Büyüme mi, enflasyon mu? OVP hedeflerini ekonomistler gerçekçi buldu mu?

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen 2025-2027 dönemini içeren Orta Vadeli Program'ı (OVP) toplantısına katılarak açıklamalarda bulundu. Toplantıda, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Kacır, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı İbrahim Şenel ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan da yer aldı.

Ekonominin 3 yıllık yol haritası niteliğindeki OVP’de Cevdet Yılmaz’ın özellikle enflasyon, büyüme ve işsizlik açıklamaları yakından takip edildi.

Tahminlerin açıklanmasıyla ekonomistler de yorumlarını paylaştı.

“Bütçe açığının nasıl geri çekileceği konusunda bir detay göremedim”

Prof. Dr. Kâmil Yılmaz, “OVP'de bir değişiklik yok” derken, şu paylaşımları yaptı:

“Yeni OVP'de 2024 bütçesini etkileyecek yeni bir mali sıkılaşma olmayacağı kesinleşti. Bir önceki OVP'ye göre bütçe açığı sadece yüzde 0,2 azalacak. O da yaz aylarında açıklanan cılız maliye paketleriyle sağlanan tasaruftan kaynaklanıyor. 2025 büyüme ve enflasyon hedefleri kadar 2025'te bütçe açığını azaltacak mali sıkılaşmanın boyutu çok önemlidir. Yeni OVP büyümede herhangi bir taviz vermiyor. Bir önceki OVP'ye göre sadece yüzde 0,5'lik bir düşüş öngörüyor. Bu da 20025'te enflasyonu yüzde 20-25 bandına indirmek için gereken mali sıkılaşmanın olmayacağı anlamına geliyor. Hükümet, 2025'te büyümeden taviz vermeden sadece sıkı para politikası ve ücretleri baskılamayla yüzde 17,5 enflasyona ulaşmayı hedefliyor. Bu sadece bir hayal. OVP'de bir değişiklik yok. Geçmişte olduğu gibi ekonomik gerçeklere ve zorunluklara göre değil siyasi hedeflere göre hazırlanan bir program. Bu OVP enflasyonunu yüzde 40'lardan yüzde 17'lere indirmek isteyen bir ülkenin makroekonomik programı değil. Sunumda 2024'te %4.9 olarak gerçekleşeceği belirtilen bütçe açığının nasıl %3.1'e çekileceği konusunda bir detay göremedim.”

“Enflasyon hedefi hala yeterince gerçekçi değil ama daha makul”

Prof. Dr. Ali Hakan Kara, “pek beklentisi olmadığını” belirttiği OVP’ye yönelik şu değerlendirmeleri yaptı:

“OVP’deki görünüme dair beklentim soruluyor. Doğrusu pek beklentim yok. Büyüme hedefleri zaten tahminden çok temenni oluyor. Kur projeksiyonu ise mekanik bir varsayımla yapılıyor. Benim tek ciddiye alacağım kısım enflasyon hedefi olacak. Daha gerçekçi bir hedef görmeyi umuyorum. TCMB’nin dünkü iletişimi bugün OVP’de ilave vergi tedbirleri açıklanacağına işaret ediyor. Yanılıyor olabilirim, fakat geçmiş tecrübelerim bunu söylüyor. Enflasyon hedefi 14’ten 17,5 yükseltilmiş, hala yeterince gerçekçi değil ama daha makul. Muhtemelen piyasa yine TCMB’nin açıklayacağı tahmin üst bandına odaklanacaktır. OVP’de 2027 enflasyon hedefi %7 olarak belirlenmiş. 2028’in seçim yılı olduğunu düşünürsek %5 enflasyon hedefinin artık gündemden düştüğünü söyleyebiliriz. Böylece öğrencilerimin “hocam %5 hedefi neden hala duruyor” şeklinde terletici sorusuna da maruz kalmayacağım için memnunum. Son 20 yılda yaptığımız hatalardan biri maliye politikasını bütçe dengesinden ibaret görmek oldu. Temelde kamu zamları ve dolaylı vergi artışlarına dayanan bütçe politikasının marifet olmadığını öğrendiğimiz gün fiyat istikrarını sağlayacağız.”

“Hangisi esas hedef: büyüme mi, enflasyon mu?”

Dr. Burcu Aydın Özdoğru, OVP değerlendirmesinde şu vurguları yaptı:

“OVP: yüksek büyüyeceğiz ama eş zamanlı enflasyon ve cari açığı düşüreceğiz Yapısal reformları hızla uygulamaya koysak bile kısa vadede etkisi görülmez. Bu durumda hangisi esas hedef: büyüme mi, enflasyon mu? Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Yılmaz: “OVP 2024 enflasyon hedefini TCMB ile istişare içerisinde belirledik.” Bu durumda TCMB’nin hedefi %38 değil, enflasyonun yıl sonunda %42’nin altında kapaması. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Yılmaz: “Enflasyon-büyüme arasında çelişki yok” Uzun vadede elbette fiyat istikrarı ekonomik büyümeyi destekler; ama ya geçiş dönemi? OVP tahminlerine göre fiyat istikrarı uzun vadede sağlanabilecek. Peki kısa/orta vadede, Türkiye hem yüksek büyüme hem de dezenflasyonu sağlayabilir mi? Ekonomik literatür bunu desteklemiyor…”

“Yüzde 20 civarı enflasyonu başarı göreceği anlaşılıyor”

TEPAV direktörlerinden M. Coşkun Cangöz, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Yeni OVP, Tasarruf paketine rağmen bütçe harcamaları programın üstüne çıkıyor. Enflasyon öngörülenin üstünde olduğu için vergi beklenin ötesinde artıyor. Vergi artışı harcama artışından fazla olduğu için bütçe açığı azalıyor. Bu da başarılı maliye politikası oluyor.”

TEPAV Makroekonomi Çalışmaları Direktör Dr. Ali Çufadar, “OVP'deki enflasyon hedefi makuldür; ancak örtük olarak daha düşüğü hedeflenmeli... 2002-2004'te öyle yapmıştık... Hükumetin %20 civarı enflasyonu başarı göreceği anlaşılıyor...” değerlendirmesini yaptı.

“Bu büyümeyle bu enflasyon hedefi zor tutar”

Dr. Tolga Uysal, enflasyon hedefini gerçekçi bulmadığı paylaşımında şunları iletti:

“OVP'de 2024 yıl sonu enflasyon tahmini %38'den %41,5'e çıkartılmış. Zaten bant %34-%42 arasındaydı. Hedef bandın en üst seviyesine yakın. Çok büyük bir değişiklik yok. 2025 için ise enflasyon %17,5. Büyüme ise 2024 %3,5; 2025 %4. Bu büyümeyle bu enflasyon hedefi zor tutar.”

Gerçekçi bulunmadı

Prof. Dr. Serap Durusoy, “Güncellenen OVP ne yazık ki gerçekçi olmayan, ayakları yer basmayan, para politikasındaki kazanımları destekleyecek ve mali sıkılaşmanın olmayacağı bir içerik taşıyor” değerlendirmesini yaptı.

Altuğ Özaslan, OVP için, “Ne yazık ki linkleri kopuk rakamlar silsilesi olmuş...” dedi.