Akaryakıtta milyarca liralık vergi kaybı UTTS ile önlenecek

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB), kayıt dışı ekonomi ile etkin mücadele kapsamında hayata geçirdiği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nde (UTTS) altyapı çalışmaları hızla devam ediyor. UTTS Tebliği uyarınca, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan yaklaşık 8 milyon taşıta en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar taşıtın plaka bilgisinin kayıtlı olacağı dijital bir etiket olan Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılması zorunluluğu bulunuyor. Türkiye’de trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıttan yaklaşık 8 milyonunda, mükellefler akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indiriminden faydalanıyor.

Akaryakıt istasyonlarındaki mevcut sistemde, akaryakıt satışı esnasında taşıtın plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından elle giriliyor. Bu durum, akaryakıt alımı yapan taşıta ait olmayan bir plakanın sisteme işlenerek usulsüz fatura oluşturulmasına imkân veriyor. Usulsüz faturalardaki akaryakıt harcamalarının gider gösterilerek vergiden düşülmesi sebebiyle her yıl milyarlarca liralık vergi kaybı oluşuyor. UTTS ile akaryakıt satışında plaka bilgisinin elle girişi önlenerek sisteme otomatik olarak aktarılması sağlanacak, böylece usulsüz fatura oluşturulması ve milyarlarca liralık vergi kaybı engellenmiş olacak.

Yerli ve milli sistem kuruluyor

Sistemin kurulum ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nce üstleniliyor. Sisteme ilişkin açıklamalarda bulunan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hekim, “UTTS ile hem vergi kaybı önlenerek ekonomi korunacak hem de vergi mükellefleri için bilgi güvenliği, şeffaflık ve kampanyalar sayesinde tasarruf elde etme gibi imkânlar olacak. Yeni sistem, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede önemli bir adım olmasının yanı sıra, yerli ve milli olması ile de önem arz ediyor. UTTS altyapısında yazılım ve donanımın yerli üretimini sağlamak için üretim merkezi kurulması çalışmaları devam ediyor” dedi.

Donanım üretim merkezinin 2025 yılında faaliyete geçmesi ile yerli UTTS donanımlarının yerli ve milli olarak seri üretimine geçileceğini belirten Hekim, geçici bir süre için Almanya, İngiltere ve Çin’den yapılan donanım ithalatının son bulacağının altını çizdi. Hekim, yerli üretim sayesinde donanım tedariki için yurt dışına çıkan dövizin ülke ekonomisinde tutularak cari açığın azaltılmasına katkı sağlanacağını da belirtti.

Mehmet Hekim sözlerine şöyle devam etti:

“Böylece katma değeri yüksek teknoloji üretimi ile yerli teknoloji ekosistemi de desteklenmiş olacak. UTTS veri akışının tasarım ve altyapısı da tamamen ülkemizde hazırlanıyor. UTTS kapsamında taşıt plaka bilgileri tamamen yerli yazılımcı ve mühendis ekipler tarafından geliştirilen yazılımlar üzerinden gerçekleşecek. Sistem dahilinde taşıt plaka bilgileri ve benzeri tüm veriler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) denetim ve kontrolüne tabi olan ve Türkiye’de bulunan veri merkezindeki sunucularda tutulacak.”

Akaryakıt sektöründe rekabet eşitliğinin sağlanmasına katkı sağlayacak

Akaryakıt sektöründe müşteri sadakatini hedefleyen Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) programları kapsamında kurumsal ve ticari taşıtlar ile araç filolarına indirim, vadeli ödeme, hediye puanları, yakıt tüketim kontrolü gibi avantajlar sunuluyor. Birden fazla şirketin TTS programına üye olmak istenirse taşıtın yakıt depo girişine firmalara ait birden fazla dijital etiket takılması gerekiyor. Ancak çok yakın mesafede cihazlar birbirinin çalışmasını engellediğinden taşıt sahipleri tek bir programın üyesi olmayı tercih ediyor. Taşıtlar hangi TTS programına kayıtlı ise sadece o şirketin akaryakıt istasyonlarında TTS hizmeti alabiliyor.

UTTS kapsamında kurulacak olan merkezi altyapı ile mevcut durumda sadece bir TTS programına üye olma kısıtı ortadan kalkacak.  Yurt genelindeki yaklaşık 13 bin akaryakıt istasyonunun tamamında kurulacak olan UTTS altyapısı ile TTS hizmeti sunulan istasyon sayısı 7 binden 13 bin istasyona yükselecek.

UTTS yükümlüsü olan 8 milyon taşıtın hâlihazırda yaklaşık 2,5 milyonu TTS programlarından faydalanıyor. TTS programları UTTS altyapısı ile bütünleşik bir şekilde çalışacağından bu programlara üye 2,5 milyon taşıtın aldığı hizmetler kesintisiz olarak devam edecek.

Öte yandan, hâlihazırda TTS programlarına üye olmayan yaklaşık 5,5 milyon taşıt da kurulacak olan merkezi altyapı sayesinde 13 bin istasyonun tamamında TTS programlarından faydalanmaya hazır hale gelecek. Bu nedenle, UTTS’nin uygulamaya alınmasıyla birlikte, TTS programlarına üye olmayan taşıt sahiplerine yönelik olarak akaryakıt sektöründe büyük bir rekabetin başlaması ve TTS programlarının hızla yaygınlaşarak TTS hizmeti alan taşıt sayısında büyük bir artış yaşanması bekleniyor.