Cari açık, 2012 Haziran'da  bu yana en yüksek seviyede

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Mayıs ayında cari denge 7.93 milyar dolar açık verdi.  Bir önceki yılın aynı ayında açık 5.83 milyar dolardı. 2022 yılının Ocak-Mayıs döneminde 26.14 milyar dolar olan açık, bu yılın aynı döneminde 37.69 milyar dolara yükseldi.

Böylece Nisan sonunda 57.86 milyar dolar olan 12 aylık birikimli açık Mayıs’ta 59.96 milyar dolar ile 2012 yılının Haziran ayından bu yana gördüğü en yüksek düzeye çıktı. 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda (OVP) 2023 yılı cari açık beklentisi 22.0 milyar düzeyindeydi.

Mayıs ayına ilişkin detaylara baktığımızda 2022 yılında 3.94 milyar dolar fazla veren hizmet dengesi bu yılın aynı ayında 3.86 milyar dolar fazla verirken (hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler söz konusu dönemde 2.96 milyar dolardan 3.05 milyar dolara yükseldi), bir önceki yılın Mayıs ayında 8.83 milyar dolar açık veren mal dengesi 2023 yılında 10.48 milyar dolar açığa, 1.34 milyar dolar açık veren net altın ticareti ise 2.65 milyar dolar açığa yükseldi. Geçtiğimiz yıl Ocak-Mayıs döneminde 3.59 milyar dolar açık veren net altın ticareti bu yılın aynı döneminde 13.60 milyar dolar açık verdi.

2022 yılının Mayıs ayında 1.0 milyar fazla veren altın ve enerji hariç çekirdek denge 1.28 milyar dolar açığa dönerken, yıllıkta bir önceki aya göre 2.28 milyar dolar azalarak 41.55 milyar dolar fazlaya geriledi. 

Cari dengenin finansman kalemlerine baktığımızda ise geçtiğimiz yılın Mayıs ayında 2.0 milyar dolar düzeyinde olan doğrudan yatırımlar kaynaklı girişler 89 milyon dolara geriledi. Portföy yatırımları kaynaklı ise 1.41 milyar dolarlık çıkış söz konusu.

DİBS’lerden 134 milyon dolar, hisse senetlerinden 630 milyon dolar çıkış gerçekleşti. Kamunun 90 milyon dolar, bankacılık ve özel sektörün ise 44 milyon dolarlık geri ödemesi olduğu görülüyor. 12 aylık borç çevirme oranı bankalarda yüzde 85.5’e, özel sektörde yüzde 142.0’ye, genel borç çevirme oranı ise yüzde 106.9’a yükselmiş bulunuyor.

Sonuç olarak Mayıs ayında 89 milyon dolar doğrudan yatırım kaynaklı, 99 milyon dolarlık diğer yatırımlar kaynaklı toplamda 188.0 milyon dolarlık girişe karşılık portföy kaynaklı 1.41 milyar dolarlık çıkışla beraber nette 1.22 milyar dolarlık çıkış gerçekleşmiştir. Net hata noksan kaynaklı 2021 yılı sonundan bu yana en yüksek tutardaki 7.41 milyar dolarlık çıkış ile bu rakam 8.63 milyar dolara yükselirken, cari dengenin de 7.93 milyar dolar açık vermesi ile oluşan 16.58 milyar dolarlık açık Merkez Bankası rezervlerinden karşılanmıştır. Merkez bankası rezervlerindeki azalış aynı zamanda 2020 yılı Mart ayından bu yana görülen en yüksek tutar aynı zamanda.

Cari açığın hızlanmasında dış ticaret açığındaki artış kadar hizmet gelirlerinin yavaşlamasının belirleyici olduğunu söyleyebiliriz. Enerji fiyatlarındaki gerileme ise önümüzdeki dönemde açığın azalmasında olumlu katkı verebilir.

Önümüzdeki döneme ilişkin olarak Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) alt detaylarında gelecek üç aydaki üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında bir önceki ayda artış bekleyenler lehine olan seyrin zayıfladığını görmüştük.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksinde (PMI) ise yeni siparişlerin üst üste dördüncü ay artmakla birlikte, takip edilen on sektörden sadece üçünde artış olduğuna, artan enflasyonist baskıların bazı sektörlerde talebin de etkilendiğine işaret etmişti. Dış talep koşullarındaki zayıflıklara bağlı olarak, takip edilen on sektörden sadece ikisi ihracatta büyüme sağlayabilmişti.

Haziran ayı geçici dış ticaret rakamları ise cari dengenin 1.5 milyar dolar fazla verebileceğini düşündürüyor. Bu durumda 12 aylık birikimli açığın Mayıs’taki 59.96 milyar dolar düzeyine göre gerileyerek Haziran’da 55.88 milyar dolar olması anlamına geliyor.