Enflasyon 3 yılın zirvesinde: Yüzde 21,31

Enflasyon kasım ayında piyasa beklentilerinin üzerinde artışlar gösterdi. Ulaştırma fiyatlarındaki artış, gıda fiyatlarının yüksek seyrin devam etmesi ve TL’nin devam eden değer kaybının sektörler geneline yayılmış olan gecikmeli etkileri, enflasyonu yükseltici etki yapmaya devam etti. Tüketici fiyatları kasımda ulaştırma başta olmak üzere, çeşitli mal ve hizmetler ile lokanta ve oteller, gıda ve alkolsüz içecekler gruplarının öncülüğünde aylık yüzde 3,51 ile beklentilerin üzerinde artarken, yıllık enflasyon üç yılın zirvesi olan yüzde 21,31’e ulaştı. Piyasa beklentileri TÜFE’nin aylık yüzde 3 artacağı, yıllık yüzde 20,71’e yükseleceği yönündeydi. Kasımda üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 54,62 ile 2002’den bu yana en yüksek seviyeye çıkarken, tüketici ve üretici enflasyonu arasındaki fark da rekor kırdı.

Ulaştırmada yüzde 6,3 artış

Kasım ayında aylık bazda en yüksek artış akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle ulaştırma grubunda yaşandı. Bir önceki aya göre yüzde 6,31 artan ulaştırma grubu fiyatları enflasyonu 0,95 puan artırdı. Ulaştırmada yüksek artışta ise eşel mobilin bitmesi, kurdaki artış ve küresel petrol fiyatlarındaki artış etkili oldu. Eşel mobil, motorin, benzin ve otogazda vergilerin azaltılması yoluyla fiyat artışlarının tüketiciye yansımasını engelliyordu.

Gıda 1,05 puan katkı yaptı

Kurdaki yükselişin etkisinin görüldüğü çeşitli mal ve hizmetler grubu, aylık bazda en yüksek artışın görüldüğü ikinci grup oldu. Bir önceki aya göre yüzde 5,36 artan grup fiyatları enflasyonu 0,25 puan artış yönlü etkiledi. Kasımda en yüksek artışı gösteren üçüncü grup lokanta ve oteller grubu oldu. Gıda ve hizmet fiyatlarındaki yükselişin yansıdığı lokanta ve oteller grubunda aylık bazda yüzde 4,10 artış yaşandı ve grup, enflasyonu 0,26 puan artırdı. Aylık bazda yüzde 3,92 artan gıda ve alkolsüz içecekler grubu ise enflasyon sepeti içindeki ağırlığı nedeniyle kasımda enflasyonu 1,05 puan ile en yüksek artış yönlü etkileyen grup oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki artışta ekmek fiyatının yanı sıra şekere de yapılan zammın etkisiyle işlenmiş gıda grubundaki artış belirleyici oldu. Kur ve üretici maliyetlerindeki artış nedeniyle işlenmiş gıda kaynaklı yükselişin devam edeceği düşünülüyor. 

Kirada yıllık artış nispeten düşük kaldı

Ev eşyası grubunda kur artışının etkisiyle fiyatların yüzde 3,44 arttığı kasımda konut grubunda ise yüzde 3,12 artış yaşandı. Kiradaki artışın ise yıllık bazda yüzde 11,68 ile enflasyondaki artışa kıyasla düşük kaldığı görüldü. Ekonomistler kira artışlarının enflasyona endeksli yapılması nedeniyle önümüzdeki dönemde kira kaynaklı olarak konut grubunda artışın süreceğini ifade ediyor.

Çekirdek enflasyonda 7 ayın en yükseği

Gıda ve enerji gibi kontrol edilemeyen kalemleri içermeyen ve enflasyondaki ana eğilimi gösteren çekirdek enflasyon (C endeksi) kasımda bir önceki aya göre yüzde 2,81 arttı ve yıllık bazda ekimdeki yüzde 16,82’den yüzde 17,62’ye yükseldi. Böylece çekirdek enflasyon son yedi ayın en yüksek seviyesinde gerçekleşti.

Üretici fiyatları, kur ve enerjiyle rekor kırdı

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) kasımda bir önceki aya göre yüzde 9,99 arttı ve yıllık bazda ekimdeki yüzde 46,31’den yüzde 54,62’ye yükseldi. Yİ-ÜFE’deki yükselişte kurdaki artış ve enerji fiyatlarındaki yükseliş belirleyici. Kasımda aylık bazda yüzde 13,33 yükselen enerji fiyatları yıllık bazda ise yüzde 90,3 arttı. Ekim ayının ardından kasımda da enerji fiyatlarındaki hızlı artışın devam etmesi ve sanayide kullanılan doğalgaza yüzde 20 daha zam gelmiş olmasının üretim maliyetlerini artırdığına dikkat çeken ekonomistler, önümüzdeki dönem TÜFE üzerinde yukarı yönlü baskının artacağını aktardı.

Politika faizi - enflasyon makası 6,3 puan

Kasım enflasyonu ile birlikte; politika faizi ve manşet enflasyon arasındaki makas da 6,3 puana çıkmış oldu. TCMB’nin dikkate aldığı çekirdek enflasyonla politika faizi arasındaki fark ise 2,6 puan oldu. Fiyat artışlarının para politikasının etki alanı dışındaki geçici unsurlardan kaynaklandığını düşünen TCMB eylülden bu yana 400 baz puan indirimle politika faizini yüzde 15’e çekti. Aralıkta da faiz indiriminin devamı bekleniyor.

Zam şampiyonu; patlıcan

Tüketici fiyatları bazında kasımda en fazla fiyat artışı yüzde 24,81 ile patlıcanda görüldü. Geçen ay, patlıcandaki fiyat artışını yüzde 21,71 ile sivri biber, yüzde 19,55 ile LPG (araba tüpü dolum) ücreti izledi. Kasımda fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 18,45 ile mücevher, yüzde 15,24 ile domates, yüzde 14,16 ile tüp gaz ücreti yer aldı. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 38,76 ile karnabaharda oldu. Bunu yüzde 21,42 ile ıspanak, yüzde 20,12 ile kıvırcık, yüzde 17,54 ile limon, yüzde 14,44 ile pırasa takip etti.