Cevdet Akçay’ın asgari ücret zammı açıklamalarını ekonomistler yorumladı

2024 yılı son Enflasyon Raporu sunumunda, Başkan Fatih Karahan, asgari ücrete yönelik “kendilerinin karar merci” olmadığını belirtirken, bu konuda “tavsiye vermediklerini, öngörüde bulunduklarını” vurguladı.

Aynı soruya yönelik Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay da söz alırken, maaş zamlarında söylediği “ileriye dönük endeksleme” ifadeleri öne çıktı.

İleriye dönük endeksleme: Beklenen enflasyon kadar zam

Akçay, sözlerinde Mehmet Şimşek’in de geçtiğimiz dönemlerde sıklıkla işaret ettiği, “beklenen enflasyon kadar zam” oranında maaş artışlarının yapılması için bu dönemin uygun olduğunu belirtti.

Geriye dönük enflasyon telafisini engelleyen bu zam oranları hem Başkan Karahan hem de Akçay’ın ifadelerinde “yüksek enflasyon döneminde maaşların erimesinin kaçınılmaz olması” konusunda da tartışmaları başlattı.

Sosyal medyada ekonomistler, Akçay’ın sözlerini yorumladı.

“Pusulası bozuk gemide 'rotayı değil, haritayı değiştirelim' demek”

Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ceyhun Elgin, “Enflasyon hedefinden yüzde 50 sapma varken 'ileriye dönük endeksleme yapalım' demek, pusulası bozuk gemide 'rotayı değil, haritayı değiştirelim' demek gibi bir şey. Hocam, madem geleceği bu kadar iyi görüyorsunuz, biz de yarının kurundan biraz alalım?” paylaşımını yaptı.

“Normalde hiçbir bürokrat bunları söylemeye cesaret edemez”

Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ensar Yılmaz, paylaşımında şunları ifade etti:

“Normalde hiçbir bürokrat bunları söylemeye cesaret edemez, işi de değil ve ahlaken de bunu tavsiye edemez. Piyasanın dinamiklerini önemseyen birinin merkezi ücret fiyatlandırmasından medet umması da ayrı bir vakadır.”

“Ne ala memleket!”

Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, paylaşımında, “Ne ala memleket! Ücretlerde ileriye doğru endeksleme! Vergi, harç ve kamu zamlarında geriye dönük endeksleme!” ifadelerini kullandı.

“Hiç rasyonel bir yaklaşım değil”

Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nden Prof. Dr. Murat Batı, Akçay’ın açıklamaları için, “Her şeyin nedeni olarak asgari ücreti (artışını) görmek, asgari ücret artışını günah keçisi ilan etmek hiç rasyonel bir yaklaşım değil” dedi.

“En az sesi çıkan emekçi kesimi”

İktisatçı Mahfi Eğilmez, Batı’nın yorumuna yönelik bir değerlendirmede bulunarak şunları söyledi:

“Çok doğru bir tespit Hocam. Neden mesela kârları, fiyatları, kiraları ileriye doğru endekslemiyoruz da sadece ücretleri endekslemeyi düşünüyoruz? Çünkü en az sesi çıkan emekçi kesimi. Sendikaların eski gücü kalmayınca böyle oldu.”

"Cevdet Akçay Hocaya çok yüklenilmiş"

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara, Akçay'ın açıklamalarına olumlu yaklaşırken, şu şekilde yorumladı:  

"Sosyal medyada ücretlerin ileriye dönük endekslemesi argümanı üzerinden Cevdet Akçay Hocaya çok yüklenilmiş. Merak edip Basın Toplantısını dinledim. Hoca aynı zamanda bu dönemde yapılacak ücret artışlarının ekonomideki yavaşlama nedeniyle daha az enflasyonist olacağından da bahsetmiş. Bu etkileşimin sınırlı olacağını düşünsem de Cevdet Hocanın argümanı 2025 yılında ücretlere daha az değil tam tersine daha fazla zam yapılmasını da destekleyebilir. İleriye dönük endeksleme konusuna gelince, katılıyorum bir aşamada buna geçilmesi faydalı olur fakat bence henüz o noktada değiliz. Güven ve öngörülebilirliğin daha fazla artması, kamunun öncelikle kendi bütçe harcamalarını ve fiyatlarını resmi hedeflere göre ayarlaması gerekiyor."

“Aşırı kârları vergilendirerek firmaları da teşvik etsek”

Greenwich Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Oyvat, ücretlerin değil de karların vergilendirilmesini savunarak şunları söyledi:

“İlla ücretlerde ve emekli maaşlarında değil de; köprü ve doğalgaz zamlarında, garanti ödemelerde, Cumhurbaşkanlığı'nın harcamalarında "ileriye dönük endekslemeye" geçsek nasıl olur? Ya da aşırı kârları vergilendirerek firmaların da buna geçmesini teşvik etsek?”

“OVP enflasyon tahminine mi endeksleyelim?”

Uludağ Üniversitesi’nde Doç. Dr. Yüksel Okşak da hangi enflasyon beklentisine yönelik zam yapılacağını şu şekilde sordu:

“Tam bir garabet!!! Peki ileriye endeksleyelim ücret artışları. Nereye olsun? Daha önce güncellenen OVP enflasyon tahminine mi? Tutmayan, bugün güncellediğiniz sizin tahmininize mi? SIRF TUTTURACAĞIZ DİYE KİTLELERİ TELEF Mİ EDELİM?”