ile yüzde 67 yıllık artış olarak şekillenmişti. Enflasyonun aralık ayında beklentilerin altında gelmesinde en büyük etken gıda fiyatlarındaki sürpriz düşük artış oldu. 

Yılı hedeflerin altında bitirdi

Yıllık enflasyon yüzde 64,27’ye gerileyerek Orta Vadeli Program’daki yüzde 65, Merkez Bankası’nın Enflasyon Raporu’ndaki yüzde 65,2 tahminlerin de altında yılı tamamladı. Buna rağmen Türkiye’de tüketici fiyatları 48 aydır aralıksız artışını sürdürüyor. İTO ve ENAG enflasyonu ile TÜİK arasındaki makas açılırken, bu üç enflasyon hesabında en sert gerileme TÜİK hesaplamalarında görüldü. Analistler enflasyonda düşüşün baz etkisi, yani matematiksel bir durum olduğuna dikkat çekerken, enflasyonda katılığın devam ettiğini vurguladı. TÜİK verilerine göre 2021 Aralık ayında enflasyon yüzde 13,58 artmıştı. 2022’de ise yüksek baz etkisiyle yıllık enflasyonda bir düşüş öngörülüyordu. Nitekim aylık yüzde 1,18’lik artışa rağmen yıllık enflasyon sert geriledi. Bu etki birkaç ay daha devam edecek. 2022 Ocak ayında da aylık enflasyon yüzde 11,1 artış kaydetmişti. 

Manşet düşerken, yıllık çekirdek arttı

Çekirdek enflasyonda manşet enflasyondan daha yüksek aylık artışlar olması da analistlerin bu katılık konusundaki fikirlerini destekliyor. TÜİK'in işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın fiyatlarındaki değişimler hariç hesapladığı B çekirdek enflasyonu aralıkta yüzde 1,54 arttı. Yine TÜİK'in enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, olkullü içkiler ile tütün ürünleri ve altın fiyatlarındaki değişimler hariç hesapladığı C çekirdek enflasyonu ise yüzde 1,94 yükseldi. B çekirdek enflasyonu yıllık kasımdaki yüzde 76,18 seviyesinden aralıkta yüzde 57,68'e inerken, C çekirdek enflasyonu da kasımdaki yüzde 68,91'den yüzde 51,93'e geriledi.

Taze sebze ve meyve fiyatları geriledi

2022 Aralık ayı ayrıntılarına bakıldığında ise dikkati çeken ulaştırma, giyim ve ayakkabı grubundaki aylık düşüş ile gıda grubunda beklentilerin altında kalan artış oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aralık ayında artış yüzde 1,86 oldu ve bu manşet enflasyonu 0.5 puan etkiledi. TÜİK harcama gruplarında artık ürün fiyatlarındaki değişime yer vermiyor. Bu nedenle gıda ve alkolsüz içecekler grubunda hangi üründeki yavaşlamanın gıdadaki beklentilerin altına kalan artışa neden olduğu hesaplanamıyor. Ancak taze meyve ve sebze grubunda aralık ayında yüzde 3,30'luk gerileme beklentilerin altında gelen gıda enflasyonunu açıklıyor. Ama İTO ve Türk-İş’in gıda enflasyonu verileriyle TÜİK gıda enflasyonunda verileri yine oldukça farklı. Uzmanlar hava sıcaklıkların iyi gitmesinin taze meyve ve sebzede fiyat düşüşlerine neden olduğunu belirtirken soğan ve portakal gibi bazı ürünlerde ise yüksek fiyat artışlarının sürdüğünü ifade ediyor.

Gıda, geçen yıl enflasyonu 20 puan besledi

Gıda grubunda taze meyve ve sebze dışında aylık olarak fiyat düşüşü yaşayan ürün grubu yok. İşlenmemiş gıdada yüzde 1,42, işlenmiş gıdada ise yüzde 2,23 aylık yükselişler yaşandı. Gıda grubunda 2022 yılındaki artış ise yüzde 77,87 olurken 2022 enflasyonunun 19.71 puanı bu gruptan kaynaklandı. Gıda grubunda 2022 yılında diğer işlenmiş gıda yüzde 89,16, işlenmiş gıda yüzde 82 ve taze meyve ve sebzelerde yüzde 78,54 ile en yüksek artış yaşayan ürün grupları oldu.

Giyim ve ayakkabı, marta kadar düşürücü yönde etki edecek

Giyim ve ayakkabı pandemi sonrası talepteki düşüş nedeniyle fiyat artışlarının çok sert artmadığı harcama grubu. 2022 Aralık ayında da bu grupta yüzde 1,34’lük enflasyon düşüşü yaşanırken manşet enflasyona düşüş yönünde 0.07 puanlık katkı yaptı. 2022 yılında giyim ve ayakkabı grubunda enflasyon yüzde 25,87 artarken yıllık manşet enflasyona etkisi sadece 1.66 puan hesaplandı. Bu grupta mart ayına kadar enflasyonu düşürücü yönde etkinin devam etmesi bekleniyor. Martla birlikte ise yeni sezon zamları etkili olacak.

