Diyarbakır, 2022’yi yatırımda ve ihracatta başarı ile kapattı

Mahir SOLMAZ-DİYARBAKIR

Geçen yıl Diyarbakır’da ihracat iyi gitti. Türkiye ortalamasının iki katı düzeyde (yüzde 27,5) artış gerçekleştirdi. Irak’a ihracat, Diyarbakır’dan ihracatın yaklaşık yarısını oluşturuyor. Bu ülkeye geçen yıl da 120,5 milyon dolarlık ihracat yapıldı.

Yatırımlar bakımından da Diyarbakır başarılı bir yıl geçirdi. Teşvik belgesi almış, başlatılmış projelerin yatırım değerleri kıyaslandığında 2022 yılı 11 ayında, 2021 yılının aynı dönemine kıyasla yüzde 170 artış oldu. Bu yüksek artış, dolar bazından da bakılsa, enfl asyondan arındırılarak da bakılsa yatırımlarda önemli artış olduğunu gösteriyor. Bu orana göre Diyarbakır, aynı zamanda yatırımlar bakımından en yüksek artış gerçekleştiren illerde biri.

Diyarbakır’da, 2022 yılında şirket kuruluş kapanışları tablosu firmalar cephesinde sıkıntılı bir yıl geçirildiğini gösteriyor. Söz konusu yılda kapanış ve tasfiye yoluyla 346 şirket ticari hayattan çekildi. Kapanışlarda yüzde 40,7 artış oldu.

Oda başkanları 2023 için ümitli konuştular. Verdikleri bilgilere göre Diyarbakır OSB’de 5. Etap harita ve jeoloji raporu çalışmaları tamamlandı. Yeni yatırım yapmak için 48 yerli ve yabancı sanayici sıra bekliyor. Arsa talebinde bulunan firmalar, dosyalarını teslim etti.

OSB Başkanı Mustafa Fidan, “Bölgemize yatırım yapmak için büyük bir ilgi var” dedi. Tekstil Organize Sanayi Bölgesi’ndeki fabrikaların tamamının hizmete girmesi ile hazır giyimde önemli ihracat rakamlarına ulaşılması bekleniyor.

9.1 MİLYAR YATIRIM ÖNGÖREN 561 PROJE BAŞLADI

Diyarbakır, 2022’de yeni yatırım projeleri bakımından parlak bir yıl geçirdi. 2021 yılının ilk 11 ayında 279 proje başlamıştı, 2022’de bu sayı yüzde 101 artarak 561’e çıktı. Yatırım değeri bakımından da 2021’de başlayan projelerin yatırım değeri 3 milyar 376 milyon lirayken, 2022’de başlayan projelerin yatırım değeri 9,1 milyar lira oldu. Başlayan projelerin yatırım değeri bakımından yüzde 169,7 artış gerçekleşti. Aralık ayı verileri henüz açıklanmadı. Önceki aylar trendi devam ederse, Diyarbakır’ın 2022’yi 10 milyar lira civarında yeni proje ile bitirebileceği gözüküyor. Bu takdirde de 2021’in tamamına göre yüzde 100 civarında bir artış gerçekleşmiş olacak.

DİYARBAKIR İHRACATINDA YÜZDE 27,5 ARTIŞ OLDU

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin 2022 yılı verilerine göre Diyarbakır’dan 294 milyon 851 bin dolarlık ihracat yapıldı. 2021 yılı ihracatı 231 milyon 252 bin dolardı. Buna göre ilin ihracatı 2022 yılında yüzde 27,5’lik bir artış gösterdi. Bu artış, Türkiye ortalamasının iki katından fazla. Diyarbakır, en fazla ihracat yapılan iller sıralamasında 45’inci sıraya yükseldi. Diyarbakır en fazla ihracatı Irak’a yaptı. Irak’a yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 8,5 artarak 120,5 milyon dolar seviyesine çıktı. Bu rakam, Diyarbakır ihracatının yarısına yakın. Irak’tan sonra İran, Çin, Tacikistan ve İsrail, Diyarbakır’ın en fazla ihracat yaptığı ilk 5 ülke oldu. Diyarbakır’ın 2022 yılı ihracatında en önemli ilk üç sektör şöyle: Kimyevi maddeler ve mamulleri, demir ve demir dışı metaller ile madencilik ürünleri.

346 ŞİRKET TİCARİ HAYATTAN ÇEKİLDİ

Diyarbakır’da, 2022 yılında şirket kuruluşlarında önemli bir artış olmadı. Ancak kapanışlarda artış dikkat çekiciydi. 2022 yılı ilk 11 ayında bin 499 şirket kuruldu. Bu, 2021’in aynı dönemine göre yüzde 9,1 artış olduğunu gösteriyor. Kapanan şirketlerde ise yüzde 40,7 artış gerçekleşti. 159 şirket kapandı. Bu arada tasfiye olan şirket sayısı da yüzde 65,5 arttı, 187 şirket tasfiye oldu. Böyle kapanış ve tasfiyeler sonucu 346 şirket ticari hayattan çekilmiş oldu. Gerçek kişi işletmelerde kuruluşlar geçen yıl ile aynı düzeyde oldu. Kapanışlarda ise yüzde 12,1 azalma gerçekleşti. Bu rakamlar şirketler kesiminin zorlandığını, gerçek kişi işletmelerin ise sıkıntılı bir yılı daha direngen geçirdiklerine işaret ediyor.

BAŞKANLAR NE DEDİ?

DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI BAŞKANI MEHMET KAYA: HABUR VE HALİL İBRAHİM KAPILARINDA SORUNLAR GİDERİLMELİ

2022 yılı verilerine göre Diyarbakır’dan dünyanın dört bir yanına toplam 294 milyon 851 bin dolarlık ihracat yaptı. İhracatımızda yüzde 27,5’lik artış oldu. İrak’a ihracatımız 120 milyon 480 bin dolar seviyesine çıktı. Irak’ı 28 milyon 379 bin dolarla İran takip etti. Yaptığımız incelemelerde İran’a yapılan ihracatın büyük bir kısmının İran üzerinden giden transitlerin Irak’a gittiğini söyleyebiliriz. Bunun nedeni ise Habur Sınır Kapısı’ndaki uygulamalar ve Irak içerisinde yaşanan çifte vergilendirme. 2022 ihracat verilerinde en büyük artışlardan birinin de Rusya Federasyonu ile gerçekleştirildiğini gözlemliyoruz. Habur ve İbrahim Halil kapısında yaşanan sorunların bir an önce giderilmesi gerekmektedir. Ayrıca özellikle ihracatçıların finansa erişim konusunun da bir an önce çözülmesi elzemdir. Tekstil Organize Sanayi bölgemizdeki fabrikaların tamamının hizmete girmesi hazır giyimde önemli bir rakamı yakalayacağımıza inanıyorum.

TİCARET BORSASI BAŞKANI ENGİN YEŞİL: SİLVAN BARAJI TARIMSAL HEDEFLERİMİZİ YAKLAŞTIRACAK

Diyarbakır 5 milyon dekar tarım arazisine sahip. Bu arazinin yüzde 65’i sulanabilir arazidir. Bu arazilerin 1,5 milyon dekarı sulanmaktadır. 2 milyon 350 bin dekar tarım arazisini sulayacak Silvan projesinin tamamlanma çalışmaları devam etmektedir. Bölgemizin diğer illerine de olumlu katkı sunacak, tarımsal ürün yelpazesini artıracak, var olan tarımsal üretimi 2 katına çıkaracak olan Silvan Barajı Projesi ve diğer sulama projelerinin bir an önce tamamlanması bölgesel gelişme ulusal hedefl erinin gerçekleşmesine katkı sunacaktır. İlimiz, Türkiye’de buğday üretiminde 3. sırada, mercimek üretiminde 2. sırada, mısır üretiminde 4. ve kütlü pamuk üretiminde 2. sırada yer almaktadır. Modern sulama ile tarımda sağlanan verim artışları, üretim deseninin çeşitlenmesi, ilimizde tarıma dayalı sanayinin gelişmesine ve katma değer artışına neden olacaktır.

DİYARBAKIR OSB BAŞKANI MUSTAFA FİDAN: İSTİHDAMIMIZ 14 BİNE ÇIKTI

Biz önümüze, yatırım, üretim, istihdam ve ihracat hedefi koyduk. Bu doğrultuda sanayicilerimize hizmet veriyoruz. Görev yaptığımız ilk dönemde, istihdam sayısı, 6 bin 500 idi. Şimdi bu sayı 14 bin. Faal olarak üretim yapan fabrika sayısı 180 civarındaydı. Şimdi Üretimdeki firma sayımız 300’dür. 4 etaptan oluşan OSB’miz, toplam 915.8 hektardır. Göreve geldiğimiz ilk günden itibaren, toplam 270.4 hektardan oluşan 5. etap için Ankara’da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile görüşmelere başladık. Bu girişimlerimiz, devlet büyüklerimizin de desteği ile lehimizde sonuçlandı. 5. Etap harita ve jeoloji raporu çalışmalarını da tamamladık. En kısa sürede 5. Etabı, sanayicilerimizin hizmetine açacağız. Bu çalışmalar devam ederken, yeni yatırım yapmak için 48 yerli ve yabancı sanayici sıra bekliyor. Arsa talebinde bulunan firmalar, dosyalarını müdürlüğümüze teslim etti. Bu anlamda bölgemizde yatırım yapmak için büyük bir ilgi var. Diyarbakır, geleceğin sanayi kenti olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.

DİYARBAKIR ESNAF VE SANATKÂRLAR ODALARI BİRLİĞİ BAŞKANI ALİCAN EBEDİNOĞLU: KEPENK KAPATMAMAK İÇİN KİRA YARDIMI YAPILMALI

Haziranda normalleşme süreci başlamış olsa da birçok esnafın işleri yüzde 30 kapasite ile dönüyordu. Bu da esnafın Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ait olup sonbahar aylarına ertelediği borçlarını ödemeye dahi yetmiyordu. En azından devlete olan borçlar yeniden yapılandırılacak diye sevinirken bir kez daha gelen kapatma kararları esnafı perişan etti. Esnafın kepenklerini bir daha açılmamak üzere kapatmaması için mutlak surette esnafa kira yardımı yapılmalı, kapalı olunan dönem için elektrik, su ve doğalgaz paraları alınmamalı. Ayrıca, esnafın yanında çalışan kalfa ve çırak için kolaylaştırılmış kısa çalışma ödeneği uygulaması getirilmeli. Diyarbakır Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğimize 2022 yılında 4 bin 449 yeni işyeri için kayıt yapıldı. Bin 288 esnafımız terk verdi ve bu rakamlar sonucunda üye sayımız 26 bin 529 oldu.

YARIN: AFYONKARAHİSAR