Cari denge ağustosta sınırlı açık verdi

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Ağustos ayında cari denge 619 milyon dolar açık verdi.  Bir önceki yılın aynı ayında açık 2.75 milyar dolardı. 2022 yılının Ocak-Ağustos döneminde 35.06 milyar dolar olan açık, bu yılın aynı döneminde 43.12 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Böylece Temmuz sonunda 59.09 milyar dolar olan 12 aylık birikimli açık Ağustos’ta 56.96 milyar dolara geriledi. 2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda (OVP) 2023 yılı cari açık gerçekleşme tahmini 42.5 milyar olarak öngörülmüş bulunuyor.

Ağustos ayına ilişkin detaylara baktığımızda 2022 yılında 7.53 milyar dolar fazla veren hizmet dengesi bu yılın aynı ayında 7.27 milyar dolar fazla verirken (hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler söz konusu dönemde 5.52 milyar dolardan5.75 milyar dolara yükseldi), bir önceki yılın Ağustos ayında 9.66 milyar dolar açık veren mal dengesinin 2023 yılında 7.10 milyar dolar açığa gerilemiş olması cari açığın daralmasında etkili oldu. 2.24 milyar dolar açık veren net altın ticareti ise bu dönemde 3.06 milyar dolar açığa yükseldi. Geçtiğimiz yıl Ocak-Ağustos döneminde 8.68 milyar dolar açık veren net altın ticareti bu yılın aynı döneminde 20.78 milyar dolar açık verdi. Birincil gelir dengesi kalemindeki 922 milyon dolar net çıkışa karşılık, ikincil gelir dengesi kalemine 141 milyon dolar net giriş kaydetti.

2022 yılının Ağustos ayında 6.64 milyar dolar fazla veren altın ve enerji hariç çekirdek denge 6.15 milyar dolar fazla verirken, yıllıkta bir önceki aya göre 495 milyon dolar azalarak 37.45 milyar dolar fazlaya geriledi. 

Cari dengenin finansman kalemlerine baktığımızda ise geçtiğimiz yılın Ağustos ayında 676 milyon dolar düzeyinde olan doğrudan yatırımlar kaynaklı girişler 106 milyon dolar oldu. Portföy yatırımları kaynaklı ise 880 milyon dolarlık giriş söz konusu. Diğer yatırımlar kaynaklı Ağustos’ta 218 milyon dolar giriş olduğu görülüyor.

DİBS’lere 530 milyon dolar girerken, hisse senetlerine 131 milyon dolar çıkış oldu. 12 aylık borç çevirme oranı bankalarda yüzde 88.5’e yükselirken, özel sektörde yüzde 99.9’a, genel borç çevirme oranı ise yüzde 93.2’ye geriledi.

Sonuç olarak Ağustos ayında 106 milyon dolar doğrudan yatırım kaynaklı, 218 milyon dolarlık diğer yatırımlar kaynaklı ve 880 milyon dolar portföy kaynaklı toplamda 1.2 milyar dolar giriş gerçekleşmiştir. Net hata noksan kaynaklı 4.58 milyar dolarlık giriş ile bu rakam 5.79 milyar dolara yükselirken, cari dengenin de 619 milyon dolar açık vermesi ile oluşan 5.13 milyar dolar Merkez Bankası rezervlerinin artmasını sağlamıştır.

Önümüzdeki döneme ilişkin olarak Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) alt detaylarında gelecek üç aya ilişkin değerlendirmelerde üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında bir önceki ayda artış bekleyenler lehine olan seyrin zayıfladığını izlemiştik.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) ise hem toplam yeni siparişlerin hem de yeni ihracat siparişlerinin Eylül ayında azalmaya devam ettiğini, ancak düşüşlerin Ağustos ayına göre daha düşük bir hızda gerçekleştiğini ortaya koymuştu.

Eylül ayı geçici dış ticaret rakamları ise cari dengenin 1.0 milyar dolar fazla verebileceğini düşündürüyor. Bu durumda 12 aylık birikimli açığın hafifçe artarak 53.0 milyar dolara gerileyeceği anlamına geliyor.

OVP’de ortaya konulan hedefler, alınan makro ihtiyatı önlemler ile iç talebin yavaşlayacağı anlaşılıyor. Bu durumda dış talep ve küresel enerji fiyatlarının seyri cari açık için belirleyici olmaya devam edecek.