Cari açıkta 'turizm' etkisi

İSTANBUL / EKONOMİ

Türkiye’de cari açık ekimde 359 milyon dolar ile 1.6 milyar dolar seviyesinde olan piyasa beklentisinin çok altında gerçekleşti. Merkez Bankası’nın geçen ay turizm gelirlerinin hesaplamasında yaptığı revizyonun yanı sıra Rusya ve Ukrayna kaynaklı turizm, sezonun uzun sürmesini sağladı. Turizm gelirleri turist sayısı eylüle göre azalsa da arttı.

Ekimde taşımacılık gelirlerindeki yıllık artış yüzde 28,3, seyahat gelirlerinde geçen yıl ekime göre artış yüzde 33 olurken böylece Ekim 2021'de 4.9 milyar dolar olan hizmet dengesindeki fazla 2022 Ekim'de 6.7 milyar dolara yükseldi. Eylülde 39 milyar dolar olan 12 aylık cari açık ise genişlemeye devam ederken eylülde 43.5 milyar dolara yükseldi ve son 4 yılın zirvesine çıktı.

Merkez Bankası verilerine göre altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise ekimde 8 milyar 643 milyon dolar fazla verdi. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 6 milyar 463 milyon dolar olarak gerçekleşirken hizmetler dengesi kaynaklı girişler 6 milyar 702 milyon dolar oldu. Bu kalem altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 5 milyar 184 milyon dolara yükselerek ağustos ayının ardından yılın en yüksek seyahat gelirine ulaşıldı. Birincil gelir dengesi kalemi 652 milyon dolar net çıkış, ikincil gelir dengesi kalemi ise 54 milyon dolar net giriş kaydedildi. Bunun sonucunda, ocak-ekim dönemi cari işlemler açığı 38 milyar 176 milyon dolar, aynı dönemde altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı 43 milyar 41 milyon dolar fazla verdi.

Finans hesabı tarafından doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 743 milyon dolar oldu. Portföy yatırımları 302 milyon dolar net giriş gösterirken alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 417 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 125 milyon dolar net satış yaptı.

Net hata noksandan 660 milyon dolar

Yurtdışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar 1 milyar 394 milyon dolar net geri ödeme yapmışken; Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 2 milyar 500 milyon dolar ve 22 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi. Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1 milyar 651 milyon dolar net azalış kaydetti.

Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 935 milyon dolar ve Türk lirası cinsinden 483 milyon dolar net artış olmak üzere toplam 1 milyar 418 milyon net artış gösterdi. Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar 557 milyon dolar net geri ödeme; Genel Hükümet ve diğer sektörler ise, sırasıyla 93 milyon dolar ve 133 milyon dolar net kullanım yaptı. Resmi rezervlerde bu ay 5 milyar 59 milyon dolar net artış gözlendi. Net hata noksan kaleminden ise 660 milyon dolarlık giriş oldu. Analistler ekimde özel sektör nette borç öderken cari açığın finansmanında Hazine'nin sukuk ihracının ve diğer yatırım kalemlerindeki hareketlerin etkili olduğunu kaydetti.

12 aylık açıkta bozulma devam ediyor

Hesaplamalara göre 12 aylık değişimlere göre, enerji ve altın hariç ithalatın 30 milyar dolar, net enerji ithalatının 44 milyar dolar artması, cari işlemler açığını genişletici etki yaptı. Net altın ithalatının 12 aylık cari açığı genişletici etkisi ise 7 milyar dolara yükseldi. Öte yandan enerji ve altın hariç ihracatın 32 milyar dolar, net turizm ve yolcu taşımacılık gelirlerinin 23 milyar dolar artması cari işlemler açığındaki genişlemeyi sınırladı. Enerji ve altın hariç dış ticaret dengesi ve turizm cari işlemler açığını daraltırken, enerji& altın ithalatı etkileriyle cari denge olumsuz etkilendi.

Analistler dış ticaret açığının kasım ayında yıllık yüzde 62 ile hızlı artsa da artış oranının, son 11 ayın en düşük seviyesinde gerçekleştiğini ihracatın hız kaybetmeye devam etmesi ve ithalatın güçlü seyretmesi nedenleriyle 12 aylık cari işlemler açığındaki artışın devam ettiğini hesaplıyor. Ekonomistlerin yıl sonu cari açık beklentisi ise 50 milyar dolar seviyesinde.  

Analistler finansman tarafında, net hata ve noksandaki artışın ana finansman kaynağı olmaya devam ettiğini ve açığın finansmanına da büyük katkı sağladığını belirterek son dönemde yapılan çeşitli anlaşmalarla Merkez Bankası hesaplarına sağlanan dış finansman rezerv tamponlarını da arttırdığını kaydetti.