Değerli metaller 2023’te ayaklarını yere sağlam basacak

Evrim KÜÇÜK

Ukrayna'da devam eden savaş, enflasyon ve ekonomik durgunluk endişeleri ortamında girilen yeni yılda değerli metalleri neyin beklediği soruları yine yatırımcının kafasında cirit atıyor. Her yıl olduğu gibi şimdi de yılın bitimine doğru yeni yıl senaryoları yazılıyor. Yapılan tahminler altının geleceğini doların şekillendireceğine işaret ediyor. Gümüş başta olmak üzere diğer değerli metallerin fiyatlarında ise endüstriyel taraftan gelen talep önemli bir rol oynayacak.
2022’nin bilançosu biraz karışık. Ukrayna'daki savaş yılın ilk çeyreğinde değerli metaller için katalizördü. Altın ve gümüş jeopolitik gerilimin arttığı ortamda güvenli statülerinin faydalarını gördüler. Ancak yılın ikinci yarısında Fed faizlerinin devreye girip doları güçlendirmesi nedeniyle savaş korkusu ve son yılların en yüksek enfl asyonundan faydalanmayı başaramadılar. Gelecek yıla bakıldığında, birçok ülkede yüksek faizlerin ekonomik faaliyetleri yavaşlatmasından dolayı daha düşük ekonomik büyüme öngörülüyor. Avrupa ve ABD’de olası bir durgunluk metal talebini etkileyebilir. Çin’in halen uyguladığı COVID politikalarını terk etmemesi de talep için risk.

Ancak merkez bankalarının müdahalelerine karşın varlığını koruyan enfl asyon ve savaş ekonomisinin yarattığı güvenli liman arayışlarının merkez bankası alımlarını teşvik etmesi, zayıflaması beklenen dolar başta altın olmak üzere değerli metallerin en büyük yardımcısı olacak.

Böyle bir ortamda yön arayan değerli metallerle ilgili olarak önde gelen metal geri dönüşüm ve işlem şirketlerinden biri olan Heraeus geniş bir rapor hazırladı. Raporda paylaşılan 2023 yılı beklentileri şöyle: 

Rutenyum zayıflıyor, iridyum güç kazanıyor

Rutenyum pazarının 2023’te fazla verme yönünde hareket etmesi bekleniyor. Talebin kimya ve elektronikte kullanımın hızlı yükseldiği 2022 sonrasında zayıfl ayacağı, tedarikin ise, küresel üretimin yüzde 90’ını yapan Güney Afrika’da biriken stokun işlenmeye başlamasıyla yüzde 5 yükseleceği tahmin ediliyor. 2023 yılında üretimin 1 milyon onsun üzerinde olacağı hesaplanıyor. Yılın ilk döneminde pazarda arz sıkışıklığı hissedilse bile Güney Afrika’nın üretimi arttıkça fiyatlar gevşeyebilir. Beklenen fiyat aralığı ons başına 650 dolar ile 400 dolar. İridyum ise özellikle hidrojen ekonomisinin büyümesinden destek alarak güçlenebilir. Güney Afrika’daki enerji sorunları üretim üzerinde baskı yaratabilir. Buna karşın talebin 2023’te ivme kazanması bekleniyor. Yeşil hidrojen üretimi artıkça PEM (Proton Değişim Membranı) yakıt hücresi üretimindeki büyüme iridyum talebini destekleyecek. İridyum fiyatının gelecek yıl ons başına 6.500 dolar ile 3.700 dolar arasında yön arayışlarının süreceği tahmin ediliyor. 

Altına, yine Fed yön verecek

Doların güçlenme dönemi sona eriyor olabilir. 2022 boyunca dolar yükseldi. Fakat Fed’in faiz artış hızının yavaşlamasıyla Euro'nun bir süre sonra yükselişe geçmesi bekleniyor. 2023’te Euro/ dolar paritesinin 0.92 ve 1.12 bandında hareket edeceği tahmin ediliyor. Bu da altın için pozitif. Yakın vadede Fed kaynaklı baskı sürse de, yılın ilerleyen dönemlerinde Fed’in faiz politikasından çark etmesi altına yardımcı olacak. Altının hareket etmesi beklenen seviyeler 1.920 dolar/ons ile 1.620 dolar/ons aralığı. Altın piyasaları tarafından takip edilen merkez bankası alımlarının yeni yılda devam etmesi bekleniyor. Merkez bankalarının altın alımı bu yılın üçüncü çeyreğinde yaklaşık 700 tona ulaştı. 2023'teki alımlar 2022'de görülen seviyeleri görmese bile, birçok ülkenin alımlarının pandemi öncesi seviyelerin üzerinde olması bekleniyor. Bu arada ETF'lere yapılan yatırımlar tekrar artabilir. Altın için borsa yatırım fonu yatırımı 2022'de önemli ölçüde cansız geçti. 2023'te altın fiyatları yükselirse, bu durum tersine dönebilir.

