Dövizini bozduran kripto para ve hisseye girdi

Şebnem TURHAN

Naci Ağbal’ın Merkez Bankası başkanlığı görevinden alınmasının ardından TL karşısında yükselen döviz kurları vatandaşın döviz mevduatında 9 milyar dolarlık bir çözülmeye yol açtı. Bir haftada tüzel kişiler 1.7 milyar dolar bireysel yatırımcılar ise 7.2 milyar dolar döviz bozdurdu. Peki bu para nereye gitti? Rakamlar özellikle gerçek kişilerin bozdurduğu dövizi kripto para ve hisse senedi yatırımına kaydırdığını ortaya koyuyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre 19 Mart itibariyle 2 milyon 189 bin 826 olan hisse senedi yatırımcı sayısının 26 Mart itibariyle 2 milyon 229 bin 8 kişiye çıktığını gösteriyor. 1 haftada 39 bin 182 yeni yatırımcı hisse senedini tercih etti. 31 Mart itibariyle rakam 2 milyon 260 bin 348’e çıkarken geçen hafta halka arzların etkisiyle 2.5 milyon sınırı aşıldı. Kripto para işlemlerinde ise Chainalysis verilerine göre sadece 20-24 Mart arasında, 23 milyar lira (2.8 milyar dolar) değerinde kripto para işlemi yapıldı. Geçen yılın aynı döneminde 1 milyar değerinde kripto para işlemi yapılmıştı.

Yabancının payı yüzde 42,99

Hisse senedi son 1 yıldır yerli bireysel yatırımcıların büyük oranda tercih ettiği yatırım enstrümanı olarak öne çıkıyor. Son haftalarda ise TL’deki sert değer kaybı bu eğilimin daha da artmasına neden oldu. MKK verilerine göre Ağbal görevden alınmadan önceki son işlem günü 19 Mart'ta 2 milyon 189 bin 826 hisse senedi yatırımcısı bulunuyordu. Hisse senedi yatırımlarında kayden saklanan menkul kıymet değeri ise 1.89 trilyon lira seviyesindeydi. 26 Mart gününe geldiğimizde borsadaki sert değer kaybı nedeniyle hisse senedinde kayden saklanan menkul kıymet değeri 1.75 trilyon liraya gerilese de hisse senedi yatırımcısı sayısı hızlı arttı. 26 Mart itibariyle hisse senedi yatırımcı sayısı 2 milyon 229 bin 8 kişiye yükseldi.

Yerli yatırımcının sert düşen borsaya rağmen hisse senedi yatırımından vazgeçmemesine karşılık yabancı yatırımcı aynı hafta sert satış yaptı ve yabancı yatırımcı oranı yüzde 43’e kadar geriledi. Bu tarihi en düşük seviyeye işaret ediyor. Yabancı yatırımcının geçen hafta cuma itibariyle Borsa İstanbul’daki payı ise yüzde 42,99’a kadar indi.

1 günde 274 bin 46 kişi arttı

MKK mart ayı verileri ise martta yerli bireysel yatırımcının borsaya ilgisini bir kez daha ortaya koydu. Verilere göre mart sonunda bireysel yerli yatırımcı sayısı 2 milyon 230 bin 18 kişiye çıkarken şubatta bu sayı 2 milyon 120 bin 76 kişiydi. Yerli bireysel yatırımcıları mart itibariyle portföy değeri ise 238 milyar 827 milyon lira oldu. Yatırımcının portföy büyüklüklerindeki ağırlığın yüzde 77 oranında 50 bin lira ve altında oluştu. Bir diğer dikkat çekici gelişme ise 19 yaş ve altındaki yatırımcı sayısındaki artış oldu. Şubattan marta 1 ayda 0-14 yaş arası yerli yatırımcı sayısı 242 kişi, 15-19 yaş arası yerli yatırımcı sayısı da bin 148 kişi arttı. En fazla yatırımcının bulunduğu yaş grubu ise 314 bin 834 kişi ile 35-39 yaş arası oldu.

