Asgari ücret bu kez altta kaldı!

HÜSEYİN GÖKÇE / MEHMET KAYA - ANKARA

Asgari ücretin özellikle işçilerin beklentilerinin oldukça altında belirlenmesine yönelik tepkiler sürerken, 2025 yılında asgari ücretin açlık sınırının altında kalacağı, yoksulluk sınırı ile olan makasın ise daha çok açılacağı hesaplandı. Yüzde 30’luk artışla 22 bin 104 lira olarak belirlenen 2025 yılı için geçerli olacak asgari ücret, işçinin eline geçeceği Şubat ayı itibarıyla açlık sınırı seviyesinde olacak.

TÜRK-İŞ açlık sınırını son olarak Kasım ayında 20 bin 562 lira olarak açıklanmıştı. Bu tutar aylık yüzde 2 artması halinde Şubat ayında 21 bin 820 liraya yükselecek. Böylece 2025 yılı asgari ücreti ile açlık sınırı arasında 284 lira fark olacak. Mart ayında ise asgari ücret açlık sınırının altında kalacak.

Asgari ücret ile yoksulluk sınırı arasındaki makas ise iyice açılacak. Bu yıl başında 49 bin liralık yoksulluk sınırı 17 bin liralık asgari ücretin 2.88 katı seviyesindeydi. Asgari ücretin işçinin eline geçeceği 2025 yılı Şubat ayında ise yoksulluk sınırı asgari ücretin 3.2 katı seviyesinde olacak.

2024 yılı asgari ücreti 5 bin 271 lira eridi

Her ne kadar çalışanların asgari ücrete ezdirilmediği belirtilse de 2024 yılı başında 17 bin 2 lira olarak belirlenen asgari ücret, Aralık ayındaki yüzde 2’lik enflasyon varsayımıyla yıllık bazda 5 bin 271 lira eridi. Başka bir ifade ile asgari ücretin alım gücü 5 bin 271 lira azalarak 11 bin 731 liraya gerilemiş oldu. 2025 yılından itibaren asgari ücret desteği, imalat ve imalat dışı sektörlere farklı uygulanacak. Bu yüzden söz konusu sektörlerde asgari ücretin işverene maliyetleri de farklı seviyede olacak. Buna göre imalat sektöründe SGK primi işveren payı 4 bin 95 lire iken, imalat dışı sektörlerde işveren payı 4 bin 355 lira olacak. Böylece asgari ücretin işverene maliyeti imalat sektöründe 30 bin 621 lira, imalat dışı sektörde ise 30 bin 881 lira olacak. 1000 liralık asgari ücret desteğinin düşülmesinin ardından maliyet imalat sektöründe 29 bin 621 lira, imalat dışı sektörde 29 bin 881 lira olacak.

143 temel başlıktan 110’u asgari ücretin üzerinde arttı

Öte yandan Türkiye İstatistik Kurumu’nun( TÜİK) temel başlıkları göre aylık ve yıllık değişim oranlarını yayınladığı 143 temel başlıktan 110 tanesi, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 30’luk asgari ücret artışının üzerinde artış gösterdi. Bunlar arasında taze sebze sadece aylık bazda yüzde 29.55’lik artışla neredeyse asgari ücret kadar artarken, yıllık yüzde 125’lik artışla asgari ücretin 4 katı kadar artış göstermiş oldu. Bütçe içinde önemli bir yer tutan, kiralar yıllık yüzde 109’luk artışla asgari ücretin oldukça üzerinde değişim gösterdi. Yıllık artış kuzu etinde yüzde 80, konut sigortasında yüzde 152, yaygın eğitim hizmetlerinde yüzde 61.91 seviyesinde gerçekleşti.

İş dünyasından asgari ücrette denge vurgusu

İş dünyası temsilcileri yeni asgari ücreti değerlendirdi. Temsilcilerin ‘denge’ vurgusunu öne çıkardığı açıklamalarda, enflasyonun yatırımların önündeki en büyük engel olduğu vurgulandı.

■ Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe çalışanların her zaman çok daha fazlasını hak ettiğine işaret ederek, “Ancak ekonomik dengeleri de göz önünde bulundurmak gerekiyor. Yeni asgari ücret belirlenirken bu dengelerin ve özellikle enflasyonla mücadeledeki kararlılığın dikkate alındığını görüyoruz. Ben yüzde 30’luk zammın iş dünyamıza ve ülkemize hayırlı uğurlu olmasını diliyorum” ifadelerini kullandı.

■ Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Mahmut Asmalı da 2025 yılı için yüzde 30 artışla 22 bin 104 TL olarak belirlenen asgari ücretin, hayırlı olması temennisinde bulundu. Asmalı, “Sayın Cumhurbaşkanımızdan, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olacak yüzde 43,93 oranındaki yeniden değerleme oranını yüzde 30 seviyesine çekmesini takdirlerine arz ediyoruz. Bu düzenlemenin hem iş dünyamız, hem de vatandaşlarımız için önemli bir destek sağlayacağına inanıyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

■ Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran da yaptığı yazılı açıklamada, asgari ücretin yüzde 30 artışla 22 bin 104 liraya yükseltildiğini hatırlatarak, bu rakamın hem çalışanlar hem de işverenler açısından sürdürülebilir ve dengede olduğuna işaret etti. Baran, şunları kaydetti: “Bugün yaşadığımız sorunların ve alım gücü kaybının esas sorumlusunun yüksek enflasyon olduğu gerçeğini, aynı durumun işveren açısından da yatırım ve üretimin önünde bir engel teşkil ettiğini unutmamamız gerekiyor. Bu açıdan işveren desteğinin de 700 liradan 1000 liraya yükseltilmesi önemli ve kıymetlidir. Bu adımların bizi en kısa sürede enflasyon baskısından kurtarmasını, faiz indiriminin önünü açmasını temenni ediyor, yeni asgari ücretin işçi ve işverenler için hayırlı ve uğurlu olmasını diliyorum.”

■ Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği Genel Başkanı Orhan Aydın ise açıklanan asgari ücretin mevcut ekonomi politikasının bir yansıması olduğunu belirtti. Aydın, “İşsizlik maaşı, kıdem tazminatı, GSS primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, asgari ücretlilerin rapor ücretlerinin de aralarında olduğu birçok kalem bu durumdan etkileniyor. Asgari ücrete yapılan yüzde 30’luk zam da mevcut ekonomi politikasının bir yansıması oldu. Yakalanan ivmenin çıktılarını 2025 yılının ikinci çeyreğinden itibaren daha net görmeye başlayacağız “ dedi.

TÜRK-İŞ Tespit Komisyonundan çekildi

TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yapısının anti-demokratik olduğunu söyleyerek, adil bir düzenleme yapılmaması halinde Komisyon çalışmasına katılmayacaklarını, düzenleme yapılma eğilimi olursa da “oturup (düzenlemeyi) konuşacaklarını” söyledi. Atalay, TÜRK-İŞ Yönetim Kurulu üyeleriyle birlikte yaptığı açıklamada, yeni açıklanan asgari ücretin son görüşmesini protesto ederek katılmadıklarını buna rağmen katılmış gibi eleştiri aldıklarından yakındı.

Ergün Atalay, komisyonda etki güçleri olmamasına rağmen, daha iyi sonucu zorlamak için çalışmalara katıldıklarını belirterek, yönetim kurulunun daha önce Komisyon’dan sürekli çekilmeyi tartıştığını, son açıklanan ücret ile görüş birliği oluştuğunu belirterek, ”Bu cevap (çekilme kararı) zor bir cevaptı. 50 senedir TÜRK-İŞ burada var. Zor olsa da yönetim olarak uyuştuk. Zaman zaman uyuşamamıştık ama dün akşamki rakamdan sonra uyuştuk.” dedi.

Atalay şunları kaydetti: “Sayın Mehmet Şimşek, Meclis görüşmelerinde ifade ediyor, ülke iyiye gidiyor, ülke düzeldi diyor, finans kuruluşları Türkiye’yi methediyor diyor. Bundan mutluluk duyduğumuzu ifade ediyorum ama Bu ülke büyüyorsa, asgari ücretin de büyümesi gerekiyor, işçinin, emeklinin dar ve sabit gelirlilerin büyümesi gerekiyor. İfade şu: Enflasyona ezdirmeyeceğiz. Devlet harçlarında yüzde 44 civarında oldu, asgari ücrete zam yüzde 30 civarında.

Bu zammı kabul etmek, iyi demek mümkün değil. Onun için işçinin, sendikaların fakir fukaranın talebine makulmantıklı cevap vermek lazım. Zordayız, geçinemiyoruz. Burada bizi hırpalamanın kimseye faydası yok.

Özellikle bir şey ifade ediyorum. Biz bu komisyonda 50 senedir varız. Her seferinde anlatıyorum. Bu komisyon adil değil, bu komisyon anti-demokratik bir komisyon. Yüksek Hakem Kurulu da anti demokratik komisyon. Asgari Ücret Tespit Komisyonu da adil değil. Adil olmayan Komisyonda maalesef 50 sene durduk. Bu saatten sonra adil düzenleme yapılmadığı sürece bir daha biz TÜRK-İŞ olarak Asgari Ücret Tespit Komisyonuna katılmayacağız.

Bunu buradan kamuoyuna ifade ediyorum. Burada, 5 oradan, 5 buradan bu adil bir komisyon değil. 10 kişi istediği kararı veriyor. Biz burada yokuz. Çağırmasınlar, biz de katılmayacağız. Yeni bir komisyon düzenlemesi yaparlar, adil bir komisyon olursa oturur konuşuruz. Bu toplantıdan evvel DİSK, HAK-İŞ Başkanları ile kanaatlerimi paylaştım. Adil, demokratik bir komisyon olur, yaptırım gücümüz olur, sözümüz geçer, dinlenirsek, sözümüz dinlenirse komisyonda varız. Sözümüzün dinlenmediği yerde adet olsun diye o komisyona bundan sonra katılmıyoruz.”