4’lü kıskaca rağmen yatırım iştahı canlı

HANDAN SEMA CEYLAN

Anadolu’nun Nabzı Anketi sonuçlandı. Ankete göre; Türkiye ekonomisi yılın son çeyreğine girdi maliyetlerindeki artış, enfl asyon, yüksek faiz, TL’deki aşırı değer kaybı gündemiyle giriyor. Ancak yatırım iştahı da var. Yılın son çeyreğinde yatırım yapacağını söyleyen iş insanlarının oranı yüzde 45,4’ü geçiyor. Yaşadıkları kıskaca rağmen iş insanları yüzde 44,4 ile şirketlerinin “mevcudu korudu” ğunu belirtirken, yüzde 42,4 ile “büyüdü”ğünü söyledi. Şirketi için “küçüldü” diyenler yüzde 13,2’de kaldı.

DÜNYA’nın geleneksek olarak düzenlediği “Anadolu’nun Nabzı Anketi” artık her üç ayda bir Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) destekleri ve SAM Araştırma ve Danışmanlık’ın analiziyle okurlarımızla buluşuyor. 2021 yılının ilk iki çeyreğinin ardından üçüncü çeyrek için yapılan anket de tamamlandı. 14 sorudan oluşan ankete 44 kentten 304 iş insanı katıldı. DÜNYA gazetesinin tüm Türkiye’ye yayılmış büroları aracılığıyla, kentlerinin önde gelen iş dünyası temsilcileri ve TÜRKONFED’in üyeleri anketin sorularını yanıtladı.

Anketin sonuçlarına göre son çeyrekte de iş insanları yatırım iştahını koruyor. Son çeyrekte yatırıma “evet” diyen iş insanlarının sayısı 138. İş insanlarının en çok “yeni yatırım” yapacağını belirtirken, bunu “tevsii- kapasite artırımı” takip etti. Üçüncü sırada Ar-Ge yatırımları var. Pandeminin ardından “dijitalleşme-bulut” yatırımları dördüncü, sınırda karbon vergisi uygulamasının yaklaştığı bugünlerde “sürdürülebilirlik” beşinci sırada yer aldı. Bunları “moda-marka”, “siber güvenlik” ve “diğer yatırımlar” izledi.

Yatırımların önündeki engel “ortam”

Yatırım yapmayacağını belirten iş insanlarının sayısı ise 166. Yüzde 79 ile “yatırım ortamının iyileşmemesi” en büyük sorun olarak ortaya çıkıyor. Bunu yüzde 6,6 ile “hukuk sistemi” izlerken, onu yüzde 2 ile “kredi/vade koşulları” takip ediyor. Ankete “diğer” yanıtını veren iş dünyasının dile getirdiği nedenler arasında “personel yetersizliği” ve “yeterli iş yok” seçenekleri de dikkat çekiyor.

“Firma verimliliği ve karlılığına yönelik ne tür önlemler alacaksınız?” sorusuna ise grafikte (sağ sayfa ortada) görünen maddelerin yanı sıra yine “diğer” seçeneği içinde ayrıştıran sonuçlar var. “İK yatırımı” ve “çalışan memnuniyeti” gibi cevaplarla firma verimliliği için insana yatırım yapacağını söyleyen iş insanları öne çıktı.

Piyasanın en büyük sorunu “hammadde”

“Piyasanın en önemli üç sorunu” nun sorulduğu soruda ise iş dünyasının neredeyse yarısı açık ara sorunlarının “hammadde fiyatındaki artış” olduğunu belirtti. Bunu yüzde 19,1 ile “tahsilat”, yüzde 15,1 ile “nakit sıkışıklığı” yüzde 7,6 ile “vadelerin uzaması”, yüzde 4,9 ile “tedarik sürelerinin uzaması”, yüzde 3,3 ile “kredi sıkışıklığı”, yüzde 2,6 ile de “ödenmeyen çekler” izledi.

