Dış ticaret açığı ekimde yüzde 430 arttı: 8 milyar dolar

 İmam GÜNEŞ 

Ekim ayına ilişkin dış ticaret verileri Türkiye İhracat Meclisi (TİM) Dış Ticaret Kompleksi’nde Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve TİM Başkanı Mustafa Gültepe’nin katılımıyla açıklandı. Ekim ayı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,8 artışla 21,3 milyar dolara ulaşırken ithalat, yüzde 31,9’luk artışla 29,3 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde dış ticaret hacmi yüze 17,9 artışla 50,6 milyar doları buldu. 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde ise geçen yılın aynı dönemine göre, ihracat yüzde 15,4 oranında artışla 209 milyar 450 milyon dolar, ithalat yüzde 39,5 oranında artışla 300 milyar 553 milyon dolar oldu. İlk 10 ayda dış ticaret hacmi 510 milyarı doları bulurken, dış ticaret açığı 91,1 milyara çıktı. 

İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 72,7 oldu

Ekim ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı 20,5 puan azalarak yüzde 72,7 oldu. Enerji verileri hariç tutulduğunda, ihracatın ithalatı karşılama oranı 27,4 puan azalarak yüzde 90,9’u buldu. Ekim ayında Geniş Ekonomik Grupların (BEC) sınıflamasına göre, en çok ihracat yüzde 0,6 artışla 10 milyar 475 milyon dolara ulaşan hammadde/ara malları grubunda oldu. Bu grubu, sırasıyla yüzde 0,3 artışla 7 milyar 928 milyon dolara ulaşan tüketim malları ve yüzde 21,7 yükselişle 2 milyar 728 milyon dolara çıkan yatırım/sermaye malları grupları takip etti. En çok ithalat ise yüzde 32’lik artışla 23 milyar 274 milyon dolara yükselen hammadde/ara malları grubunda oldu. Bu grubu sırasıyla yüzde 25,9’luk artışla 3 milyar 359 milyon dolara yükselen yatırım/sermaye malları ve yüzde 39,3’lük artışla 2 milyar 656 milyon dolara çıkan tüketim malları grupları izledi.

 Parite, dış ticaret açığını da etkiledi

Ekim ayına ilişkin dış ticaret verilerini değerlendiren Ticaret Bakanı Mehmet Muş, küresel ekonomideki durgunluğa dikkat çekti. Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizi, ABD ve Avrupa’da sıkılaşan mali koşulların ekonomi için olumsuz bir tablo çizdiğini söyleyen Muş, “IMF raporunda küresel büyüme oranının yüzde 2’nin altına düşme ihtimalinin güçlendiği belirtiliyor. Birçok öncü göstergenin yanı sıra, PMI verileri özellikle Avrupa’da beklentilerin üzerinde bir yavaşlamaya işaret ediyor” dedi.

İhracatın geçtiğimiz yıl yakaladığı ivmeyi bu yılın ilk 10 ayında da devam ettirdiğini kaydeden Muş, şu sözleri dile getirdi: “Paritenin dış ticaret rakamlarımız üzerindeki olumsuz etkileri de devam ediyor. Bu yılın ilk on ayında parite kaynaklı dış ticaret açığımız 2,8 milyar dolar daha fazla oldu. Hizmetler sektörü, mal ihracatının küresel gelişmelerden olumsuz etkilendiği dönemlerde ekonomiyi dengeleyen önemli bir güç. Bu doğrultuda hizmet ihracatımız, bu yılın ilk sekiz ayında yüzde 66’lık artışla 52,5 milyar doları yakalayarak mal ihracatına pozitif katkı sağladı. Sanayimizde son yıllarda gösterdiğimiz atılımı devam ettireceğimize, ihracatın ve yatırımların itici bir güç olduğu mevcut büyüme ortamını sürdürülebilir kılacağımıza eminim.”

Bazı sektörlerde talep artışları başladı

Yılbaşından bu yana Euro/Dolar paritesinin ihracata olumsuz yansıdığını belirten TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Sadece ekim ayında parite kaynaklı kaybımız 1,5 milyar doları, 10 aylık kaybımız ise 11,5 milyar doları aştı. Biz 2022’ye 250 milyar dolar ihracat hedefi ile başlamıştık. Önümüzde iki ay var. Her şeye rağmen hedefi yakalayıp inşallah ihracatta yüzde 10’luk bir büyüme gerçekleştireceğiz. Önümüzdeki birkaç ay bazı sektörlerimizin ihracatında daralma olabilir. Demir-çelik, çimento, seramik, cam, gübre gibi enerji yoğun sektörlerde ise talep artışı öngörüyoruz. Tüm olasılıkları değerlendiriyoruz. Devletimizin desteği ile pandemide olduğu gibi bu süreci az hasarla atlatacağımıza inanıyorum” diye konuştu.

 İhracatçılar, TOGG’a destek olacak

Geçen yılın ekim ayına göre kilogram birim değerinin yüzde 18,7 artışla 1,64 dolara yükseldiğinin altını çizen Gültepe, şöyle devam etti: “Biz ortalamada en az 2 doların üzerine çıkmalıyız. Bunun için de katma değerli, markalı ihracatımızı artırmalıyız. Hammadde artışlarından kaynaklı yükselişi dikkate almıyoruz. Cumhuriyet Bayramı’nda ilki banttan indirilen yerli otomobilimiz TOGG inşallah dünyada aranan bir marka haline gelecek. İngiltere başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinin bayilik almak istediğini duyuyoruz. Biz de TİM olarak otomobil tercihimizi TOGG’dan yana kullanacağız.”

Otomotiv liderlik koltuğunu geri aldı

Otomotiv sektörü, uzun bir aradan sonra kimya sektörünü geçerek Ekim ayının lider sektörü oldu. 2,7 milyar dolar ihracat yapan sektörü 2,6 milyar dolarla kimya, 1,7 milyar dolarla hazır giyim, 1,4 milyar dolarla çelik, ve 1,3 milyar dolarla elektrik-elektronik sektörleri takip etti. Bu ay 38 il ihracatını artırdı. En çok ihracat yapan ilk 5 il sırasıyla; İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Gaziantep oldu.

 Ekim ayı ihracatında öne çıkanlar

·        1.806 firma bu ay ilk kez ihracat yaptı. Yeni firmalar ekim ayında 113,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.

·        Birim ihracat değeri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,7 artışla 1,64 dolara yükseldi.

·        Ekim’de 217 ülkeye ihracat yapılırken, 114 ülkeye ihracatta artış sağlandı.

·        En çok ihracat yapılan ülkeler Almanya, Irak ve ABD şeklinde sıralandı.

·        İhracat, Ocak-Ekim döneminde 209 milyar doları aştı. 10 ayda geçen yıla göre yüzde 15,4 artış kaydedildi. Son 12 ayda ise 253 milyar doları aştı.