Çin verilerinde küresel yavaşlamanın izleri

HİLAL SARI

Dünyanın en büyük 2. ekonomisi Çin’in dış ticaret verileri, hem küresel ekonomide yaşanan sert yavaşlamayı hem de sıfır COVID politikalarının Çin ekonomisinde neden olduğu yavaşlamayı ortaya koyuyor. Çin’in ekim ayı dış ticaret verilerinde hem ihracat, hem ithalat artması öngörülürken düştü. Ayrıca Çin’in dünyaya yaptığı ihracat ekim ayında pandeminin ilk karantinalarından bu yana ilk kez düşüş kaydetti. Rekor enflasyon ve faiz artışları Çin’in en büyük ihracat pazarları olan ABD ve Avrupa Birliği gibi ekonomilerden gelen talebin yavaşlamasına neden oluyor. Çin’in yeni COVID kısıtlamaları ise birçok emtiada en büyük alıcı olan ekonominin yurtiçi tüketim ve üretimini vuruyor.

İthalatında da, ihracatında da aşağı yönlü sürpriz geldi

Çin Ticaret Bakanlığı’ndan yayınlanan resmi verilere göre ekim ayında ihracat dolar bazında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,3 daralarak 298,37 milyar dolara geriledi. Eylül ayında yüzde 5,7 artan ihracatın ekim ayında yüzde 4,3 artması bekleniyordu. Çin’in ihracatı en son Mayıs 2020’de düşüş kaydetmişti. Nomura ekonomistleri “Bu ihracat büyümesi için bir dönüm noktası, çünkü yüzde 0,3’lük düşüş Mayıs 2020’den bu yana ilk ihracat daralması oldu” değerlendirmesini yapıyor.

Çin’in yuandaki zayıflık nedeniyle ihracatında bir hızlanma görülebileceği düşünülse de, Nomura ekonomistlerine göre küresel yavaşlama bu avantajı bertaraf edebilir.

Çin’in ithalatı ise ekim ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,1 artması beklenirken yüzde 0,7 düşüşte 213,22 milyar dolara geriledi. Eylül ayında Çin’in ithalatı yüzde 0,3 artmıştı. Ekim ayı ithalat verisi Ağustos 2020’den bu yana en zayıf ithalat verisiydi. Yuan cinsinden değerlendirildiğinde ekim ayında Çin'in ihracatı yüzde 7 ve ithalatı yüzde 6,8 arttı.

Böylece eylülde 84,74 milyar dolar olan dış ticaret fazlası ekimde 85,15 milyar dolara ulaştı. Ulusal İstatistik Bürosunun (UIB) yayımladığı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), imalat sektöründe geçen aya göre 0,9 puan azalarak 49,2'ye, imalat dışı sektörlerde ise 1,9 puan düşüşle 48,7'ye inmişti. Hizmetler sektöründeki ekonomik etkinliğin barometresi olarak görülen, ekonomi ve finans haberleri servisi Caixin'in yayımladığı Çin Genel Hizmetler İş Etkinliği Endeksi de ekimde önceki aya göre 0,9 puan azalarak 48,4'e inmişti. Dış ticaret verileri ve ekonomik etkinlik göstergeleri, toparlanmanın dalgalı seyrettiğini gösterirken, hükümetin bu yıl için yüzde 5,5 civarında olmasını öngördüğü büyüme hedefine ulaşıp ulaşamayacağı belirsiz görünüyor.

Çin ekonomisi, ilk üç çeyrekte yüzde 3 büyüme kaydetmişti.

■ En büyük pazarları ABD ve AB’ye olan ihracatı ekimde sırasıyla yüzde 12,6 ve yüzde 9 düştü.

■ Otomobil ihracatı hacim bazında eylülde yüzde 106 artmışken, ekimde yüzde 60 arttı.

■ Soya fasulyesi ithalatı ekimde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 düşüşle 4,14 milyon tona - sekiz yılın en düşük düzeyine - geriledi.

■ Geçen yılın aynı döneminde 22 milyon ton olan LNG ithalatı ekimde yüzde 6,3 düştü.

■ Ekonominin genel durumuna ilişkin önemli bir gösterge olarak görülen bakır ithalatı da düşüşte. Özellikle konut satışlarında yaşanan düşüşlerle birlikte Çin’in bakır ürünleri ithalatı ekimde bir önceki yıla göre yüzde 1,5 düştü.

■ Kömür ithalatı eylülde 10 ayın en yüksek seviyesini gördükten sonra ekimde tekrar yavaşladı.

