Analiz: OVP tahminini ihracat 4, ithalat 15 milyar dolar aştı

Enflasyondan sonra yıl geneline ait başka bir veri seti daha netleşti. Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan Aralık verileri ile 2020 yılına ait dış ticaretimizde genel resim ortaya çıktı.

Aralık ayında hem ihracatta hem ithalatta sert yükseliş yaşandı. İhracat yüzde 16 artışla 17,8 milyar dolara ulaştı. Bu, şu ana dek ulaşılan en yüksek aylık ihracat düzeyi oldu. Aralık ithalatı ise yüzde 11,8’e yakın artışla 22,4 milyar dolara yükseldi. Bu da son 36 ayın en yüksek ithalatı olarak kayıtlara geçti.

Yıllık verilere göre ise 2020 genelinde

·        İhracat yüzde 6,3 gerileme ile 169,5 milyar dolara düştü.

·        İthalat yüzde 4,3 artışla, 219,4 milyar dolara yükseldi.

·        Dış ticaret açığı yüzde 69 artışla 49,9 milyar dolar oldu.

Sonbaharda açıklanan son Orta Vadeli Program’da 2020 sonunda ihracatın 165,9 milyar dolar, ithalatın ise 204 milyar olacağı tahmin edilmişti. Bugün ihracatın, OVP tahminlerinin 3, ithalatın ise 15 milyar dolar üzerine çıktığını gördük.

2020’de ihracat ve ithalat ayrı telden çaldı

Geçen yıl ihracatta daralmanın iki önemli nedeni vardı. Birincisi, hedef pazarlarımızın covid-19 nedeniyle küçülmesi; ikincisi ise ihracat birim fiyatlarımızın son yılların en düşük düzeyine inmesi. Öyle ki, daha birkaç yıl önce 1,6 dolara çıkan kilogram satış fiyatlarımız 2020’de 1,1 dolara kadar düştü.

Bununla birlikte Türkiye 2020 genelinde ihracat performans iyi sayılabilecek ülkeler arasında yer aldı. Henüz diğer ülkelerin yıllık sonuçları açıklanmadı.  Ancak pek çoğunun 10-11 aylık verileri var. Her ne kadar çok doğru bir kıyaslama olmasa da; bizim yıllık performansımız ile diğer ülkelerin en güncel ihracat değişimlerini aşağıdaki grafikte görebilirsiniz.

İhracattaki düşüşe rağmen ithalatımız yıl genelinde yüzde 4,3 yükseldi. 2020’de ithalatı artan birkaç ülkeden biri olduk.  Bu artışın en önemli iki nedeni, 25 milyar dolara ulaşan altın ithalatı ve düşen faizler ile canlanan iç talepti. Yılın ikinci yarısında artırılan gümrük vergilerine ve yüksek kura rağmen ithalat yükselmeye devam etti. Daha Ekim ayında 204 milyar olacağı tahmin edilen ithalatta, ciddi bir sapma gördük.

2020’nin ithalat için iyi geçtiğini söylemek mümkün değil. Haziran’dan itibaren aşırı hareketlenen iç talebin doğurduğu ithalatı yavaşlatmak için konulan ilave gümrük vergileri amaca hizmet etmedi. Elbette bu artışların hiç işe yaramadığını söylemek de doğru olmaz ancak Türkiye’nin günümüz ticaret anlayışı ile örtüşmeyen ve etkilerinin zayıflığı bilinen vergi artışları yerine uzun dönemli proaktif adımlara ihtiyacı var.

İhracata gelince, ben 2020 yılını ihracat açısından başarılı bir yıl olarak kabul etmek gerektiğini düşünüyorum. Firmalarımız daralan pazarlarına rağmen ciddi fiyat indirimleri ile miktar bazında ciddi ihracat artışları yakaladı. Ancak genel olarak fiyatlardaki düşüş nedeniyle ihracat gelirlerimiz azaldı. Konjonktürel faktörler nedeniyle 2021’in ihracat için 2020’den iyi geçeceğini göreceğiz.