Bakan Işıkhan EKONOMİ’ye konuştu! Asgaride kriter net: Enflasyona ezdirmemek

MARUF BUZCUGİL / CANAN SAKARYA/ BESTİ KARALAR/ MEHMET KAYA/ ANKARA

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücretten, yeni nesil çalışma biçimlerinin çalışma hayatına alınmasına, sosyal güvenlik prim desteklerine kadar çalışma hayatının önemli konularına yönelik EKONOMİ’ye değerlendirmelerde bulundu. Işıkhan, son günlerin siyasi tartışmalarına da konu olan belediyeler, belediye kuruluşları ve şirketlerinin sosyal güvenlik prim borçlarına yönelik de ayrıntılı açıklamalar yaptı. Işıkhan, çalışma modellerine yönelik olarak üçlü mutabakatı arayacağının altını çizerken, bilinenlerin dışında bazı yeni modeller üzerinde de çalıştıklarını; asgari ücrette ise “vatandaşı enflasyona ezdirmeme” sözlerinin geçerli olduğunu vurguladı.

ASGARİ ÜCRET: SON 3 YILDA ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTIRDIK

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 10 Aralık günü başlayacak asgari ücret görüşmelerinde hem işçi hem de işveren tarafının dikkate alındığını vurguladı. “Vatandaşı enflasyona ezdirmeme” yönündeki yaklaşımlarına işaret eden Işıkhan, “2025 yılı asgari ücret belirlenmesi için Asgari Ücret Tespit Komisyonunu 10 Aralıkta topluyoruz. Yine vatandaşlarımızı enflasyona ezdirmeyecek bir tutar ile işçilerimiz ve işverenlerimizin maksimum faydasına olacak ortak bir rakam olması için gayret edeceğiz” dedi.

Halen yürürlükte olan 1 Ocak’ta yürürlüğe giren 2024 asgari ücretinin, 2023’e göre yüzde 49 net artışla belirlendiğini hatırlatan Işıkhan, “2024 yılı Ocak-Aralık dönemi için uygulanacak asgari ücret net 17.002,12 TL olarak belirlemiştik. Böylece, bir önceki döneme göre net asgari ücrette yüzde 49 oranında artış yapılmış oldu. 2002 yılında 184,25 TL olan net asgari ücret, 2024 yılında 17.002,12 TL oldu. Bu sürede, net asgari ücret, 2002 yılına göre 2024 yılında nominal olarak 92 kata kadar yükseltildi. Bu kapsamda, net asgari ücrette, 2002 yılına göre 2024 yılında reel olarak yüzde 309’luk artış gerçekleştirildi. Ekim 2024 itibariyle 2002 yılına göre 2024 yılında reel olarak yüzde 212’lik artış gerçekleştirildi” yorumunu yaptı.

“Özellikle son 3 yıldır asgari ücreti enflasyon oranının hayli üzerinde artırarak vatandaşımızın yanında olduk” diyen Işıkhan, istihdam ve sosyal güvenlik prim destekleriyle işçilerin desteklendiğini, sonuçlarına göre değişiklikler yapılarak etkinliğinin artırıldığını vurguladı.

YENİ NESİL ÇALIŞMA MODELLERİ: İŞÇİ VE İŞVERENİN MUTABAKATI ARANACAK

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, yeni nesil çalışma modellerine yönelik olarak da, yeni ekonomik ortamda hem Türkiye hem de dünyada değişimler olduğunu, yeni yöntem ve usullerin geliştirildiğini kaydetti. Bu konuda, halen bir kısmı mevzuatta olan çalışma modelleri dışında, başka ülkelerde uygulaması da bulunan “Sıfır Saat Sözleşmeler Mikro İşler (Mini Jobs), Faaliyet Bazlı Çalışma Serbest Çalışma ve Dijital Platform Çalışması” gibi yöntemlerin incelendiğini kaydeden Işıkhan, zaman zaman işçi kesiminin iş güvencesi ve emeklilik hakları yönünden endişelerini dile getirdiği bu konuda üçlü mutabakatı arayacağını söyledi. Işıkhan, “Yeni nesil çalışma modellerini özellikle kadın, genç ve engelliler gibi işgücü piyasasında dezavantajlı konumda olan kişilerin işgücü piyasasına katılmalarını ve kalıcı olmalarını sağlamak için geliştiriyoruz. Söz konusu modelleri geliştirirken işçi haklarından geri adım atılmayacak olup işçi ve işverenlerimizin mutabakatını arayacağız. Modellerin güvenceli olması da kesinlikle dikkat edeceğimiz bir husus. Her konuda olduğu gibi burada da sosyal diyalog mekanizmalarını en doğru şekilde işleteceğiz” dedi.