Hisse senedi yatırımına ilgi nisanın ilk haftası ise 2.5 milyon sınırını geçerek bir rekora imza attı. Geçen hafta iki halka arz yapıldı bugün ve yarın ise yeni bir halka arz için talep toplanacak. Yerli bireysel yatırımcı üst üste tavan seviyeleri gören halka arzlara çok büyük bir ilgi gösteriyor. Yine MKK verilerine göre 31 Mart’tan 2 Nisan’a yerli yatırımcı sayısı 280 bin 220 kişi arttı. 1 Nisan’a göre ise yerli yatırımcı sayısında yüzde 12,09 yükseliş ve bir günde 274 bin 46 kişilik artış yaşandı. Yılsonundan 2 Nisan’a kadar ise 540 bin 662 yeni yatırımcı hisse senedi piyasalarını tercih etti.

‘Kaybı da yüksek ama buna değer’

Reuters'in hafta için Chanialysis verilerinden yaptığı habere göre ise şubat başı ile 24 Mart arasındaki kripto para işlem hacmi rekor kırdı. İşlem hacmi 26 milyar doları görürken geçen yıl aynı dönemde işlem hacmi sadece 7 milyar dolardı. Yine 20-24 Mart arasında ise 2.8 milyar dolarlık kripto para işlemi yapıldı. Geçen yıl aynı dönemde 1 milyar dolarlık işlem yapılmıştı. Bu şubat başı 24 Mart arası geçen yıla göre yüzde 1200 artış olduğunu gösteriyor. Yine 20-24 Mart’taki işlem hacmi artışı ise yüzde 180 oldu. Bu dönemde altın veya döviz mevduatını bozdurarak kripto para yatırımı yapan kişiler ise yüksek riske rağmen yüksek getirinin cazip geldiğini dile getiriyor. Dünya’ya görüş veren bir kripto para yatırımcısı “Dövizi bozmadım ama altını bozup geçtim. Neden geçtim: biraz risk aldım açıkçası, getirisi yüksek, kaybı da yüksek ama buna değer. Az bir para ile girdim ama artırabilirim” diye konuştu. Bir diğer yatırımcı ise “Dövizden bir getirim olmadı, hisse yatırımlarım düştü. Bu nedenle çevremin de etkisiyle kripto paraya girdim” dedi.

TL mevduat faizi 19 ayın zirvesinde

Yerli bireysel yatırımcı kripto para ve hisse senedi yatırımına ağırlık verse de 26 Mart ile biten haftada TL mevduatta da yükseliş yaşandı. Merkez Bankası verilerine göre 26 Mart ile biten haftada ortalama TL mevduat faizi yüzde 17,77’ye çıktı. TL mevduat faizi en son 16 Ağustos 2019 haftasında yüzde 17’nin üzerindeydi. Yani TL mevduat faizi 19 ayın zirvesine yükseldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre ise bireysel yatırımcının TL mevduatı 26 Mart haftasında 937 milyar 686 milyon liraya çıktı. Bir önceki hafta 893 milyar 125 milyon lira seviyesindeydi. 1 haftada TL mevduat 44 milyar 561 milyon lira arttı. Vadeli mevduattaki artış ise 24 milyar 928 milyon lira oldu ve vadeli mevduat büyüklüğü 742 milyar 938 milyon lira olarak belirlendi. Bireysel yatırımcılar 26 Mart haftasında 19.6 milyar lira da vadesiz mevduatını arttırdı.

İhtiyaç kredi faizi yılın en yükseğinde

TL mevduat faizi artarken kredi faizleri de yükseldi. Merkez Bankası verilerine göre ticari kredi faizi yüzde 21,06’ya çıktı ve bu oran 2 Ağustos 2019’dan bu yana görülen en yüksek TL ticari kredi faizi oldu. İhtiyaç kredi faizi ise yüzde 23,55'e çıkarken 8 Ocak haftasındaki yüzde 23,09 seviyesi aşılmış oldu. İhtiyaç kredi faizi de bu yılın zirvesine çıktı. Taşıt kredi faizleri iki haftalık yüzde 19 seviyesinin altında kalmasının ardından 26 Mart haftasında yüzde 20,11'e geldi. YKonut kredi faizleri ise yüzde 17,88 olarak belirlendi.