“18 yılda 910 milyar liralık ulaştırma ve altyapı yatırımı yaptık”

183’üncü İNTES Geleneksel toplantısının onur konuğu Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu oldu. DÜNYA Gazetesi yazarlarından Vahap Munyar’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen toplantıda, Bakan Karaismailoğlu İNTES üyelerinden gelen soruları cevaplandırdı. Türkiye’nin 18 yılda ulaştırma ve altyapıya 910 milyar liralık yatırım yaptığını belirten Karaismailoğlu, önümüzdeki dönemde yatırımlarda karayolu ile demiryolunun payının eşitleneceğini bildirdi. Ankara-Sivas YHT hattının bu yıl hizmete açılacağı bilgisini veren Karaismailoğlu, limanları demiryollarına ve OSB’lere bağlayacak proje için Dünya Bankası’nın 500 milyon Euro krediyi onayladığını aktardı.

2021 yılı yatırım programı kapsamında ayrılan ödenekler yatırımların tamamlanması için yeterli mi? Öncelikli yatırımlar hangileri olacak?

Son 18 yıldır 100 yıla sığmayacak yatırımlar yapılıyor. Bizim bu yatırımları artırarak devam ettirme zorunluluğumuz var. Ben zaten 2020 yılı Mart ayında göreve başlamıştım. COVID-19’la birlikte dünyada maske savaşlarının başladığı bir dönemde başladım. COVID- 19’a rağmen işimize dört elle sarıldık. Aslında 2020 yılı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı açısından, sürekli açılışlarla geçti.

Kuzey Marmara Otoyolu gibi 8.5 milyar dolar tutarındaki dev bir projeyi tamamladık. Ankara-Niğde Otoyolunu 1.3 milyar Euro yatırım belediyle bitirerek hizmete sunduk. Bunlar kamu-özel ortaklığı ile yapılan projeler. Yanı sıra Karabük-Horasan, Samsun-Sivas Demiryolu gibi vatandaşlarımızın yaşam kalitesini artıracak projelerimiz de tamamlanıyor. Halen açık olan ve çalışmalarına devam 3 bin 500 şantiyemizde yaklaşık 500 bin kişi çalışıyor. 100 binlerce vatandaşımız da bu projelerden dolaylı yoldan etkileniyor. Vatandaşımıza ve hizmetler sektörümüze hareketlilik geliyor. Projeler tamamlandıktan sonra ise bölgesine de ciddi katkı sağlıyor. Kısacası insan hayatına dokunan, kutsal bir iş yapmanın sorumluluğuyla hareket ediyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımız da altyapı projelerine özel önem ve destek veriyor.

Kamu yatırımlarında en fazla ödenek almanın getirdiği sorumluluğu da hissediyoruz ve projelerimizi bir an önce bitirip hizmete sunmaya gayret ediyoruz. Projelerimizde, fizibilite yapıyoruz. Master plan aşamasında, yük ve yolcu hareketlerini, ticari hareketliliği ve ihtiyaçları dikkate alıyoruz.

Biz en yüksek ödeneği almakla birlikte, yatırımlarımızı bununla da sınırlı tutmuyoruz. İhtiyaç halinde ödenek miktarlarımız artırılıyor. Örneğin geçen yıl, 2019’un iki katı yatırım yaptık. Vatandaşımız memnun oldukça, biz de projelerimizi bitirip yeni projelerin temelini atmaya devam edeceğiz.

Bakanlığınızın bugüne kadar yaptığı yatırımlar hakkında genel bilgilendirme yapabilir misiniz? 

Bakanlığımız 18 yılda 910 milyar liralık ulaştırma ve altyapı yatırımı gerçekleştirdi. Bunun yüzde 19’u kamu özel ortaklığında yapıldı. Yani bir anlamda KOİ ile yüzde 20 oranında ek kaynak yaratmış olduk.

