Ek bütçe ihtiyacı kaçınılmaz oldu

Canan SAKARYA

Meclis’te Ekim ayında 2022 yılı bütçesinin sunulmasıyla başlayan bütçe mesaisi tamamlandı. Döviz kurunda yaşanan yükseliş, TL’deki değer kaybı, Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararları, yüksek enflasyon ve erken seçim tartışmaları bütçe görüşmelerine damga vururken, 2022 yılı bütçesi daha yürürlüğü girmeden ek bütçe tartışmalarını da beraberinde getirdi. Muhalefet partileri ‘ek bütçe’ gerekliliğine dikkat çektiler.

Uygulanamaz hale geldi

Muhalefet eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Program’da, 2022 yılı için öngörülen 9.27’lik dolar kurunun çoktan aşıldığına dikkat çekerek, bu durumun 2022 bütçesini bir anlamda uygulanamaz hale getirdiğini, kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalmasına neden olacağını ifade ettiler. Ayrıca asgari ücretteki iyileştirme, memur ve emekli aylıklarında enflasyona bağlı olarak ortaya çıkacak fark ödemelerinin de bütçede bir revizyon gerektireceği kaydedildi. Muhalefet partileri, ek bütçe getirilmeden, ödenek üstü harcama yapılmasının bütçe hakkının ihlal edilmesi anlamına geleceğini dile getirerek, Meclise ek bütçe sunulmasının yasal zorunluluk olduğunu bildirdiler.

Borç dengesi kurulmalı

CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi, ek bütçe ihtiyacının kaçınılmaz olduğunu belirterek şu saptamayı yaptı: “Bütçe kanun teklifi Plan Bütçe Komisyonunda görüşülürken komisyonda bir revizyon yapılabilirdi ama yapılmadı. 2022 yılı bütçesinin enflasyon hedefi yüzde 9.8’dir. Kur varsayımı da 9 lira 27 kuruştur. 2024 yılı kur varsayımı da OVP’ye göre 10 lira 27 kuruştur. Şu anda bu hedefl er darmadağın olmuştur.

Öbür taraftan bütçe gelirleri enflasyon nedeniyle nominal olarak artacaktır, bu enflasyonist bir artıştır, bunu reel artış olarak düşünmemek lazım. Buna paralel olarak bütçe harcamaları da nominal olarak artacaktır. Bunun ayrıntılı bir şekilde ek bütçe teklifinde gösterilmesi gerekir, hem A cetveli dediğimiz ödenekleri gösteren cetvellerde, hem de B cetveli dediğimiz gelirleri gösteren cetvellerde gerekli değişikliğin ayrıntılı bir şekilde yasa teklifi ile önerilmesi gerekir. Dolayısıyla ekonomideki gelişmelere göre hem harcama tarafını hem gelir tarafını düzenleyen hem bu çerçevede borçlanma dengesini yeniden kuran ek bir bütçeye mutlaka ihtiyaç var.”

Bu kadük bir bütçedir

İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu, eylül ayında Orta Vadeli Plan ilan edilirken 211 milyar dolar büyüklüğünde olan bütçenin dolardaki yükselişle birlikte hızla küçüldüğüne dikkat çekti. Erken seçim çağrısı yapan Tatlıoğlu “Küresel anlamda entegre olmuş bir ülke olarak Türkiye'ye bu bütçedeki mal ve hizmetler için bugün (17 Aralık) ortalama kur hesabından 3,5 trilyon gerekiyor. Önümüzdeki yıl diyelim ki 3 trilyonluk harcama orta ve dar gelirlilerin daha da fakirleşmesi demektir. Bu bütçenin temel faturası, orta ve dar gelirlilere fukaralık olarak çıkar. O nedenle kısa vadeli bir çıkış planı ile ilkbaharda seçim yapılmalı. Bu kadük bir bütçedir ”dedi.

Erken seçim için program

HDP Van Milletvekili Sezai Temelli de dolardaki hızlı yükseliş nedeniyle bütçenin hızla küçüldüğünü belirterek, “Bu bütçeyle önümüzdeki 2022 yılında yapılacak işleri yapmanız mümkün değil” diye konuştu. Temelli, “Yapılması gereken 1 Ocak’tan itibaren bir ek bütçe hazırlamak yoksa yasa dışı bir iş yapacaklar anlamına gelir. Çünkü 5018 Sayılı Kanun diyor ki; kurumlar ödeneklerinin üzerinde harcama yapamazlar böyle olunca ya yeni ödenek ek bütçe ile var edilecek ya da ödenekler üzerinde harcama yaparak bir hukuksuzluk oluşacak. Bizim önerimiz ek bütçe yapılmasıdır. Ama bu ek bütçe AKP eliyle yapılacak bir bütçe değildir, Meclis inisiyatif almalıdır bir ek bütçe sayesinde Türkiye’nin sorunlarını çözecek bir istikrar programı artı bir erken seçim programını ortaya koymalıdır.”

Bütçe büyüklüğü 1.7 trilyon TL

1 trilyon 751 milyar TL büyüklüğündeki 2022 yılı bütçesinde faiz hariç giderler 1 trilyon 510,6 milyar TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 472,6 milyar TL, vergi gelirleri 1 trilyon 258,3 milyar TL, bütçe açığı 278,4 milyar TL olarak öngörüldü. Ekim ayında yapılan bütçe sunumuna göre; reel sektör desteklerine 68,9 milyar lira ayrıldı.