Alkollü içecekler ve tütün grubunda aralıkta bir değişim olmadı ancak yıllık enflasyon yüzde 65,11 oldu ve 2.8 puanlık yıllık manşet enflasyona katkı geldi. Şimdi yeni yılda ise otomatik ÖTV zammı ile ocakta bu grupta fiyatlar artacak enflasyona da olumsuz etki yapacak.

Konut grubu kira dışında elektrik, doğalgaz ve su fiyatlarına yapılan zamlarla 2022 yılında oldukça yüksek artışlarla karşı karşıya kaldı. Aralıkta ise bu grupta yüzde 2,84’lük aylık artış yaşandı ve manşet enflasyona katkı 0.43 puan oldu. 2022 yılında ise konut grubunda yüzde 79,,83’lük artışla yıllık enflasyona 11.27 puanlık katkı geldi. Bu grupta da önümüzdeki dönem zamlarla etki değişecek.

Ev eşyası, enflasyonu 6.5 puan yükseltti

Ev eşyası grubu aylık yüzde 4,56 artarken aylık manşet enflasyonu da 0.41 puan yükseltti. Bu grupta yıllık enflasyon ise yüzde 73,02 oldu yıllık enflasyona katkı ise 6.47 puan hesaplandı. Ev eşyası grubu dövize en duyarlı gruplardan. Yıllık enflasyona yüksek katkı vermesinin nedenlerinden biri de bu duyarlılık. Dövizde her ne kadar yatay bir seyir olsa da aralıktaki artış ise ocak zamları öncesi talebin erkene çekilmesinden de kaynaklanıyor.

Ulaştırmada aralıkta düşüş var, ocakta artış bekleniyor

Sağlıkta aralık ayında ilaç fiyatları için yapılan döviz kuru ayarlamaları etkili oldu. Yüzde 5,91’lik artışla 0.18 puan enflasyona etki var. Yıllık ise yüzde 66,6 sağlık enflasyonu olurken 2.16 puanlık bir katkı hesaplandı. Ulaştırmada aralık ayında benzin ve motorindeki düşüşler yüzde 4,14’lük aylık enflasyonda gerileme yaratırken, manşet enflasyonun 0.69 puan düşmesini sağladı. Yıllık ise yüzde 54,45 artan ulaştırma grubu, 2022 enflasyonunu 9.14 puan artırdı. Yeni yıl ise benzin ve motorin ile İstanbul’da ulaşım zamlarıyla başladı. Ocak ayında bu gruptan enflasyona yükseltici etki bekleniyor.

Haberleşme, eğlence ve kültür, eğitim grupları hem aylık hem de yıllık enflasyona en düşük katkıyı yapan gruplar oldu. Lokanta ve oteller gıda grubundaki ve dövizdeki değişimlerden etkilenerek yıllık enflasyona belirgin katkı verirken aralık ayında ise daha makul artışlar yaşadı. 

Nebati: Enflasyon yılı OVP hedefinin altında kapattı

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, aralık ayında aylık bazda yüzde 1,18 seviyesinde gerçekleşen tüketici enflasyonu ile yıllık TÜFE enflasyonun 20.12 puan düşerek yüzde 64,27’ye gerilediğini belirti. Nebati, Twitter'dan yaptığı açıklamada kasımdan itibaren enflasyonun belirgin bir düşüş trendine girdiğini belirterek yılın Orta Vadeli Program hedefimizin altında bir noktada kapatıldığını kaydetti. Nebati, “Aynı dönemde, yurt içi üretici fiyat endeksinin de (Yİ-ÜFE) aylık bazda yüzde -0,24 oranında gerçekleştiğini ve yıllık Yİ-ÜFE’nin 38,30 puan azalarak yüzde 97,72’ye gerilediğini görüyoruz. Tüm dünyada zorlu koşullara sahne olan 2022 yılını, yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı önceleyen Türkiye Ekonomi Modelimiz (TEM) sayesinde başarıyla geride bıraktık. Fiyat artışlarına yönelik aldığımız önlemler ve ücretlerde yapılan iyileştirmelerle, vatandaşlarımızın alım güçlerini koruduk. TEM çerçevesinde enflasyona karşı uyguladığımız politikaların birikimli etkilerini önümüzdeki aylarda tüm vatandaşlarımız daha net hissedeceklerdir” ifadelerine yer verdi.