İlk 3'te 4 temel sorun

Anketin en can alıcı sorularından biri “Türkiye ekonomisinin şu anda çözülmesi gereken en önemli sorunları nelerdir” şeklinde. Her anket katılımcısından en önemli üç sorunu belirtmesi istenirken, ilk sıraya iki seçenek birlikte yerleşti. Ankete katılan 304 iş insanından 168’er kişi “girdi maliyetlerinde artış” ve “enfl asyon” dedi. İkinci sırada “yüksek faiz/finansmana ulaşım” 166 kişinin tercihi ile ikinci önemli sorun olurken, 106 kişinin işaretlediği “TL’deki aşırı değer kaybı” üçüncü en önemli sorun oldu. Böylece bu dört sorun iş dünyasının Türkiye’ye dair en büyük sıkıntısı olarak öne çıktı. Çeyrekler bazında değerlendirildiğinde “TL’deki aşırı değer kaybı” seçeneği dikkat çekiyor. İlk çeyrekte “diğer” seçeneği içinde sadece yüzde 0,3 olarak belirtilen “TL’deki aşırı değer kaybı” seçeneği ikinci çeyrekte yüzde 33,4 ile çok hızlı bir şekilde öne çıktı. Üçüncü çeyrekte oran yüzde 39,4 oldu.

TÜRKONFED YÖNETİM KURULU BAŞKANI ORHAN TURAN 
“Ekonomide enflasyonu önceliklendiren adımlar atmalıyız”

Pandemi küresel ekonomide yarattığı sıkıntılar ile beklenenden daha büyük değişimlere yol açıyor. İş dünyası olarak alışık olmadığımız dönemler yaşıyoruz. Özellikle hammadde sıkıntısı ve fiyatlardaki artış sadece gelişmekte olan değil aynı zamanda gelişmiş ekonomiler için de büyük bir sorun yumağı oluşturuyor. Türkiye olarak küresel düzeyde yaşanan sorunlar ile mücadele ederken, içeride en önemli gündem maddesi olarak enfl asyon öne çıkıyor. Girdi maliyetlerindeki artış, yüksek faiz ve TL’nin aşırı değer kaybı, işletme sermayesine olan ihtiyacı artırırken, finansmana erişim kanallarının tıkanması da iş dünyasının öncelikli sorunları olarak görülüyor.

Tedarik zincirinin küresel ölçekte kırılması, lojistik, taşımacılık ve navlun maliyetleri ile önlenemez fiyat artışları ülke sanayimiz için de önümüzdeki dönemlerde yaşayacağımız sıkıntıların habercisi gibi. Geçtiğimiz hafta ülkemizin her bölgesinden gelen 70 iş insanı ile İzmir’de gerçekleştirdiğimiz genişletilmiş yönetim kurulu toplantısında da enfl asyon-faiz ve döviz kuru sarmalı ile hammadde ve tedarik zincirinde yaşanan aksamalar çözüm bekleyen sorun alanlarımız olarak öne çıktı.

Son 4-5 yıldır en büyük sıkıntı finansmana erişim ve ödeme... Pandemi ile birlikte bu sıkıntılar daha da arttı. Finansmana erişim kanalları tıkandı. Döviz kurundaki gelişmeler ve uluslararası emtia fiyatlarındaki artış da bunlara eklenince iş dünyamız hem finansman hem de rekabetçilik anlamında olumsuz etkilendi. Şirketlerin işletme sermayesine olan ihtiyaçları her geçen gün artıyor. Bu noktada kredi kanallarının özellikle üretim ve ihracat odaklı işletmelerimizden başlayarak stratejik sektörlerdeki firmalarımızı da kapsayacak şekilde açılması gerekiyor. KGF’nin böyle bir dönemde etkin-denetimli kullanımı ve sahaya yansıyan sonuçlarını iş dünyası olarak görmek istiyoruz. Hammaddeden tedarik zincirine finansmana erişimden enfl asyona yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen iş dünyası yatırım iştahını korumak için üretmeye devam ediyor.