Paladyumun yerine ucuz alternatif arayışı

Otomobil pazarından gelen talebin 2022’ye göre azalarak 7.7 milyon ons civarında olması bekleniyor. BEV satışlarındaki artış ve Batı ülkelerindeki ekonomik durgunluk endişesi talebi dizginliyor. Endüstriyel kullanımın da genel olarak yüzde 1 gerileyeceği tahmin ediliyor. Kimyadan gelen talep artsa da, elektrikli cihazlar ve dişçilik sektöründen kullanımın hız kesmesi bekleniyor. Pahalı bir metal olan paladyumun yerine daha ucuz alternatif arayışı talepte baskı unsuru. Diğer taraftan 2022’deki üretim sorunlarının halledilmesi nedeniyle birincil üretiminin yüzde 3 artışla 6.7 milyon ons seviyesine çıkacağı hesaplanıyor. Rus paladyumunun da piyasaya erişiminde sıkıntı yaşanmıyor. Bu da küçük bir pazar fazlasına yol açabilir. Paladyum fiyatlarının yeni yılda hareket etmesi beklenen fiyat bandına bakıldığında yukarıda 2.250 dolar/ons ve aşağıda 1.300 dolar/ons düzeyleri bulunuyor.

Patin, Güney Afrika Randı’na paralel artış görebilir

Platin piyasasında artan tedarik izlenecek. Diğer yandan Fed’in faiz artış patikasından çıkması, doların hız kesmesi ve en büyük ihracatçı Güney Afrika’nın parası rand’ın güçlenmesi demek. Rand değer kazanırsa, platin fiyatının da paralel şekilde yükselmesi bekleniyor. Yıl içinde beklenen fiyat hareketi ise ons başına 1.150 dolar ve 800 dolar. Talep ve üretim tarafına bakıldığında, benzinli otomobil katalizörlerinden gelen talebin piyasada denge yaratacağı söylenebilir. Küresel otomotiv sektöründen gelen talebin yüzde 14 artarak 3.3 milyon olması bekleniyor. Endüstriyel tarafta ise talebin yüzde 3 azalması ve piyasada 400 bin ons fazla oluşması bekleniyor. mücevher talebinde tahmin edilen düşüş oranı yüzde 7.

2023’te birincil platin arzının yüzde 6 artarak 6 milyon onsu bulması bekleniyor. Güney Afrika’nın üretiminin pandemi öncesi seviyelere döneceği ve Zimbabve’de üretimin büyüyeceği tahmin ediliyor. Kanada ve ABD’de azalan üretimin de 2023’te yükselişe geçeceği tahmin ediliyor. Rusya’da ise yaptırımın madencilik faaliyetlerini olumsuz etkilemesi nedeniyle üretim gerileyebilir. Genel olarak küresel ikinci üretimde de düşüş öngörülüyor. 

Rodyum pazarında fazla oluşması fiyatı dizginler 

Değerli metaller arasında en pahalılarından biri olan rodyum 2021’de ons başına 30 bin dolarla rekor seviyeye ulaşmıştı. Fiyatlarda normalleşme sürüyor ancak yine tarihi seviyelerin üzerinde hareket ediyor. 2023'te pazarın fazla vermesi beklendiğinden fiyat tahminleri 15.500 dolar ile 9.000 dolar arasında değişmekte. Yeni yılda endüstriyel rodyum ihtiyacında yüzde 10’luk artış öngörülüyor. Cam üreticilerinden gelen talep, yeni fabrika açılışlarını azalmasıyla biraz düşse bile kimya sektöründen güçlü artış endüstriyel kullanımda ağır basacak. Nitrik asit üretiminde rodyum kullanımının artacağı tahmin ediliyor. Ancak Avrupa’da amonyak üretiminin azalması talebi etkileyebilir. Bununla birlikte birincil arzın yükselmesiyle, 2022’de açık veren pazar 2023’te fazla verecek. Otomotiv sektöründeki talebin resesyon endişesiyle ne kadar büyüyeceği belirsiz. Birincil üretimde beklenen artış oranı yüzde 4. Ekonomik durgunluğun ikinci el satışlarını azaltması ve hurda araç sayısının azalması ikincil üretiminde artışı engelliyor.

Gümüşe endüstriyel talep tarafından destek sürüyor

Gümüş bu yıl ağırlıklı olarak doların altında ezildi. Fed para politikasını değiştirinceye kadar beyaz metalin baskı hissetmesi muhtemel. Gümüşte spekülatif pozisyonlar düşük seviyelerde. Fiyatların ralli yapması ETF’lere girişi artırarak fiyatlara daha fazla destek olabilir. 2023 için gümüş işlemlerinde beklenen fiyat aralığı ons başına 25 dolar ila 17 dolar. Gümüşe destek sadece gücünü yitiren dolardan değil, endüstriyle taraftan da gelecek. Elektronik eşyadan gelen talepte ılımlı artış beklentisi var. Ürün maliyetlerinin artmasına karşın harcanabilir gelirin azalması akıllı cep telefonu pazarını baskılayabilir. Tabii ki Çin’de COVID kısıtlamalarının kalması halinde sektörde canlanma olabilir. Fotovoltaik kaynaklı talebin ise artması bekleniyor. Bu yıl 150 milyon ons olarak gerçekleşmesi beklenen güneş enerjisi sektöründeki gümüş talebinin gelecek 12 ayda güçlü artış göstereceği tahmin ediliyor. Mücevher sektöründen gelen talep ise yıllık bazda gerileme gösterebilir. En büyük pazar Hindistan’da bu yıl ithalatın son 10 yıllık ortalamanın iki katına yaklaşması nedeniyle 2023’te talebin hız kesmesi olası.