Borcun milli gelire oranı 15 yılda 29 puan arttı

Şebnem TURHAN

Pandemi küresel çapta ülkelerin dış borçlarında artışlara neden oldu. Kapanan ekonomileri ayakta tutabilmek vatandaşına gerekli desteği sağlayabilmek için ülkeler finansman arayışlarını yeni borçlarla karşıladı.

Türkiye’de de dış borçlanma pandemi döneminde arttı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre 2020 sonu itibariyle Türkiye’nin brüt dış borç stoku 450 milyar dolar seviyesinde. Brüt dış borç stokunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı ise yüzde 62,8 seviyesinde.

2005’te yüzde 35’in altına gerilemişti

Bu tarihi en yüksek seviyeye işaret ediyor. 2019 sonunda brüt dış borç stoku 435.5 milyar dolar stokun milli gelire oranı ise yüzde 59 seviyesindeydi. Hem stokta hem de milli gelire oranında bozulma olsa da Türkiye bir çok ülkeden çok daha iyi seviyede bulunmaya devam ediyor. 2001 yılında bu oran yüzde 35'lerin üzerine çıkarken, 2005 yılında ise yüzde 35 seviyesinin altına inmişti. 2011 yılından sonra ise sonra ise bu oran sürekli bir artış trendine girdi. 2005 yılının son çeyreğinde brüt dış borç stokunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 33,8'e kadar düşmüştü. 2001 krizi döneminde ise yükselen oran 2002 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 59,3'e çıkarak bu yılın son çeyreğine kadarki en yüksek seviyesine ulaşmıştı.

Merkezi yönetim brüt dış borç stoku ise 2020 yılsonu itibariyle 102.3 milyar dolar oldu. Yine 2019 yılı son çeyreğinde bu oran 96.4 milyar dolar seviyesindeydi. Pandemi merkezi yönetimin dış borç stokunda da artış gözlendi.

Aynı dönemde Türkiye'nin net dış borç stoku da 268.9 milyar dolar olarak belirlendi. Stokun milli gelire oranı yüzde 37,5 olarak hesaplandı. Hazine garantili dış borç stoku ise 14.8 milyar dolar. AB tanımlı genel yönetim borç stoku, 1 trilyon 994,4 milyar lira olurken, bu rakamın milli gelire oranı ise yüzde 39,5 olarak gerçekleşti.

Bu ay 1.3 milyar dolarlık geri ödeme

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre haziran ayı 2021 yılı için kasım ayı gelene kadar dış borç geri ödemelerinde en yüklü ay olarak öne çıkıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre bu yıl merkezi yönetim dış borç ödeme projeksiyonunda toplam 6.5 milyar dolarlık ödeme görünüyor. Bunun 3.6 milyar doları ana para, 2.9 milyar doları ise faiz ödemesi. Haziranda ise 1 milyar 130 milyon dolarlık ana para, 207 milyon dolar faiz olmak üzere toplam 1 milyar 338 milyon dolarlık ödeme var. Önceki gün uluslararası sermaye piyasalarından 2.5 milyar dolarlık kira sertifikası ihracı tamamlandı.

Temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında sırasıyla 372, 678, 795 ve 605 milyon dolar yani toplamda 2 milyar 450 milyon dolarlık bir borç ödemesi yapılacak. Yılın en yüklü ödemesi ise kasım ayındaki 2 milyar 113 milyon dolarlık itfa olacak. Bu yıl ise Hazine uluslararası piyasalardan toplam 10 milyar dolarlık borçlanma öngörüyor. Haziran itibariyle bunun 6 milyar doları tamamlandı. Sonbaharda küresel ekonominin koşullarına göre kasımdaki itfa öncesinde yeni bir ihraca çıkma ihtimali bulunuyor.

Hazine’nin sukuk ihracına 4 kat talep

Hazine ve Maliye Bakanlığı, uluslararası sermaye piyasalarında kira sertifikası ihracı gerçekleştirdi. Bakanlığın açıklamasına göre 15 Haziran 2021 tarihinde uluslararası sermaye piyasalarında kira sertifikası ihraç edilmiş olup, 5 yıl vadeli (22 Haziran 2026) ihracın tutarı 2.5 milyar dolar ve kira oranı yüzde 5,125 (Mid Swap + 426,7 baz puan) olarak gerçekleşti. İhraç tutarı 22 Haziran 2021 tarihinde hesaplarımıza girecek.

İhraca 200'den fazla yatırımcı, ihraç tutarının yaklaşık 4 katı talep gösterdiği vurgulanan açıklamada kira sertifikasının yüzde 54'ünün Orta Doğu, yüzde 15'inin Türkiye, yüzde 14'ünün Birleşik Krallık, yüzde 8'inin diğer Avrupa ülkeleri, yüzde 6'sının ABD ve yüzde 3'ünün Asya'daki yatırımcılara satıldığı kaydedildi.

6 milyar dolara ulaştı

Açıklamada bu tahvil ihracıyla birlikte 2021 yılında uluslararası sermaye piyasalarından toplam 6 milyar dolar finansman sağlandığı belirtildi. Hazine ocak ayında yaptığı 5 ve 10 yıl vadeli iki Eurobond ihracı ile aynı gün 3.5 milyar dolar borçlanmış, 2021 dış borçlanma programının üçte biri yılın ilk günlerinden tamamlamıştı. Hazine'nin 2021'de uluslararası piyasalarda borçlanma tahmini 10 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.