31 milyar dolarlık müteahhitlik ve turizm geliri risk altında

Selenay YAĞCI

Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan ve büyük bir savaşın eşiğine gelen krizden en fazla etkilenen ülkelerden birisi Türkiye olacak. Kriz, ekonomi politikalarını ödemeler dengesinde “fazla” üzerine kuran ve umutlarını turizm ve müteahhitlik gelirine bağlayan Türkiye’de endişelere neden oldu. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, Rusya’da yaklaşık 21 milyar dolar değerinde 150 projenin devam ettiğini, Ukrayna’da da yeni aldıkları 3 milyar dolarlık projenin bulunduğunu bildirdi. Turizm Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya ve sektör temsilcileri, iki ülke arasında artan gerilimin turizmcileri son derece tedirgin ettiğini, bu durumun turizm sektörüne olumsuz etkilerinin kaçınılmaz olduğunu belirtiyorlar. DÜNYA’nın edindiği bilgiye göre, son birkaç günde rezervasyon iptalleri olmadı, ancak yeni talep kesildi. Türkiye’nin turizm gelirleri içinde, olağan dönemler baz alındığında, yıllık olarak Rus turistlerin yaklaşık 5 milyar dolarlık, Ukraynalı turistlerin de yaklaşık 2 milyar dolarlık payı bulunuyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde yönetimlerinin tanınmasına dair kararnameyi imzalamasının ardından iki ülke arasındaki gerilim ve bu karara karşı tepkiler artarken piyasalarda da enerji fiyatları başta olmak üzere söz konusu gelişmeler fiyatlanmaya devam ediyor. Türkiye’de de enerji, inşaat, gıda gibi birçok sektörün hem Rusya hem de Ukrayna ile yüksek hacimli iş birlikleri bulunuyor.

Yeni rezervasyonlar kesildi

Geçen yıl Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülke sıralamasında bir önceki yıla göre yüzde 120,52 artış ile Rusya Federasyonu birinci, Ukrayna yüzde 106,49 artış ile üçüncü sırada yer aldı. Türkiye’ye gelen Rus turist sayısı 2019’da 7 milyon iken, pandemi etkisindeki 2020’de 2,1 milyon, 2021’de ise 4,7 milyon oldu. Türkiye’de Ukrayna’dan 2019’da 1,5 milyonun üzerinde turist ağırlanırken, 2020’de bu rakam 997 bini, 2021’deyse 2 milyonu aştı. Yılın başında en yoğun rezervasyon akışı Ukrayna ve Rusya pazarında yaşanıyordu. Rus Tur Operatörleri Birliği (ATOR) da ocakta Rus turistlerin yüzde 70’inin erken rezervasyonlarda Türkiye’yi tercih ettiğini açıklamıştı. Ancak Ukrayna ve Rusya arasında artan gerilim, durumu tersine çevirme riski doğurdu.

Rusya ve Ukrayna’nın turizmin ana kaynak pazarlarından olduğunu vurgulayan Turizm Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, artan gerilimin turizmcileri son derece tedirgin ettiğini, turizm sektörüne olumsuz etkilerinin kaçınılmaz olduğunu ifade etti. Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Başkanı ve Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu, 10 gündür Ukrayna’dan rezervasyonların durduğunu, son iki gündür de Rusya’nın rezervasyonlarının kesildiğini belirtti.

İki ülke arasındaki gerginliğin uzun sürmesi ve hava trafiğinin kapanması durumunda turizm sektörünün darbe alacağını belirten Bülbüloğlu, “Bu yıl Rus turist sayısında geçen yılın üzerine çıkma hedefimiz vardı. Ukrayna tarafında her halükârda 1 milyonluk bir turist kaybımız olacak, ekonomik olarak da zayıfl ar. Ancak kötü senaryoda bu iki ülkeden 4-5 milyon turist kaybımız olabilir. Bu da 5 milyar dolarlık gelir kaybı yaratır. Çünkü, bu iki ülkedeki kayıplar turizmde dengeleri de bozar. Diğer pazarlarda da fiyatlarımızı düşürmek zorunda kalırız. Savaş ortamında arz-talep dengesi bozulduğunda iyi bir sezon geçirmek mümkün olmaz. Bu yıla da umutla başlamıştık ama 5 yıldır toparlanamayan turizm sektörü zor durumda kalır” değerlendirmesini yaptı. Rus ve Ukraynalı turistlerin, ağırlıklı olarak Alanya, Belek ve Kemer’i tercih ettiğini söyleyen TÜRSAB Akdeniz Bölge Temsil Kurulu Başkanı Ferit Turgut, “Rusya rezervasyonları dün sabahtan itibaren tamamen kesildi. Ancak iptaller henüz yok. Yaşanacak olumlu gelişmelerde yeniden turist hareketi sağlanabilir. Rus ve Ukraynalı turistin olmayacağı bir Antalya’da pandeminin üzerine daha da zor durumda kalabiliriz. Diğer ülkeler bölgeye yetmez” diye konuştu.

