Enerjinin dış ticarette faturası büyüyor

Mehmet KAYA

Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, mart ayında ihracat bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 19,8 oranında artarak 22 milyar 708 milyon dolar oldu. İthalat ise enerjinin etkisiyle yüzde 31 düzeyinde yükselişle aylık bazda 30 milyar 984 milyon dolara ulaştı. Böylece dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 77 artışla 8,2 milyar dolara yükseldi.

Mart ayı dış ticaret rakamları, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve TİM Başkanı İsmail Gülle’nin katıldığı toplantıyla açıklandı. Mehmet Muş, ithalattaki yükselişte enerji fiyatlarının etkili olduğunu vurgulayarak, enerji hariç ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 95 seviyesinde olduğunu kaydetti.

Bakan Muş, enerjinin dış ticarete etkisine yönelik olarak, “Ocak-Mart dönemi ithalat artışında petrol ve doğalgaz artışları etkili oldu. Küresel emtia fiyatları yüzde 41,8 arttı. Diğer yandan Ocak ayında (varil fiyatı) 76 dolar olan brent  petrol yüzde 70,2 artışla 130 dolara kadar yükseldi. Avrupa doğalgaz iki ayda yüzde 113 artış gösterdi. Bu durum enerji ithalatına da yansımaktadır. Mart ayında enerji ithalatı yüzde 156 artarak 8,4 milyar dolar düzeyine gelmiştir. Ocak-Mart döneminde ise yüzde 118 artmıştır. İlk üç ayda 25 milyar dolar enerji faturası ödüyoruz. Ocak-Mart döneminde 25,7 milyar dolarlık ithalatın 16,3 milyar dolarlık kısmı enerji özellikle doğalgaz ve hampetroldeki fiyat artışından kaynaklanmıştır” değerlendirmesini yaptı.

Mart ayında, dış ticaret açığı bu veriler sonrası yüzde 76,7 oranında artarak 8 milyar 240 milyon dolara yükselirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı bir önceki yıl aynı aydaki yüzde 80,3 seviyesinden yüzde 73,4’e geriledi. Ocak-Mart döneminde de dış ticaret açığı yüzde 138,4 artarken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 69,6’ya kadar geriledi.

Ticaret Bakanlığı verilerine göre Mart ayında en fazla ihracat yapılan fasıllar, 2.3 milyar dolar ile otomotiv, 2 milyar dolar ile makine, 1.7 milyar dolar ile demir çelik olarak sıralandı. TİM sınıflamasına göre ise 3 milyar dolara yakın seviye ile kimya ilk sırada yer alırken, bu sektörü 2.7 milyar dolar ile otomotiv, 2,3 milyar dolar ile çelik izledi.

Mart ayında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla 1.9 milyar dolar ile Almanya, 1 milyar 531 milyon dolar ile ABD, 1 milyar 276 milyon dolar ile İngiltere oldu. En fazla ithalat yapılan ülkeler ise 4 milyar 112 milyon dolar ile Rusya, 3 milyar 617 milyon dolar ile Çin, 2 milyar 243 milyar dolar ila Almanya olarak sıralandı.

AB ve AB dışı Avrupa ülkelerinin ihracattaki payı mart ayı itibariyle yüzde 54’e, sadece AB’nin payı ise yüzde 44’e kadar yükseldi.

Muş: KDV indirimine uymayanlara taviz verilmeyecek

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, başta gıda olmak üzere bazı hızlı tüketim mallarına KDV indiriminin Hazine’nin gelirinden fedakarlıkla yapıldığını söyleyerek, “81 ilde denetimi sıkılaştırdık. KDV indirimini yansıtmayanlara en ağır yaptırımı uygulayacağız. Milletin hakkını hukukunu çiğnetmeyiz. Spekülatif manipülatif fiyat artıranlara taviz verilmeyecek. Teftiş kurallarımız teyakkuz haldeyiz. Bedeli ağır ödetilecektir. Hükümet olarak önceliğimiz insanımızın işini aşını garanti altına alacak ekonomik işleyişi hayata geçirmektir” dedi.

"Kapasite kullanım oranı yüzde 80’lerde yatırımlarla ihracat artışına katkı verilecek"

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, ihracattaki artış yanında sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarında ihracatçı sektörlerde yüzde 80’lere ulaşıldığını belirterek, “Siparişlerin devamı ve yeni yatırımlar ihracatın artışına katkı sağlayacaktır. 2022 ilk çeyreğinde güçlü bir ivme yakalandı. Bu veriler ekonomideki çarkların sağlıklı şekilde işlediğinin göstergesidir” dedi. DÜNYA, 28 mart günü ihracatçı sektörlerin kapasite kullanım oranlarının yüzde 80’lere ulaştığını belirterek yatırım olmaması halinde ve olası iç talep artışında üretimin zorlanabileceği konusunu gündeme getirmişti.

TİM Başkanı İsmail Gülle de konuşmasında, salgın sonrası güvenilir tedarikçi ülke konusunda bir kez daha kırılma yaşandığını belirterek, talep artışına yönelik yatırım ihtiyacına vurgu yaptı. Gülle, “Pandemide bunu yaşadık, tedarik bozulunca Türkiye ekstra ihracat hanesine 23 milyar Dolar yazdırdı. Şimdi ikinci kırılma yaşanıyor. Böyle dönemler işini hakkıyla yapanları parlatır. Tarihi bir fırsat oluşuyor. Ülkemize dönen ek talebe yanıt verebilmek için yatırım, üretim ve ihracat yapmalıyız. Pandemide olduğu gibi bu dönemi iyi değerlendireceğimize inanıyorum” dedi. 

Ukrayna ve Rusya ile ticarette savaş etkisi

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısıyla başlayan savaş sonrası, Rusya’ya yaptırımlarla birlikte Türkiye’den ithalatının artışı, Ukrayna’nın da en yakın ticaret partnerlerinden biri olarak Türkiye’den siparişleri artırabileceği yorumları yapılmıştı.

Savaşın en şiddetli olduğu dönem olan Mart ayında iki ülkeye yönelik ihracatta karışık bir görünüm ortaya çıktı. Ticaret Bakanlığı ithalat verileri ilk 20 ülkeyi kapsıyor. Ukrayna mart ayı itibariyle ne ihracatta ne de ithalatta ilk 20 içinde bulunmuyor. Buna karşılık TİM verileri ihracat yapılan bütün ülkeleri kapsamakla birlikte, ithalat verisi içermiyor.

Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığı verilerine göre Rusya’ya ihracat mart ayında bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 37,98 düşerek 276.6 milyon dolar oldu. Buna karşılık Rusya’dan ithalat ise yüzde 13,3 oranında artarak 4 milyar 112 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu artışta doğalgaz fiyat artışı etkili olduğu tahmin ediliyor.

Ukrayna’ya ihracat ise TİM verilerine göre, bir önceki yıl aynı aya kıyasla yüzde 79,9 oranında gerileyerek 41 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bir önceki yıl mart ayında ihracat 207,5 milyon dolar düzeyindeydi.

Mart ayında Ukrayna’ya ihracatı artan mamul grupları, meyve ve sebze ürünleri ile çimento-cam-seramik oldu. Bu iki ürün grubu dışındaki bütün gruplarda düşüş gerçekleşti.

Rusya’ya ihracatı artan ürünler ise demir ve demir dışı metaller, kuru meyve ve mamulleri, mobilya kağıt ürünleri, süs bitkileri ve tütün oldu.