Emekli maaşı ve sosyal yardım kırsalın üçüncü geçim kaynağı
37 bin 36 köy, belde ve mahalleyi kapsayan araştırmada, geçim kaynağı hayvancılık ve tarımsal üretim olanların oranı yaklaşık yüzde 43-44. Sosyal yardımlar ve emekli maaşı ile geçinen kişilerin oranı ise yaklaşık yüzde 20,5. Bunun dışında kalan geçim kaynakları ise yüzde 35,6 düzeyinde kaldı.
Mehmet Kaya |Mehmet KAYA
Kırsal yerleşim yerlerin ekonomik faaliyetlerine yönelik yapılan bir analizde, emekli maaşlarıyla sosyal yardımların en büyük üçüncü geçim kaynağı olduğu belirlendi. Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması (YER-SİS) çalışması kapsamında, anket yoluyla yapılan bir analizle kırsal yerlerdeki ekonomik faaliyetler incelendi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan Anahtar dergisinde Sanayi ve Teknoloji Uzmanı Yasemin Eryılmaz tarafından hazırlanan makalede, kırsal yerleşim yerlerinde başlıca üç geçim kaynağı sırasıyla, hayvancılık, tarımsal üretim ve emekli maaşı-sosyal yardımlar olarak sıralandı. Geçim kaynağı hayvancılık ve tarımsal üretim olanlar yaklaşık yüzde 43- 44 oranında olurken, sosyal yardımlar ve emekli maaşı ile geçinen kişiler yüzde 20,5 dolayında ağırlık aldı. Bunun dışında kalan geçim kaynakları ise yüzde 35,6 düzeyinde kaldı.
37 bin 36 köy, belde ve mahalleyi kapsayan araştırmada, hayvancılığın en yoğun Doğu Anadolu’da yapıldığı belirlendi. Diğer geçim kaynakları içinde fabrika işçiliğinin ağırlığı oransal olarak Marmara Bölgesi'nde yüksekken, ormancılık Karadeniz’de yine göreli olarak daha fazla geçim kaynağı olarak belirtildi.
Tarımsal üretimde hayvancılığın ardından önde gelen ürünlerin tahıl ve baklagil yetiştiriciliği olurken, bunu kümes hayvancılığı, sebze, meyve yetiştiriciliği, küçükbaş hayvancılık ve süt ürünleri takip etti.
Kırsal kesimlerde sadece 9 bin 683 üretim tesisi var
Çalışma içinde kırsal kesimde yer alan üretim tesislerine yönelik sayısal veri de yer aldı. Buna göre, köy, mahalle ve beldelerde toplamda 9 bin 983 üretim tesisi bulunuyor. Üretim tesislerinin en yaygını olan fırın, yerleşim yerlerinin yüzde 6,52’sinde bulunuyor. Üretim tesisi bulunan kırsal yerler yoğun üretim tesisi bulunan kentsel yerleşimlerin etrafında yoğunlaşıyor. Bu durum çalışmada, üretimin yoğun olduğu kentlerdeki tesislerin yakın yerlere yayılmasından kaynaklı olarak değerlendirildi.
Çalışmada, işgücü hareketliliği de incelendi. Buna göre, düzenli olarak başka yerleşimlere giden iş gücü hareketliliğinin Marmara ve Ege Bölgesi’ndeki kırsal yerleşimlerde; mevsimlik iş gücü hareketliliğinin ise Doğu Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaştığı gözlendi.
Doğu Anadolu Bölgesindeki kişilerin en fazla inşaat işçiliği, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden tarım işçiliği, Ege ve Akdeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerindeki kırsal yerleşimlerden ise turizm işçiliği için diğer yerleşimlere gidildiği belirlendi. İç Anadolu’nun batısı ve doğusu ile Orta Karadeniz’deki kırsal yerleşimlerde iş gücü hareketliliğinin düşük olduğu kaydedildi.
Kırsal kesim sosyal tesis istiyor
Kırsal kesimde kurulması istenen tesisler anketine bakıldığında ise ilginç sonuçlarla karşılaşılıyor. En çok kurulması istenen yüzde 40,27 ile sosyal tesisler olurken, Fabrika/Atölye isteyenlerin oranı yüzde 21,89. Nüfusun çoğu yerde çalışma yaşının üzerinde olması sosyal tesis ihtiyacını artırırken, çalışabilir yaştaki genç nüfusun şehirlere taşınması sanayi tesisi talebini yüzde 21’de tutuyor. Özellikle köy ve kırsal mahallelerde Fabrika/Atölye talebi yüzde 18 ve 24 olurken, beldelerde bu oran yüzde 52’nin üzerine çıkıyor. Kırsal kesimin istediği diğer tesisler ise sırasıyla yüzde 12,14 ile süt toplama tesisi, yüzde 9,96 ile soğuk hava deposu, yüzde 6,03 ile semt pazarı, yüzde 5,98 ile turizm tesisi, yüzde 4,98 ile atık toplama tesisi, yüzde 4,54 ile mezbaha olarak görülüyor.