Kamuoyunda, KOİ modeli yanlış anlaşılıyor. Belki de biz anlatmakta güçlük çektik. Bir kere bu projelere ihtiyaç olduğu belli ve mutlaka yapılması gerekiyor. Eğer itiraz edenler, projelerin yapılmasını istemiyorlarsa o zaman başka bir tartışma konusu devreye girer. Örneğin; Kuzey Marmara, İstanbul İzmir Otoyolu gibi projelerle yolculuk mesafesi 100 km kısalıyor. Yolculuk süresi ise 8.5 saatten 3.5 saate iniyor. Tam tersi eğer bu proje yapılmasaydı, yolculuk süresi 11 saate çıkacaktı. İddia edildiği gibi müteahhitlere para kazandırma yok. Yani bu projeleri ya özkaynaklardan yapacaktık ya da alternatif finansman modelleriyle gerçekleştirecektik. Burada esas olan yapım maliyetidir. Bu projelerdeki garanti ödemeleri de zaten finansman modelinin geri dönüşümüdür. Yapım maliyeti üzerine, işletme ve finans maliyeti ödeniyor. Zaten işletme dönemi de bitince proje devlete kalıyor.

Konuya bir de zaman açısından bakalım. Özkaynaklarla yapsaydık, biz bu 8.5 milyar dolar büyüklüğündeki projeye ne kadar kaynak ayırabilecektik. Yani proje erken bittiği için kazanımı da çok daha fazla oluyor.

Özkaynaktan 8.5 milyar doları ne kadarlık zaman diliminde bu projeye ayırabilecektik.

Yani projeler erken bittiği için kazanımları çok fazla. Bir örnek daha vereyim. 2002 yılına kadar Bolu Dağı Tüneli’nin yüzde 30’u yapılmıştı. Bu proje de kısa süre içinde tamamlandı.

Bakanlığınız açısından 2020 yılı nasıl geçti?

2020 biçim açımızdan dolu dolu geçti ve 2021’e çok iyi başladık. Daha yılın ikinci gününde, 16 ili birbirine bağlayan, mühendislik harikası Kömürhan Köprüsü Projesine başladık. Özel projelerimiz artarak devam edecek.

TÜRSAT 5A uydusunu fırlattık. Yani bizim görevimiz Karayolu, Demiryolu, Denizyolu, Havayolu ile sınırlı değil. Anavatan, Mavi Vatan yanı sıra Uzayvatan’da da görevimiz var. Ayrıca TÜRKSAT 6A ile kendi uydusunu üreten ülke olarak tarihe geçeceğiz.

Son 18 yılda karayolu ağırlıklı yatırım yaptık. Bütçenin yüzde 65’i karayolu yüzde 18’i demiryolu gibi görünüyor. Karayolunda artık belli bir altyapı oluştu, bunu koruyarak ilerleyeceğiz. Artık demiryolundaki eksikliğimizi kapatma yönünde projelere ağırlık vereceğiz. Yani karayolu ile demiryolunun payları yüzde 45-45 gibi olacak. Demiryolunda bir taraftan yeni yatırım yaparken, diğer taraftan mevcut yatırımları rehabilite edeceğiz. Ankara Sivas Hızlı Tren hattı bu yıl hizmete açılacak. Bursa- Mersin, Adana-Gaziantep hatlarının altyapı ve üstyapı ihaleleri yürüyor. Projeler tamamlandığında; İstanbul’dan Gaziantep’e, Edirne’den Sivas’a kadar hızlı trenle seyahat edilebilecek.Türkiye’nin dünyanın en gelişmiş 10 ekonomisi arasına girmesi için altyapının hazır olması gerekiyor. 18 yılda 28 bin km bölünmüş yol yaptık. Demiryolu ile ulaşım ağımızı tamamlamış olacağız.

Demiryolu yük taşımacılığında ciddi atılımlar yaşandı, devamı gerekiyor. Bu alanda yeni çalışmalar var mı?

Şimdi bunlar Lojistik Master Planı’nın en önemli parçası. Limanları ve OSB’leri birbirine, ana omurgaya bağlayacağız. Yük kapasitemizi artırıp, yakıt ve lojistik maliyetimizi azaltacağız. Bunlar da üreticilerimize ve ekonomimize yansıyacak. Sivas-Samsun Demiryolu hattını açarak Karadeniz’i Anadolu ve Mersin’e bağlamış olduk. Kars-Tifl is hattı Marmaray ile birleşti ve Pekin’den Londra’ya kesintisiz demiryolu hattı sağlandı.