“Küresel resesyonla ihracatı daha da düşecek”

Pinpoint Asset Management Başekonomisti Zhiwei Zhang zayıf ihracat verisinin hem zayıf dış talep hem de COVID kısıtlamalarından kaynaklandığı görüşünde. Apple’a iPhone üretimi yapan Foxconn fabrikasındaki aksamalar da Zhang’a göre bu gidişatın önemli örneklerinden. Capital Economics’ten ekonomist Zichun Huang Çin’in ihracatının gelecek çeyreklerde daha da düşeceğini öngörüyor ve şöyle diyor: “İleriye baktığımızda ihracatının gelecek çeyreklerde düşmeye devam edeceğini düşünüyoruz. Agresif finansal sıkılaşma ve yüksek enflasyonun reel gelirleri eritmesinin küresel ekonomiyi gelecek yıl resesyona iteceğini öngörüyoruz”.

“Petrol ihracatı mayıstan bu yana en yüksek düzeyde

Çin’in ithalat ve ihracatı ekimde beklenmedik şekilde düşse de, ham petrol ithalatı mayıs ayından bu yana en yüksek düzeye çıktı. Avrupa Birliği’nin 5 Aralık’ta Rus petrolüne ambargo uygulamaya başlayacak olması petrolde arz endişelerini destekliyor ve küresel petrol fiyatları zayıf Çin verisiyle erken işlemlerde 1 dolar düşse de, Çin’in petrol ithalatının artışta olması hem Brent hem WTI’da tekrar yükseliş getirdi. Risk iştahının yüksek olması ve doların Euro ve sterlin gibi para birimleri karşısında zayıflaması da petroldeki kayıpların geri kazanılmasında etkili oldu. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) dört yetkilisi cuma günkü açıklamalarında bankanın bir sonraki toplantıda daha küçük bir faiz artışı yapabileceğine işaret etmişti. Dolar endeksi bu açıklamalarla tekrar 110 düzeylerine geriledi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefiklerinin (OPEC+) kesintileri ve AB’nin aralıkta başlayacak ambargosu petrol fiyatlarında arz endişelerinin tekrar öne çıkmasına neden oluyor. ABD’de enflasyonun düşürülmesi ve petrol arzının artırılması için rafineriler 4. çeyrekte yaklaşık yüzde 90 kapasit ile çalışacak. Çin’de de en büyük özel rafineri Zhejiang Petroleum and Chemical Co (ZPC) dizel üretimini artıyor. Kuveyt’te de Kuwait Integrated Petroleum Industries Co, Al-Zour rafinerisinin ticari faaliyetlerine başladığını duyurdu. Brent ve WTI fiyatları geçtiğimiz hafta Çin’in katı COVID önlemlerini bırakacağına ilişkin söylentilerden güç alarak sırasıyla yüzde 2,9 ve 5,4 yükselmişti ancak cumartesi günü Çin’in sağlık yetkilileri vakaları çıktıkları yerde bölgesel karantinalar uygulayarak kontrol altına almaya devam edeceklerini teyit etti.

Goldman Sachs: Çin’in açılmasına aylar var

ABD’li yatırım bankası Çin’in katı COVID önlemlerini bırakacağına ilişkin söylentilerin dolaştığı bir dönemde yayımladığı müşteri notunda Çin’in yeniden açılmasına aylar olduğunu öngördü. Banka notunda “Yaşlılarda aşılama oranı hala düşük ve Hong Kong resmi verilerine göre aşılanmamışlardaki ölüm oranı yüksek olduğu için gerçekten yeniden açılmasına hala aylar var” değerlendirmesini yaptı. Bankaya göre Çin 2023’ün 2. çeyreğinde yeniden açılacağını öngörüyor ve Çin borsalarının bu yeniden açılma ile yüzde 20 yükseleceğini tahmin ediyor.

Sıfır COVID önlemleri Apple’a hedef düşürttü

Apple, Çin’in Zhengzhou kentindeki tesisinin sıfır COVID kısıtlamalarından etkilenmesi dolayısıyla iPhone14 ve iPhone Pro Max satış beklentisini düşürdü. Apple’dan yapılan açıklamada sorunun Çin’deki bir tesisisin sıfır COVID uygulamalarından olumsuz etkilenmesinden kaynaklandığı ve müşterilerin yeni ürünleri daha uzun süre beklemek zorunda kalacağı belirtildi. En büyük iPhone üreticisi Foxconn da 4. çeyrek görünümünü Zhengzhou’daki tesisini etkileyen COVID kısıtlamaları nedeniyle aşağı yönlü revize etti.