Enflasyon, haziranda yüzde 38,2'ye geriledi

Şebnem TURHAN

Döviz kurlarının sert yükseldiği haziran ayında aylık tüketici enflasyonu yüzde 3,92 arttı, yıllık tüketici enflasyonu da baz etkisiyle yüzde 38,21’e geriledi. Yıllık TÜFE 18 ayın en düşük seviyesine indi, 8 aydır yıllık enflasyonda üst üste düşüş sürdü.

Ekonomistler Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında haziranda döviz kurlarında TL’ye karşı görülen yüzde 25 seviyesindeki sert yükselişin haziran aylık enflasyonunda etkili olmasını bekliyordu. Aylık enflasyonun beklentilerin altında gelmesini de ekonomistler hizmet fiyatlarında kur geçişkenliğinin beklenilen dereceğe fiyatlara yansımaması olarak gösterdi. Temmuzda ise beklentiler kur etkisinin devam etmesi ve baz etkisinin ortadan kalkmasıyla yeniden yıllık enflasyonun yönünü yukarıya çevirmesi yönünde şekilleniyor.

Taze sebze ve meyvede yıllık enflasyon yüzde 57,5

TÜİK verilerine göre gıda ve içecek grubunda aylık enflasyon yüzde 3,02 arttı ve manşet enflasyona etkisi 0.83 puan hesaplandı. Her ne kadar mevsimsel olarak taze sebze ve meyvenin bollaştığı dönem olsa da haziranda gıda grubunda en çok artan da bu ürünler oldu.  Taze meyve ve sebzelerde aylık fiyatlar yüzde 7,68 artarken yıllık taze sebze ve meyve enflasyonu yüzde 57,5'e yükseldi. işlenmiş gıdalarda son aylardaki hızlı yükseliş haziranda gevşedi. Et ve süt ürünleri gibi gıdaları kapsayan işlenmiş gıdalarda aylık enflasyon yüzde 1,85 artarken yıllık enflasyon yüzde 43,36 oldu. Ekmek ve tahıllarda ise aylık artış yüzde 1,41 olarak hesaplandı. Temmuzda ise gıda grubunda artışın yine tüketici enflasyonu üzerinde etkili olması bekleniyor.

İçki ve sigara zamlarından 0.38 puanlık etki

Alkollü içecekler ve tütün grubunda ise haziran ayında yapılan zamlar etkili oldu. Aylık yüzde 11,13 artan fiyatlar manşet enflasyona 0.38 puanlık etkide bulundu. Temmuz ayına da ÖTV nedeniyle sigara ve içkiye otomatik zam gelecek. Bu grup manşet enflasyonu olumsuz etkilemeye devam edecek.

Giyim ve ayakkabı grubu mayısta yeni sezon nedeniyle daha yüksek etki yaparken manşet enflasyona haziranda aylık yüzde 1,45 artışıyla 0.09 puanlık sınırlı katkı yaptı. Ev eşyası grubunda ise yine döviz kurlarındaki artış nedeniyle haziranda yüzde 2,61 fiyat artışları gözlendi. Bu gruptan manşet enflasyona etki 0.22 puan. Temmuzda ev eşyası grubunda da artışın sürmesi kur geçişkenliğinin devam etmesi bekleniyor.

Kur artışı ulaştırmada etkili oldu

Ulaştırma grubunda yine döviz kurlarındaki yükseliş enflasyonu etkiledi. Hem otomobil fiyatları hem de akaryakıt fiyatları haziran ayında zamlandı. Ulaştırma grubunda ise aylık fiyat artışı yüzde 7,96 oldu ve 1.19 puan ile manşet enflasyonu en olumsuz etkileyen grup da ulaştırma olarak öne çıktı. Benzin ve motorin yüzde 14,5 seviyesinde zamlandı, otomobile gelen zam ise yüzde 10,5 oldu. Döviz kurlarında artışın bu ayda da sürüyor olması ulaştırma grubunda fiyat artışlarının süreceğini gösteriyor.

Cep telefonu ve bilgisayarlar zamlandı

Haberleşme grubu da kur etkisi hissedildi. Cep telefonları döviz kurlarındaki yükseliş nedeniyle haziranda neredeyse üç kere zamlandı. Aylık grupta artış yüzde 3,91 olurken manşet enflasyona etki 0.13 puan hesaplandı. Eğlence ve kültür grubunda enflasyon bilgisayar gibi ithal teknoloji ürünlerine yine kur zammı gelmesi nedeniyle arttı. Yüzde 2,12 aylık artışın manşet enflasyona yansıması 0.07 puan oldu. Lokanta ve oteller hem bayram tatili hem de yaz sezonu nedeniyle zamlı fiyatlarıyla enflasyonu olumsuz etkiledi. Lokanta ve oteller grubunda aylık fiyat artışı yüzde 4,32 olurken manşet enflasyona katkı 0.4 puan oldu. Oteller ve pansiyonlar haziranda yüzde 12,4 zam gördü.

Çeşitli mal ve hizmetlerde de kur etkisi var. Altın, mücevher fiyatları haziranda yüzde 6,83 arttı. Çeşitli mal ve hizmetler grubunda da aylık enflasyon yüzde 2,57 oldu manşet enflasyona etki ise 0.12 puan olarak hesaplandı.

ÜFE-TÜFE makası 2.21 puana indi

TÜİK verilerine göre yurtiçi üretici fiyatları haziranda bir önceki aya göre yüzde 6,50, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 14,82, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40,42 arttı. ÜFE TÜFE makası ise 2.21 puana geriledi. Ekonomistler üretici fiyatlarının kur geçişkenliğinin daha yoğun olduğunu hazirandaki tüketici enflasyonundan hızlı yükselişin de bundan kaynaklandığını belirtti. Verilere göre madencilik ve taş ocakçılığında yıllık enflasyon yüzde 53,61, imalatta yüzde 42,09, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 3,29 ve su temininde yüzde 59,68 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık enflasyon ise ara malında yüzde 36,50, dayanıklı tüketim malında yüzde 47, dayanıksız tüketim malında yüzde 62, enerjide yüzde 10,26 ve sermaye malında yüzde 52,44 arttı.

Çekirdek enflasyon manşetin 9 puan üzerinde

Çekirdek enflasyon göstergeleri haziranda manşet enflasyonun üzerinde kaldı. İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç B çekirdek enflasyonu haziranda aylık yüzde 3,45 arttı. Yıllık B çekirdek enflasyonu mayıstaki yüzde 47,7 seviyesinden yüzde 46,63'e geriledi. Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ve altın hariç C çekirdek enflasyonu haziranda yüzde 3,84 arttı. Yıllık C çekirdek enflasyonu mayıstaki yüzde 46,62 seviyesinden yüzde 47,33'e çıktı.