Mevcut hatların da elektrik ve sinyalizasyon çalışmalarını tamamlıyoruz. Divriği- Kars arasındaki hattın kapasitesini 3 katına çıkaran projeye de bu yıl başlayacağız.

Liman bağlantılarının yapılması projesinin finansmanıyla ilgili Dünya Bankası ile görüşüyoruz. 500 milyon Euro kredi onaylandı. Burada da ihaleleri yapıp bir an önce faaliyete başlayıp, üreticimizin hizmetine sunacağız.

Çin’e ilk ihracat treni seferini tamamladı. Bu alanda 2021 yılında neler yapılacak?

2020 yılı sonunda ihracat trenimiz Çin’e hareket etti. Çerkezköy fabrikamızda üretilen ürünleri Çin’e gönderdik. Burada şunu söylemem gerekiyor ki Çin’den Avrupa’ya trenler bu hattan zaten gidiyor. Biz şimdi ihracata da başladık demiryolu üzerinden. Bunlar artarak devam edecek. Bu konuda aslında çok daha güzel gelişmeler de yaşanıyor. Önceden altyapı oluşturulurken, hep yabancı ülkeler çalışıyordu. Son 18 yıldır altyapıyı bizim yüklenicilerimiz gelişmiş teknolojileriyle yapıyorlar. Üstelik mühendislikleriyle birlikte ihracat da yapıyorlar.

Projeleri belirlerken hangi önceliklere dikkat ediyorsunuz?

Az önce ifade ettiğimiz gibi temel belgemiz Lojistik Master Planı. Yük ve yolcu altyapısını planlıyor, ihtiyaç analizi yapıyoruz. İllerin ihracat rakamlarını ortaya çıkarıyoruz. Önümüzdeki 20-30 yılda nelerin olabileceğini öngörmeye çalışıyoruz. Lojistikte süper güç olmanın şartı; kara, demir ve havayolları ile olur ve bu alanlarda da öngördüğümüz şekilde ilerliyoruz.

Yani henüz açığa çıkmamış ihtiyaçlar, geleceğe dönük ihtiyaçlar, ihracat hacimlerindeki beklentiler yanı sıra diğer yatırım planlarına bakılıyor.

Yatırımların sürdürülebilirliğinin en önemli unsurlarından birisi de kuşkusuz finansman. Bu noktada alternatif finansman modelleriyle ilgili ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?

Şimdi alternatif finansman modellerini yapmak zorundayız. Tekrar ediyorum. Projelerde asıl konu yapım maliyetidir. Firmalardan teklif alındığında bize sunulan yatırım maliyetlerine yönelik fizibilite çalışması yapıyoruz. Yapım maliyeti, işletme süresi, geri dönüşüm finansman maliyeti, işletme maliyeti gibi unsurları değerlendiriyoruz. Şimdi Yavuz Sultan Selim Projesi 6 yıl sonunda teslim edilecek, üstelik yenilenip teslim edilecek. Yani yapım ve işletme ihaleye dahil. Yüklenici firma finansmanı kendi buluyor ve bir an önce işletmeye alıyor. Dünyanın hiçbir yerinde 8.4 milyar liralık proje bu kadar kısa süre içinde tamamlanamaz. Üstelik projeler tamamlandığında turizme de faydası oluyor. Paranın bir kısmı kullanıcılardan alınıyor, bunlardan alınmayan kısım da garanti olarak devlet tarafından veriliyor.Aydın-Denizli Otoyolu da YİD modeliyle yapılacak, kısa süre önce temelleri atıldı. Çukurova Havalimanı’nı YİD ile finansa ediyoruz. Neredeyse hiç garanti vermedik. YİD projeleri dünyada en iyi şekilde uygulanan projeler. Yapım sırasında özkaynaktan para harcanmaması da önemli bir avantaj. 3-5 müteahhit para kazanıyor diye eleştiriler var. Şimdi bizim ihalelerimiz açık yapılıyor. 10’larca müteahhit projelerimize katkı veriyor. Muhalefet partilerinin vekillerinin sahip olduğu firmaların da kazandığı ihaleler var .Yani açık, şeff af ihalelerimizi uygun fiyatı verenler kazanıyor. Başka bir açıdan daha bakalım. Karayollarının işletme maliyetleri gerçekten çok yüksek. Halen Karayolları Genel Müdürlüğümüzün işlettiği yollara özkaynaklarımızdan çok yüksek masrafl ar yapıyoruz. Türkiye genelinde, karayolu ağırlıklı ulaşım var. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi 28 bin km bölünmüş yol yaptık. Bu sayede toplam 20 milyar dolar tasarruf sağladık. Üstelik bu süreçte taşıt hareketliliği yüzde 170 artmasına rağmen, trafik kazaları yüzde 80 azaldı. Her yıl binlerce can kurtuldu. Vatandaşın yaşam kalitesi yükseldi. Daha güzel projelerde birlikte olacağız.

