Bakırın ‘enerjisi’ tükeniyor

Evrim KÜÇÜK

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında fırlayan enerji fiyatları, ekonominin sağlığı için gösterge kabul edilen bakırın da geri vitese takmasına neden oldu. Avrupa’da bakır talebinin gerilemesi ve spekülatif yatırımların hız kesmesi nedeniyle fiyatlar 2 ayın en düşük seviyesinde. Düşüşün sürebileceği ve fiyatların 2023’te iki yılın en düşük seviyesine inebileceği tahminleri yapılıyor.

Bakır fiyatları, Londra metal Borsası’nda (LME) yaklaşık iki ayın en düşük seviyesine indi. 3 ay vadeli bakırın fiyatı ton başına 7.680 dolara kadar gerilerken, Aralık teslimatı bakır Comex’de pound başına 3.33 doları gördü.

Dikkatlar Çin’den Avrupa’nın talebine kaydı

Bakır fiyatları genellikle yılda 25 milyon ton olarak tahmin edilen küresel tüketimin yarısını oluşturan Çin'deki talebi izliyor. Ancak şu sıralar piyasanın odağı elektrik ve inşaatta kullanılan bakıra yönelik küresel talebin yüzde 15 ila yüzde 20'sini oluşturan Avrupa'da. Bölge, artan gaz ve elektrik fiyatlarıyla karşı karşıya. Avrupa Birliği, enerji tüketimini azaltmak için üye ülkelere zorunlu hedefl er koymaya yönelik önerilerde bulundu.

Fiyatlar 6.600 dolara kadar düşebilir

İmalatı etkileyecek tedbirleri yorumlayan Citi analisti Max Layton, "Talepte topyekun bir düşüş görmek nadir olurdu, ancak önümüzdeki 3-6 ay içinde Avrupa'da sanırım bunu göreceğiz” diyor. Layton, aralık ve Mart arasında çok önemli bir mevsimsel fazla oluşacağı ve bunun bakırı ton başına 6.600 dolara düşürebileceği tahmininde bulunuyor.

Macquarie analistleri de, bu yılki 162 bin ton açık veren bakır piyasasının gelecek yıl 691 bin ton fazla vermesini bekliyor. Küresel rafine bakır üretiminin 2023'te 26 milyon tonu aşacağı tahminleri yapılıyor. Macquarie analisti Marcus Garvey, "Çin dışındaki bölgelerde ekonomik görünümün, özellikle de Avrupa'nın görünümünün, enerji krizi nedeniyle kötüleştiğine dikkat çekiyor. Analist, “Çin’in başka yerlerdeki yavaşlamayı telafi edebileceğini düşünmüyoruz. Önümüzdeki yıl stoklar oluşacağı kesin” diyor.

LME ve CME Group kayıtlı depoları ve Şanghay Vadeli İşlemler Borsası tarafından izlenen bakır stokları 189 bin ton civarında. Üreticiler, tüccarlar ve Çin'in elindeki gibi görünmeyen stokları kestirmek ise zor. Citi analistleri, Çin dışındaki görünmez stokların toplamda yaklaşık 500 bin ton olabileceğini düşünüyor.

Merkez bankaları resesyon korkusu yarattı

Saxo Bank’ın emtia stratejileri başkanı Ole Hansen, “Makro görünüm endüstriyel metalleri oldukça sert vuruyor. Merkez bankalarının enfl asyonu kontrol altına almak amacıyla ekonominin resesyona girmesine izin vermesi halinde fiyatlar daha da düşebilir. Fiyatların 15 Temmuz'da test edilen 20 ayın en düşük seviyesi olan 6.955 doları görmesi mümkün” açıklamasında bulundu.

Rio Tinto da ‘görünümün zayıf’ uyarısı yaptı

Dünyanın en büyük ikinci madencilik şirketi Rio Tinto’nun CEO’su da bakırın tedarik zinciri sorunları ve yüksek enfl asyondan kaynaklanan baskılarla karşı karşıya kaldığı uyarısı yapıyor. CEO Jakob Stausholm, New York’ta yaptığı açıklamada, binalardan otomobillere ve cep telefonlarına kadar her şeyde kritik olan metal talebinin enflasyondan etkilendiği yorumunu yaptı.

Uzun vadede ibre yine yükselişe dönecek

İçinde bulunduğumuz yılda bakır fiyatları beklenenden düşük seyrediyor ancak ileriki yıllarda fiyatlarda ciddi bir artış olabileceği tahminleri yapılıyor. Fitch Solutions, içinde bulunduğumuz yıl için bakır fiyat öngörüsünü daha önce öngördüğü ton başına ortalama 9.470 dolardan aşağı yönlü revize ederek ton başına 8.800 dolara çekti. Ancak kuruluş, 2026 yılına kadar yeşil ekonomiye geçiş kaynaklı talebin bakır piyasasını açık vermeye zorlayacağı ve fiyatları yükselteceğini düşünüyor. Fitch, metalin 2027'de mart zirvesi 10.000 doların ve 2031'de 11.509 doların üzerinde seyredeceğini düşünüyor. Goldman Sachs da küresel bakır talebinin 2025 yılına kadar arzı geçmeye başlayacağını ve fiyatları mevcut seviyesinin iki katına çıkaracağını tahmin ediyor.

Rekorun %28 gerisinde

Rusya-Ukrayna krizinin başlamasından sonra arz endişesi nedeniyle bakır fiyatları 4 Mart'ta tüm zamanların en yüksek düzeyi olan ton başına 10.674 dolara yükseldi. Küresel makroekonomik tablo kötüleştikçe fiyatlar Nisan sonlarında keskin bir biçimde düşmeye başladı. Çin’de COVID kapanmaları ve şimdi de Avrupa’nın talebinde sert düşüş beklentisiyle fiyatlar zirvenin yüzde 28 altına indi. Fed’in faiz artışlarının doları güçlendirmesi de, dolar cinsinden işlem gören bakıra yatırım talebini azaltıyor.