SGK PRİM TEŞVİKLERİ: 2,1 MİLYON İŞYERİ 15 FARKLI TEŞVİKTEN YARARLANIYOR

Son dönemde, vergi ve diğer alanlarda istisna ve muafiyetlerin daraltılması konusunda ekonomi yönetimi tarafından sıklıkla yapılan açıklamalara yönelik değerlendirmelerde bulunan Işıkhan, desteklerin birkaç kanaldan olumlu etki yaptığını; zaman zaman gözden geçirilerek, değişikliklerle etkinliğinin artırıldığını vurgulayarak, “Kayıtlı istihdamın artırılması, gönüllü uyumun ve düzenli prim ödeme kültürünün yaygınlaştırılması, kadınlar, gençler ve engelliler gibi dezavantajlı grupların istihdamının artırılması ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması gibi amaçlarla çeşitli sigorta primi teşvikleri uyguluyoruz” dedi.

Halen, 13’ü 4/a statüsünde eleman çalıştıran işyerleri, 2’si 4/b sigortalılar için toplamda 15 teşvik, destek ve indirim uygulandığını belirten Işıkhan, 2002’den bu yana aktif sigortalı sayısında yüzde 112, işyeri sayısında yüzde 200 artış sağlandığını; 2022’de 109.1, 2023’te 206.2 ve 2024 Ocak-Eylül döneminde 264.5 milyar TL teşvik sağlandığını, 2024 itibariyle 2.1 milyon işyeri ve 13.3 milyon sigortalının bu teşvik, destek ve indirimden yararlandığını belirtti. Işıkhan, son 22 yıldaki teşvik tutarının da 889.5 milyar TL’ye ulaştığını söyledi.

■ Belediyelerin prim borcu 157 milyar lira

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, belediye ve belediye kuruluşlarının yanı sıra, bunların kurduğu şirketlerin de SGK prim borçlarının bütçe paylarından kesilmesine yönelik son değişikliğin “siyasi müdahale” olduğu yönündeki eleştirileri yanıtladı. Belediye şirket borçlarındaki yükselişlerin Sayıştay raporlarına da yansıdığına dikkati çeken Işıkhan, düzenlemenin Cumhurbaşkanı Kararı olarak tüm belediyeleri kapsadığını belirterek, “Burada da kararın siyasi olması gibi bir durum söz konusu olmaz. Bir karar, genelge ya da kanun yayımlanarak yürürlüğe girdiğinde herkes için geçerlidir. Herhangi birinin bundan muaf olması söz konusu olamaz. Herhangi bir kurum, bugün yürürlükte olan bir genelge, yönetmelik ya da kanundan muaf tutulabilir mi?” dedi.

“Ödemeyenlere kesinti ve icra takibi işletilecektir”

“Biz burada herkese eşit mesafedeyiz. Derdimiz bağcıyı dövmek değil üzüm yemek. Onun için belediyelere diyoruz ki borçlarınızı ödeme konusunda iradenizi ortaya koyun bizim kapımız herkese açık. Nitekim bugüne kadar da gelip görüşüp çözüm üretmek isteyen her belediye ile görüştük çözüm yolları aradık” diyen Işıkhan, belediye şirketlerinin toplam prim borcu tutarının Eylül 2024 itibariyle yapılandırmada olanlar dahil 139 milyar 682 milyon TL olduğunu kaydetti. İl müdürlükleri aracılığıyla belediyelerle iletişim halinde olduklarını ve bilgi verdiklerini kaydeden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, “Borçların defaten ödenememesi halinde tecil ile taksitli ödeme ve satış kabiliyeti bulunan gayrimenkul teklifleri ile borçların ödenebileceği hususları devamlı olarak hatırlatılmaktadır. Buna rağmen borçların ödenmemesi halinde belediye ve şirketlerinin borçları, genel bütçe paylarından kesinti yoluyla tahsilat da dahil olmak üzere kanunların verdiği yetki, sorumluluk ve görevler çerçevesinde icra yoluyla takip ve tahsilat süreci işletilecektir” diye konuştu.

Bakan Işıkhan, belediyelerden taksitlendirme, gayrimenkul takası ve icra ile bugüne kadar yapılan tahsilatın ise 10 milyar 106 milyon TL olduğunu kaydetti.

En borçlu belediye İzmir

Bakan Vedat Işıkhan, belediyelerin 2024 Eylül itibariyle borç kırılımı hakkında da bilgi verdi. Buna göre, Belediye, belediye iktisadi teşekkülleri ve bunların kurduğu şirketlerin toplam prim borcu, yapılandırmada olanlar dahil 157 milyar 247 milyon TL düzeyinde bulunuyor. Bu borcun 139 milyar 682 milyon TL’si belediye şirketlerinde bulunuyor. Toplam borç açısından en borçlu 5 belediye, sırasıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi (9.9 milyar TL), Ankara Büyükşehir Belediyesi (8.8 milyar TL), İstanbul Büyükşehir Belediyesi (6,4 milyar TL), Adana Büyükşehir belediyesi (4.4 milyar TL) Şişli Belediyesi (2.9 milyar TL).