En zengin kesim en yoksul kesimin kaç katı kazanıyor?
Türkiye’de zenginlerin kazancı en çok merak edilen konulardan biri olurken, son yıllarda yaşanan enflasyonla varlıklı kesimin gelirlerde aldığı pay artıyor. En üst yüzde 5’lik gelir grubunun kazancı ortalama gelirin 4 katından fazla olurken, en yoksul gelir grubunun ise yaklaşık 24 katı oldu. Yıllar içinde fark açıldı.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Yıl sonu yaklaşırken, asgari ücret ve maaş tartışmaları da hız kazanıyor. Özellikle son yıllarda hızlanan enflasyonla gelirlerdeki erime de hızlandı. Düşen alım gücü gelir dağılımını da bozarken, üst gelir grubunun toplam içindeki payının artması dikkat çekiyor.
Zengin kesim payını artırıyor
En üst gelir grupları yüzde 5, 10 ve 20’lik gruplar halinde bakıldığında, gelirlerinin payının arttığı görülüyor.
2014-2023 yılları arasındaki artışta, en zengin yüzde 20’lik kesim gelirlerin yarısı kadar pay aldığı görülüyor. En üst yüzde 10’luk kesime bakıldığında paylar yüzde 33,9 olurken, yüzde 5’lik kesimin payı da yüzde 23,9 oluyor.
Gelirlerdeki yer değişimi
En üst yüzde 20’lik gelir grubu ile en alt yüzde 50’lik gelir grubunun değişimleri de dikkat çekici oluyor. 2014 yılında en üst yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 45,9 olurken, 2023’te yüzde 48,7’ye çıkıyor. En alt yüzde 50’lik kesime bakıldığında ise 2014 yılında gelirden aldığı pay yüzde 24,1 olurken, 2023’te yüzde 22,9’a geriliyor.
Fark açıldı
En üst yüzde 5’lik gelir grubu ile en alt yüzde 5’lik gelir grubunun payları arasındaki fark da değişti.
En alt gelir grubunun payı 2014-2023 aralığında yüzde 0,93 ortalamada olurken, en üst gelir grubunun payının ortalaması yüzde 32,1 oldu ve artış gösterdi.
Pay artışları ters yönlü oldu
2014-2023 arasında pay artışları ise daha dikkat çekici oluyor. En üst gelir grubunun yüzde 20’lik kesimi payını yüzde 6,10 oranında artırırken, yüzde 10’luk kesim yüzde 11,88 ve yüzde 5’lik kesim ise yüzde 21,94 oranında pay artışı yaşıyor.
En alt gelir gruplarına bakıldığında ise yüzde 20’lik, 10’luk ve 5’lik kesimlerde değişim 10 yılda sırasıyla yüzde -1,61, 0 ve 0 oluyor. Orta kesimde ise yüzde 40’lik alanda yüzde -5,26 oranında gelir kaybı görülüyor.
Gelirlerin oranı da değişiyor
En yüksek gelire sahip yüzde 5’lik kesimin en alt gelir sahip olan yüzde 5’lik kesimin ortalama gelirlerine oranı da giderek farklılaşıyor.
Gelirlerin oranı 2014 yılında 20,4 olurken, 2023 yılında yüzde 23,9 oluyor. Oran, pandemi yılı olan 2020’de 26,2 ile zirveye çıkarken, enflasyonun hızlandığı 2022’de de 26,11 oluyor.
En üst yüzde 5’lik kesimin gelirinin ortalama gelirlere oranı ise yüzde 3,91’den 4,77’ye çıkıyor.