Avrupa doğalgaz ve petrol tedarikinde yeni rota arıyor

Mehmet KAYA

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası başlayan savaş ve Rusya’ya yönelik yaptırımların etkisinin uzun süreceği, özellikle Avrupa’nın doğalgaz tedariki için yeni rota arayışlarının yoğunlaştığı kaydedildi.

DÜNYA, Azerbaycan ve Irak kaynaklı doğalgaz ile Akdeniz’deki olası üretimlerin Avrupa’ya taşınmasında Türkiye’nin gündeme geldiğini duyurmuştu. Edinilen bilgilere göre son dönem Türkiye’ye yapılan ve ana gündemi Ukrayna-Rusya savaşı olan ziyaretlerin tamamında olası doğalgaz ve petrol tedariki konuları da masaya geldi.

İsrail, Yunanistan ve Almanya başbakanlarının ziyaretlerinde Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınan gazın artırılmasının konuşulduğu kaydedildi. Güney Gaz Koridoru (TANAP) kapasite artışı ve gerekli yeni hatların inşasında yapılacak yatırımlarda Avrupa’nın özellikle Almanya’nın ana yatırımcı olması bekleniyor ancak Türkiye’nin sadece boru hattına ev sahipliği yapmak istemediği biliniyor.

Azerbaycan Enerji Bakanı Perviz Şahbazov, Antalya Diplomasi Forumu kapsamında gazetecilere yaptığı açıklamada, Azerbaycan’ın 2.6 trilyon metreküplük mevcut rezervlerine işaret ederek Avrupa dahil komşuların ihtiyacını karşılayabileceklerini açıklaması dikkatleri bir kez daha bölgeye çevirdi.

Halen Türkiye üzerinden Avrupa’ya (TANAP) gaz satışı gerçekleştiren Azerbaycan’da mevcut sahalarda üretim yapılıyor. Yeni sahaların işletmeye açılmasına ilişkin Fransız şirketlerin girişimde bulunduğu daha önce basına yansımıştı. Şahbazov daha önce AB yetkilileri ile yapılan görüşmede Güney Gaz Koridoru’nun (TANAP) genişletilmesi kararı alındığını ilk kez açıklamış oldu.

Almanya, İsrail ve Yunanistan Başkanları Türkiye'ye geldi

Türkiye’de yakın zamanda Ukrayna-Rusya savaşının gündem olduğu duyurulan bir dizi ziyaret gerçekleşti. Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un ziyaretinden önce İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis Türkiye’ye geldi. Ziyaretlerin gündemlerinden birinin enerji olduğu kaydediliyor.

Avrupa, mevcut Rusya merkezli gaz tedarikini değiştirmek istediğini daha önce açıklamıştı. Bu durumda en önemli ve boru hatlarıyla taşınabilecek doğalgaz Azerbaycan, Irak ve halen keşiflerin devam ettiği Doğu Akdeniz olarak ortaya çıkıyor. Halen yetersiz olsa da İsrail Leviathan sahasında doğalgaz üretimi başladı ancak çok pahalı olan Eastmed’in çökmesinin ardından Türkiye tek alternatif kaldı. Türkiye’nin de bu projeye sıcak baktığı biliniyor.

TANAP’ın genişletileceğinin açıklanmasıyla Türkiye’nin mevcut doğalgaz şebekesi ve TANAP’a ve muhtemelen TANAP’a paralel yapılacak yeni yatırımlara bu hattın bağlanacağı kaydediliyor. Çözülmesi gereken sorun ise orta vadede Türkiye-Yunanistan arasında Kıbrıs temelli saha anlaşmazlığı.

DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar Avrupa dahil “sorunun bütün tarafl arının” bu konuyu şimdilik hiç konuşmamayı yeğlemesinin mevcut kaynakların değerlendirilmesine bağlı olduğu görüşünde.

Türkiye doğalgazda bir hub ve ticaret merkezi olmak istiyor

Mevcut sahaların genişletilmesinde bir başka henüz konuşulmayan konu ise Türkiye’nin sadece boru hattına ev sahipliği yapmak istememesi. Halen Azerbaycan, Rusya ve İran’dan gaz alan Türkiye, kurduğu 3 sıvılaştırılmış doğalgaz girişiyle de geniş bir kontratı üzerinde toplamış durumda. Türkiye doğalgazda bir hub ve ticaret merkezi olmak istiyor.

TANAP mevcut haliyle Türkiye’den boru hattıyla gaz geçiren bir yapı ve Türkiye’nin gerek iç tüketimi, gerekse gaz ticareti noktası olmasına yönelik arayışlarını karşılamaktan uzak. Avrupa’nın gaz tedarikinde Rusya bağımlılığı azaltma yönünde bir arayış içinde olduğu kesin ancak bütün tarafların yeni anlaşmalar konusunda temkinli durduğu biliniyor.