2 Nisan boykotunun ekonomiye nasıl bir etkisi olabilir?
Üniversite öğrencilerinin 2 Nisan'da boykot yapma çağrısına CHP Genel Başkanı Özgür Özel destek verirken, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, çağrı yapanlara soruşturma başlattı. Peki, bir gün alışveriş yapmamanın ekonomiye nasıl bir etkisi olabilir?
Haber Merkezi |İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığ'ınca, sosyal medyada 'boykot çağrısı yapanlar' hakkında, nefret ve halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçlarından soruşturma başlatıldı.
Savcılıktan yapılan açıklamada "Bir süredir geleneksel ve sosyal medya yayın organlarında halkın bir kesiminin ekonomik etkinlikte bulunmasını engellemeye yönelik, kamuoyunda 'boykot' çağrıları olarak bilinen ayrıştırıcı söylemler ve bu söylemleri yayan şahıslara yönelik genel olarak Nefret ve Ayrımcılık (TCK md. 122/1-d) ve Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik (TCK md. 216) suçlarından re'sen soruşturma başlatıldı" denildi.
AK Parti'den boykot çağrılarına tepki
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik de , CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in 2 Nisan'da boykot çağrısı yapmasına tepki gösterdi. Çelik, "Özgür Özel'in geldiği nokta bir siyasi muhalefet değil, Türkiye'yi topyekun tehdit etmektir" dedi.
Çağrının ekonomik hayatı hedef aldığını belirten Çelik, "Özgür Özel'in yeteneksiz siyasi performansı, siyasi tarihimizdeki en büyük "siyasi fanatizm" ve "sosyal bölücülük" olarak kayda geçmiştir" ifadesini kullandı.
Özel'den boykot çağrısı
BBC Türkçe'nin haberine göre CHP Genel Başkanı Özgür Özel, üniversite öğrencilerinin 2 Nisan'da tüketim yapmama yönündeki sosyal medya çağrılarına destek vereceğini açıklamıştı.
Özel, 1 Nisan akşamı yaptığı paylaşımda "Öğrencilere, annelere, babalara, kardeşlere yapılan bu zulme karşı gençlerin başlattığı tüketim boykotunu gönülden destekliyorum. Herkesi bu boykota katılarak tüketimden gelen güçlerini kullanmaya davet ediyorum" demişti.
KESK destek verdi
KESK sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada vatandaşı 2 Nisan boykotlarına destek olmaya çağırdı. KESK resmi sosyal medya hesabından yapılan 'BOYKOT' başlıklı açıklamada "Boykot'u destekliyor, tüketimden gelen gücümüzü dayanışmaya katıyoruz! 2 Nisan, Çarşamba tüketimi DURDURUYORUZ! Alma, tüketme, gitme, tüm tüketimi durdur!" denildi.
Bazı dükkanlar kepenk açmayacak
Boykot çağrılarına karşılık, sosyal medyada bazı kafe, restoran ve markalar 2 Nisan'da dükkanlarını açmayacağını açıkladı.
Peki, bir gün alışveriş yapmamanın ekonomiye nasıl bir etkisi olabilir?
Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre Türkiye'deki bankalar tarafından verilen kartlarla yurt içinde yapılan harcamalar Şubat ayında 1 trilyon 472 milyar TL oldu.
Bu da günlük 52 milyar TL civarı bir harcamaya denk geliyor.
Küresel ödeme şirketi World Pay Global'ın raporuna göre Türkiye'deki harcamaların yüzde 27'si de nakit olarak yapılıyor.
Bu da eklendiğinde günlük alışverişler kaba bir hesapla yaklaşık 65 milyar TL'ye ulaşıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) neredeyse yüzde 60'ı hanehalkı harcamalarından oluşuyor.
Kozanoğlu: Sembolik anlam taşıyor
Altınbaş Üniversitesi'nden Prof. Hayri Kozanoğlu, 2 Nisan'daki tüketimi durdurmanın sembolik bir anlam taşıyacağı görüşünde.
Bunun tüketicinin gücünü bir günlüğüne gösterecek fakat uzun vadede sürdürülemeyecek bir eylem tarzı olduğunu söylüyor.
Prof. Kozanoğlu, özellikle yoksul insanların çok fazla seçim yapma gücü olmadığını da ekliyor.
Öte yandan bu çağrının etkisiz kalmasını isteyen kişilerin alışverişlerini 2 Nisan'da yapma ihtimali de var.
Prof. Kozanoğlu, bir günlük harcama kesintisi yerine spesifik hedefi olan boykotların daha başarılı olduğunu belirtiyor.
Prof. Kozanoğlu, bu listede yer alan ve beyaz yakalı, orta sınıf insanların alışveriş yaptığı yerlerin boykotun etkisini hissetme ihtimalinin daha yüksek olduğunu, sattığı ürünlerin maliyetinden çok personel ve kira gideri yüksek olan zincirlerin ciro düşüşlerinden daha sert etkilendiğini söylüyor.
Son yıllarda bu tip şirket odaklı boykotların bazılarının etkisi oldu
Örneğin İsrail'in Gazze'ye saldırıları nedeniyle boykot edilen bazı küresel şirketlerin büyüme tahminleri veya satışları düştü.
McDonald's İsrail-Gazze savaşının bazı pazarlardaki performanslarını "anlamlı bir biçimde etkilediğini" açıklamış, 2024'ün ilk çeyreğinde dört yıl aradan sonra ilk defa satış hedefini kaçırmış, bunun "yanlış bilgiler" nedeniyle olduğunu söylemişti. Şirketin hisseleri de bunun üzerine yüzde 4 değer kaybetmişti.
Starbucks'ın satışları da pek çok ülkede İsrail'i protesto amacıyla boykot edilmesinin ardından umulduğu gibi gitmemiş, hisseleri yüzde 7 değer kaybetmişti. Ağustos 2024'te, şirketin CEO'sunun değişeceği açıklandı
Boykot çağrısı sonrası tek bir şirket açıklama yaptı
Türkiye'de ise boykot listesine eklendikten sonra açıklama yapan tek şirket Espressolab oldu. Şirket, markalarının arkasında görünmeyen ortaklar veya gizli destekçiler olmadığını belirtti ve "Biz neden boykot edildiğimizi anlamadık!" ifadelerini kullandı.