Borsaya sıçrayan konkordato dalgasıyla gözler zombi şirketlere döndü

ÖZDER ŞEYDA UYANIK

Son dönemde ekonomide özellikle üretime ve ticarete yönelik verilerde görülen bozulma durgunluk beklentilerini artırırken, şirketlerin iflas ya da konkordatolarında artış görülüyor.

Konkordato verileri 2024 yılının ilk 7 ayında 2023 yılını aşarken, Borsa İstanbul’da halka açık şirketlerde de görülmesiyle gözler zombi şirketlere çevrildi.

Zombi şirket nedir?

Zombi şirket, finansman desteği alamadığında hayatta kalması mümkün olmayan şirketler olarak görülür. Zombi şirketlerin verimliliği düşüktür.

Riskli olan bu şirketler, verimsiz çalışarak, kredi ya da kamu desteği olmadan ayakta kalamazken, borçlarının sadece faizini ödeyecek kadar nakit yaratarak, borcunu ödemekten yoksun şirketler zombi şirket olarak adlandırılıyor.

Dünyada durum ne?

Zombi şirketlerin finansmana ulaşması önemli olduğundan son yıllarda enflasyonla mücadele edilen dünyada artan faiz oranları tehlikeye dikkat çekiyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, oluşan yüksek faiz ortamında Nisan 2024’te yaptığı bir konuşmada, dünya ekonomisinde çok fazla "türbülans" yaşandığını belirtirken, sıkı mali koşullara rağmen büyümenin pozitif bölgede kaldığını söylemişti. Ancak Dünya Para Fonu’nu yöneten isim, "endişelenecek çok şey olduğunu" da sözlerine eklemişti.

Türkiye’de zombi şirketlerde durum ne?

Genellikle KOBİ tarafında olduğu kabul edilse de büyük şirketlerde de görülebilen zombi şirketlerin, son dönemde finansmana ulaşımda hem yüksek faiz oranları hem de Merkez Bankası tarafından bankalara yönelik düzenlemelerle kredilerde oluşan kısıtlar sorunun ne durumda olduğunun merak edilmesine yol açıyor.

Geçen haftalarda konkordato ilanlarında görülen artış ve Borsa İstanbul’da da Mega Polietilen (MEGAP) şirketinin konkordato ilanı sonrasında daha fazla veri merak edilir oldu.

Raporlar ne diyor?

Allianz Trade’in Küresel İflas Raporu’nda, 2023 yılında her 4 ülkeden 3'ünde iflas artışı yaşandığı görülürken, iflasların pandemi öncesi seviyelerin üzerine çıktığı görüldü. Artış, pandemi nedeniyle ülkelerin aldığı özel önlemlerin etkisinin kaybolması olarak da yorumlanırken, rapora göre, 2022’de yüzde 1 ve 2023’te yüzde 7 olarak kademeli artan küresel iflaslar, 2024 yılında yeniden hızlanarak yüzde 10 artacak. Türkiye’deyse 2024 yılında iflasların yüzde 20 artması beklenirken, 2025 yılında ise tekrar yüzde 6 azalması öngörülüyor.

Temmuz ayında, Verimlilik Dergisi’nde yayımlanan Zeynep Kaplan ve Emine Ebru Aksoy imzalı “Zombi Şirketlerin Sektör Verimliliği Üzerine Etkisi ve Türkiye Uygulaması” başlıklı makalede, imalat sektöründe zombi şirketlerin paylarının azaldığı görüldü.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sistemi’ne bakıldığında zombi şirket belirlemede önemli bir rasyo olan faiz giderleri ve FAVÖK oranı da şu şekilde görüldü. Bu oran şirketin borcunu ne kadar başarılı bir şekilde ödeyeceğini gösteriyor.

IMF verisi gündem olmuştu

IMF’nin 2023 yılında yaptığı, Walking Dead dizisine de atıfla "Yürüyen Ölüler'in Yükselişi: Dünya Çapında Zombi Şirketler" başlıklı çalışması geçen yıl yayınlandığında çok dikkat çekerken, son günlerde yeniden gündeme geldi. Çünkü IMF tablolarında, özel şirketlerde zombi riski en yüksek ülke Türkiye oldu.

Borsada risk ne?

Halka açık şirketler tarafında bakıldığındaysa bu riskin bir miktar daha gerilediği görülebiliyor. Bu verilerin 2020-2021 dönemlerini kapsadığını da hatırlatmakta fayda var.