Enflasyon hesabına yönelik resmi açıklama: "TÜİK, en şeffaf resmi kurumlardan biridir"

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), madde fiyatlarıyla ilgili yanıltıcı sonuçların bazı çevrelerce manipülasyon aracı olarak kabul görmesi neticesinde, bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen çevrelerin 143 temel başlık içinden “cımbızla” seçtikleri birkaç başlığa dair yanıltıcı beyanlarının devam ettiğini bildirdi.

TÜİK, Kurum ve Kurumun yayınladığı enflasyon verileri ile veri toplama yöntemleri hakkında son dönemde çıkan haberlerle ilgili yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, “TÜİK, dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir” ifadeleri kullanıldı. Söz konusu haberlerin “gerçeklerle bağdaşmadığı” ifade edilen açıklamada, 8 Temmuz’da düzenlenen basın toplantısına değinildi. Anılan toplantıyla kamuoyunun Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamaları konusunda bilgilendirilmesinin amaçlandığı ifade edilen açıklamada, toplantıda sorulan bir soruya verilen yanıtın bağlamından koparılarak haberleştirildiği belirtildi.

Toplantıda sorulan “Fiyatlar ne zaman ucuzlayacak?” sorusuna verilen kapsamlı yanıt içerisinde geçen “yüzde 45 ile yüzde 75 enfl asyon arasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır” ifadesinin, yüzde 45 oranında bir enflasyonun da halk için oldukça yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama amacı taşıdığı kaydedildi.

Açıklamada, madde fiyatlarına dair bir köşe yazısına da değinilerek, TÜFE sepetinde 2024 yılı itibarıyla 12 ana harcama grubu altında, 43 harcama grubunun yer aldığı, bu harcama grupları altında 90 alt harcama grubunun bulunduğu, alt harcama gruplarının altındaki 143 temel başlıkta ise 406 madde ve bu maddeler altında 913 madde çeşidinin yer aldığı belirtilerek, “Kurumumuz tarafından temel başlık düzeyinde endeks değişimleri, uluslararası beklentilere en uygun biçimde kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu bağlamda TÜİK, dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir” ifadeleri kullanıldı.

"Köşe yazarı hatalı çıkarım yaptı"

‘Bir köşe yazarınca’, Kurum tarafından en son Nisan 2022’de yayımlanmış bazı madde fiyatlarının, fiyat endeksleriyle genişletilerek günümüze ilişkin ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığının iddia edildiği bildirilen açıklamada, şunlar kaydedildi: “İlgili köşe yazarı tarafından yapılan hesaplama, özellikle bir temel başlık altında birden fazla maddenin ve madde çeşidinin bulunduğu durumlarda tamamen hatalı çıkarımlara neden olmaktadır.

Örneğin, ‘06212-Doktor muayene ücreti’ temel başlığı için de bu durum geçerlidir. Bu temel başlık, ‘Muayene katılım payı (Devlet, Uzman Dr.)’, “Doktor muayene ücreti (Özel, Uzman Dr.)’, ‘İlaç katılım payı’ ve ‘Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)’ gibi bireylerin bütçelerinde farklı harcama paylarına sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi muayene katılım ve ilaç katkı payları, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti (muayenehane) gibi diğer ürün çeşitlerine oranla daha yüksek harcama paylarına sahiptir.”

Zincir marketler ve bölgesel marketler takip ediliyor

TÜİK’in, enflasyon hesaplamalarında yenilikçi veri toplama yöntemleri kullanarak maliyetleri düşürmeyi ve cevaplayıcı yükünü azaltmayı hedeflediği kaydedilen açıklamada, barkod tarama ve web kazıma yöntemlerinin geleneksel veri toplama yöntemlerine göre birçok avantaj sunduğu belirtildi. TÜFE hesaplamaları için fiyat toplama safhasında, zincir marketler ile bölgesel olarak önemli cirosu olan yerel marketlerin de takip edildiği belirtilen açıklamada, verilerin tüm girişimlerden haftalık olarak (bölgesel temsili de sağlayabilmek için şube bazında) temin edildiği ifade edildi.