Geçen yıl toplam 30,3 milyon turistten 24,4 milyar dolar turizm geliri elde eden Türkiye, bu yıl ise ziyaretçi sayısını 45 milyona, turizm gelirini ise 35 milyar dolara çıkarmayı hedefl iyor.

Kriz gölgesinde sezona hazırlık

Turizm sektörü, Rusya-Ukrayna krizinin gölgesinde dijitalleşme, yapay zeka ve gastronomiyi tartıştı. Sözen Organizasyon tarafından bu yıl Antalya’da ikincisi düzenlenen Uluslararası Turizm Gastronomisi Yatırımları ve Ağırlama Zirvesi’ne (FSUMMIT) Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Sururi Çorabatır, Akdeniz Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Erkan Yağcı ve sektör temsilcileri katıldı. Çorabatır, 2022 yılı sezonundan umutlu olduklarını, geçen yıla göre erken rezervasyon satışlarında 2019 rakamlarına çok yaklaşıldığını kaydetti. Çorabatır, “Bu bizi umutlandırıyor. Fakat Rusya-Ukrayna arasındaki gerginlik devam ediyor. Umarım kısa sürede barışçıl bir şekilde biter. Tedbirler konusunda Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte çalışıyoruz” dedi.

Müteahhitler kaygılı

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, şu anda Rusya’da yaklaşık 21 milyar dolar değerinde 150 projenin devam ettiğini, Ukrayna’da da 3 milyar dolarlık yeni projeler üstlendiklerini bildirdi. Özellikle Türkiye'nin müteahhitlik sektörü açısından Rusya en önemli pazar konumunu korurken Ukrayna da artan ivmesiyle sektörün yeni gözde pazarları arasında yer alıyor. Eren, AA’ya yaptığı açıklamada, Rusya’nın uzun yıllardır açık ara en yoğun pazarları olduğunu ifade ederek, 3 yıldır Rusya’da aldıkları işlerin toplamının yaklaşık 22 milyar dolar olduğunu kaydetti. Eren, “Sadece 2021’de toplam 11 milyar dolar tutarında 30 ayrı iş aldık. Şu anda Rusya’da yaklaşık 21 milyar dolar değerinde 150 projemiz devam ediyor” dedi. Ukrayna’da da son yıllarda ciddi projeler almaya başladıklarını anlatan Eren, 2019’da 7, 2020’de 10, 2021’de 34 sözleşme imzaladıklarını, Ukrayna’da aldıkları yeni projelerin değerinin 3 milyar doları bulduğunu anlattı. Eren, Ukrayna’nın sorun yaşanan bölgeleri Donetsk ve Luhansk’ta Türk müteahhitlerinin proje üstlenmediğini kaydederek, “Dışişleri Bakanlığımızın ve büyükelçiliğimizin uyarısıyla 2 yıldır biz o bölgeden uzak duruyoruz” dedi.

Alüminyum ithalatçısının gözü Rusya'da

Erkan ÇAKAN

Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin sektöre olası etkilerini değerlendiren Türkiye Alüminyum Sanayicileri Derneği (TALSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi: “Çok yakın bir dönemde yaptığımız istişarelerden elde ettiğimiz kanaat, şu anda herhangi bir arzda veya tedarikte sıkıntılı bir süreç yaşanmayacağına işaret ediyor. Bize gelen bilgi bu yönde. Türkiye alüminyumda hammadde ihtiyacının yüzde 55’ini Rusya’dan karşılıyor. Avrupa ve ABD de hammaddenin yüzde 40’ını Rusya’dan karşılıyor. Dolayısıyla bu anlamdaki farklı gerginliklerin mal bazına indirgenmesi birçok piyasada farklı volatiliteleri beraberinde getirebilir.”

En çok Antalya etkilenecek

Fikri CİNOKUR

Antalya iş dünyası, turizm ve ihracatta iki ana pazar konumunda olan Ukrayna ile Rusya arasında savaş çıkmaması için dua ediyor. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin, “Antalya 2022 yılı turizm ve Türkiye ekonomisi için hayati bir yıl olacak. İki ülke arasında savaş olmaması için dua ediyoruz’’ dedi. ATSO Şubat Ayı Meclis toplantısında konuşan Davut Çetin, Ukrayna ile Rusya arasında gerilimin arttığını, Türkiye’nin de bu krizde dengeli bir tutum aldığını, bunun devam ettirilmesini istedi. Çetin, şunları söyledi: “İnşallah Rusya ve Ukrayna’da çok olumsuz gelişmeler görmeyiz. Bu yıl Antalya turizmi hem bizim hem Türkiye ekonomisi açısından hayati bir değer taşımaktadır.’