Asgari ücret vergi dışı kalırsa istihdam artar

Asgari ücret tespit komisyonu, bugün TİSK’in ev sahipliğinde 2. toplantısını yapacak. Toplantıda tarafların bir ücret seviyesi talep etmesi beklenmiyor. Salgın nedeniyle zor bir yıl geçiren işveren kanadı “rekabet gücünün korunmasını” talep ederken, işçi kanadı ise çalışanların çok büyük bir kısmının asgari ücret aldığından hareketle ağırlaşan yaşam koşulları altında emek kesiminin geçinecek kadar ücrete eriştirilmesi gerektiğini savunuyor.

Bu ortamda yeni ücreti belirlemeye yönelik çalışmalar sürerken Eski Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı Bülent Taş, yıllardır tartışılan “asgari ücretten gelir vergisi alınmaması” talebine yönelik bir hesaplama yaptı. Bülent Taş, çalışmasında asgari ücretin tamamen gelir vergisi dışında bırakılmasının mevcut veriler ışığında bütçe gelirleri açısından büyük bir tutar oluşturmayan, yıllık 5 milyar TL’lik bir azalmaya yol açacağını hesapladı.

Taş, SGK verilerine göre asgari ücretle çalışan kişi sayısının 2019 yılında 5,3 milyon kişi olduğunu belirtirken, Gelir İdaresi kayıtlarına göre ise 4,9 milyon kişi olduğunu vurguladı. Mevcut durumda, asgari ücretlilerin gelir vergisi üzerinden “Asgari Geçim İndirimi” (AGİ) uygulaması ile gelir vergisi indirimleri yapıldığını anımsatan Bülent Taş, 2019’da tahakkuk eden 19,3 milyar TL’lik gelir vergisinin büyük kısmının AGİ ile indirildiğini ve devlete ödenmediğinin altını çizdi.

AGİ uygulamasının bireylerin bekar olup-olmaması, evli ise eşin çalışma durumu ve çocuk sayısıyla ilişkilendirilerek farklı uygulandığını vurgulayan Taş, bu detayların hesaplanmasında da TÜİK’in İstatistiklerle Aile 2019 verilerindeki aile büyüklüklerini kullandı.

Bülent Taş, mevcut uygulamada evli ve 3 çocuğu olan bir kişiye, zaten gelir vergisi ödemeyecek düzeyde AGİ uygulandığını hatırlatarak, diğer asgari ücretliler için de gelir vergisinin kaldırılmasının işveren maliyetini düşüreceğini ve kayıtlı istihdamı destekleyebileceğini vurguladı. Çalışmada “Bu verilerden hareketle asgari ücretten verginin kaldırılmasının maliyeti 2021 yılı için en fazla 5 milyar TL olup, maliyet boyutuyla verginin kaldırılmasının önünde önemli bir engel bulunmamaktadır. Ayrıca asgari ücretten verginin kaldırılması işveren maliyetlerini düşürerek kayıt içine girmeyi teşvik edeceği, istihdama katkıda bulunacağı, dolayısıyla sosyal güvenlik prim gelirlerinde kısmen de olsa bir artışa yol açabileceği rahatlıkla söylenebilir. Dolayısıyla asgari ücretten verginin kaldırılması iyi bir politika tercihi olacaktır” görüşü savunuldu.

Hesaplama nasıl yapıldı?

Bülent Taş çalışmasında şu sonuca vardı: “Bu hesaplama çerçevesinde asgari ücretliler için hesaplanıp gelir vergisinden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarının 16,3 milyar TL civarında olduğu tespit edilmiştir. (Tahakkuk eden toplam tutar 19,3 milyar TL.) Bu hesaplamalar çerçevesinde 2019 yılında asgari ücret üzerinden hesaplanıp devlete intikal eden gelir vergisi 3 milyar TL, Damga Vergisi ise 1,2 milyar TL olmak üzere toplamda 4,2 milyar TL’dir. 2020 yılı verileri henüz tamamlanmamış olduğu için 2020 yılına ilişkin hesaplamalar yapılamamış olmakla beraber bu rakamın 2020 yılı bütçe performansı çerçevesinde kabaca aynı yani 4,2 milyar TL olacağı, 2021 yılı için ise mevcut bütçe teklifi çerçevesinde 5 milyar TL olacağı tahmin edilmektedir.”