Bakan Adil Karaismailoğlu'ndan

● Yatırımlarda karayolu ile demiryolunun payı eşitlenecek

● Ankara Sivas YHT hattı bu yıl hizmete açılacak

● Limanları demiryollarına bağlayacak proje için Dünya Bankası 500 milyon Euro krediyi onayladı

● Bölünmüş yollarda 20 milyar dolar tasarruf sağladık, kazalar yüzde 80 azaldı

İNTES Başkanı Celal Koloğlu: Projelerimizi tamamlamaya ve istihdamı korumaya gayret ediyoruz

Toplantının açılışında, İNTES’in 37 yıldır sürdürdüğü toplantılar serisine COVID-19 sebebiyle ara vermek zorunda kaldıklarını belirten İNTES Başkanı Celal Koloğlu, yeni yılla birlikte bunları dijital ortamda devam ettirme kararı aldıklarını söyledi. Ekonomi basınının köklü kuruluşu DÜNYA ile İNTES Dünyası toplantılarını başlattıklarını belirten Koloğlu, toplantıya katılımından dolayı Bakan Karaismailoğlu’na teşekkür etti. Karayolları, demiryolları ve metro projeleri başta olmak üzere haberleşme ve ulaştırma yatırımlarında Türkiye’nin geldiği noktadan gurur duyduklarının altını çizen Koloğlu, “Zor süreci birlik ve beraberlik ruhu ile atlatmaya gayret ettik. Devletimizin pandeminin ekonomik etkilerini azaltma yönündeki politikalarının kıymetini biliyoruz” dedi.

Kendilerinin de projelerde gerekli tedbirleri alarak, bunları tamamlamak ve istihdamı korumak için yoğun çaba sarf ettiklerine dikkat çeken Koloğlu, “Önceliğimiz aciliyeti olan projelerin her tür tedbir alınarak tamamlanmasıdır. Önceliğimiz ülkemiz altyapı yatırımlarına katkı vermektir. Olağanüstü bir dönemden geçiyoruz, her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyduğumuz unsur, belirsizliklerin giderilmesidir. Öte yandan bütçe olanaklarımızı çok daha verimli kullanmamız gereken bir döneme giriyoruz” diye konuştu.

Karaismailoğlu adına 25 ağaç dikildi

● Toplantının ardından söz alan İNTES Başkanı Celal Koloğlu, bakanlarla düzenlenen geleneksel toplantılarda plaket hediye etmekten vazgeçtiklerini belirterek, bunun yerine İNTES Hatıra Ormanı’na ağaç dikildiğini bildirdi. Koloğlu, Bakan Karaismailoğlu adına dikilen 25 ağaca ilişkin sertifi kanın sunulacağını aktardı.

İNTES karayollarının tarihini yazacak

● Gazeteci Vahap Munyar, İNTES’in hazırlıklarını sürdürdüğü Karayolları Tarihi Projesi hakkında bilgi verdi. Proje kapsamında, karayollarının tarihten bugüne yaşadığı gelişim bir kitapta toplanacak. Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu, böyle bir çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirterek, Bakanlık olarak ellerinden gelen desteği vereceklerini söyledi. Karaismailoğlu, “Yol, köprü, kavşak, havalimanı yapıyoruz ama bunları da kayda geçirmek lazım” dedi.