Bütçede deprem etkisiyle 170.6 milyar liralık açık verildi

Şebnem TURHAN

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye’nin büyük deprem felaketiyle sarsıldığı şubat ayına ilişkin bütçe sonuçlarını açıkladı. Bütçe şubatta 170 milyar 560 milyon lira açık verdi. Merkezi yönetim bütçesi geçen yıl şubatta 69.74 milyar lira fazla vermişti. Bütçe açığında bu denli hızlı artışın en önemli nedenlerinden biri deprem felaketi için bütçeden yapılan transferler ile bütçe gelirinde yarattığı düşüş oldu. Rekor kıran bütçe açığıyla birlikte yıllık bütçe açığı hedefinin yüzde 30,8’ine iki ayda ulaşıldı.           

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre şubatta bütçe giderleri 389.4 milyar TL, bütçe gelirleri 218.8 milyar TL oldu. Faiz dışı bütçe giderleri 355.2 milyar TL ve faiz dışı açık ise 136.3 milyar TL olarak gerçekleşti.           

Şubatta bütçe giderleri yüzde 94 artarken, faiz hariç giderlerdeki artış yüzde 126 olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 21,6 azalırken şubatta bütçe gelirleri ise yüzde 19,1 geriledi. Vergi gerilerindeki düşüş ise yüzde 0,4 oldu. Böylece bütçe açığı geçen yıla göre yüzde 344,6 artış gösterdi. Bütçe giderlerinin artışında ise başı cari ve sermaye transferleri ile sermaye giderleri çekti. Bu kalemlerde deprem sonrası yapılan harcamalar yükselişi sürükledi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre şubatta cari transferler yüzde 161,4 artışla 193 milyar 683 milyon liraya çıkarken, sermaye transferleri yüzde 4815 artışla 12 milyar 280 milyon liraya ulaştı. Sermaye giderleri de geçen yıla göre yüzde 464,1 arttı ve 17 milyar 931 milyon liraya çıktı.

Cari ve sermaye transferlerinde yüksek artış

Cari transferlerde şubatta önceki aylara göre sınıfl andırmaya girmeyen Hazine yardımlarındaki 7.7 milyar liralık, afet riski altındaki alanların dönüşüm giderleri kalemindeki 5.6 milyar liralık transfer dikkat çekti. Hanehalkına yapılan transferlerde de sınıfl andırmaya girmeyen hane halkı ve işletmelere yapılan diğer transferler 16.9 milyar lira oldu.

Sermaye giderlerinde ise karayolu yapım giderlerine harcanan 5.7 milyar lira ile diğer müteahhitlik giderlerinde dikkat çeken 3.3 milyar liralık harcamaların da kaynağının deprem felaketi sonrası yapılan işlemler oldu.

Sermaye transferlerinde ise sınıfl andırmaya girmeyen diğer kurum, işletme ve hane halkına yapılan transferlerin 8.8 milyar lira çıkması ve sınıfl andırmaya girmeyen diğer Hazine yardımlarının da 3 milyar lira olarak hesaplanması öne çıktı.

Bunun yanı sıra şubatta bütçeden BOTAŞ’a 16 milyar lira, EÜAŞ’a ise 9 milyar lira cari transfer yapıldı. Yılın ilk iki ayında BOTAŞ’a 32 milyar lira aktarılmış oldu. TMO'ya da bütçeden şubatta 2 milyar TL cari transfer yapıldı ocak ayındaki transfer ise 3.8 milyar TL idi.

İki aylık bütçe açığı 203 milyar liraya ulaştı        

Deprem felaketi bütçe gelirlerinde de etkisini gösteriyor. Vergi gelirleri yüzde 0,4, vergi dışı gelirler ise yüzde 67,1 azaldı. Kurumlar vergisi geliri ise yüzde 94,4 geriledi. Deprem felaketi nedeniyle 11 ilde kurumlar vergisi ödemeleri 6 ay ertelenmişti. Bunun yanı sıra şubatta gelir vergisi gelirleri yüzde 63,8, dahilde alınan KDV yüzde 152,2, özel tüketim vergisi yüzde 126,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 126,7 artış gösterdi. İthalde alınan KDV yüzde 44,4 büyürken damga vergisi geliri yüzde 94,3 artış gösterdi. Verilere göre yılın ilk iki ayında bütçe giderleri geçen yılın ilk iki ayına göre yüzde 104,9 artışla 710.7 milyar liraya yükselirken, bütçe gelirleri sadece yüzde 13,7'lik artışla 507.9 milyar liraya çıktı. Böylece bütçe açığı geçen yılın ilk iki ayına göre yüzde 303,2 artışla 202.8 milyar liraya çıktı. Böylece yıllık 659.4 milyar lira olan bütçe açığı hedefi iki ayda yüzde 30,8'ine ulaşıldı.