1 milyar dolar dönüşüme 1.4 milyar TL'lik vergi yok

Canan SAKARYA

Şirketlerin Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümünün desteklenmesi kapsamında, dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilen hesaplara getirilen kurumlar vergisi muafiyetinde kapsam genişletildi. Yasa teklifinin görüşmeleri sırasında kabul edilen önergeyle bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları da aynı şartlarda vergi muafiyetinden faydalanacaklar. Şirketlere getirilen vergi muafiyetinin maliyeti, 1 milyar doların kur korumalı mevduata geçmesi halinde 1 milyar 387 milyon lira olarak hesaplandı.

Yasa teklifinin Meclis Plan Bütçe Komisyonundaki görüşmelerinde yasa teklifinde ilk imza sahibi AK Parti Manisa Milletvekili Uğur Aydemir, muhalefet milletvekillerinin soruları üzerine düzenlemenin getirdiği maliyet hakkında açıklamalarda bulundu. Aydemir, 1 milyar doların Türk Lirasına dönüştürülmesi durumunda Hazine’nin vazgeçeceği vergi miktarının 1 milyar 387 milyon lira olduğunu açıkladı. Aydemir, sistemin işleyişi ve etki analizini 1 milyar dolar üzerinden Komisyona, şöyle anlattı:

“17 Şubat’ta geçici vergi beyannamesi veren mükellefler, diyelim ki; 17 Ocak’ta dövizini bozdurdu. 17 Şubat tarihinden önce olduğu için bunun 1 Ekim 2021 ile 31 Aralık 2021 tarihi arasındaki kurdan kaynaklı kambiyo kârına bakıyoruz. Merkez Bankası verilerine göre; başlangıç kuru 8,84 TL, 31 Aralık 2021 tarihindeki kurun çıkış fiyatı 12,97 TL, kur farkı 4,130 TL. Bu durumda mükellefin 1 milyar doları olsa, 1 milyar dolardan kaynaklı 4 milyar 130 milyon kambiyo kârı oluşuyor. Kambiyo kârının yüzde 25 vergisi var, biz buna istisna getiriyoruz. 4 milyar 130 milyonun kurumlar vergisi 1 milyar 33 milyon lira.

1 Ocak-17 Şubat tarihleri arasında da, ayrıca yine kambiyo kârı çıkıyor. 1 Ocak 2022’de kur 13.6 TL. Bu kârdan dolayı da 530 milyon lira kambiyo kârı elde ediyor. 2022’de kurumlar vergisi yüzde 23, bunun da vergisi 122 milyon lira. Her ikisini topladığımızda Hazine, 1 milyar 154 milyon lira tutarındaki kurumlar vergisinden vazgeçiyor. Faiz gelirinde, vazgeçtiğimiz vergi de 233 milyon lira. 1 milyar dolar bozdurulması durulunda, kurumlar vergisinden vazgeçtiğimiz tutar, faiz gelirindeki vergiyle beraber 1 milyar 387 milyon lira. Benim beklentim en az 10 milyar, 20 milyar doların üzerinde gelmesi, çünkü çok büyük bir fırsat, çok büyük kazanç .”

AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk ise kamuoyunda şirketlerin bilançolarında 90 milyar dolar civarında bir döviz mevduatı olduğunun dile getirildiğini belirtti.

Muhalefetten anayasaya aykırı uyarısı

CHP Ankara Milletvekili Bülent Kuşoğlu, kambiyo karlarına ilişkin düzenleme ile geriye dönük düzenleme yapıldığını, bu durumun kanunların geriye yürümezlik ilkesine, Anayasa’ya aykırı olduğunu belirterek, “Bir kısım vatandaşlara böyle bir hak tanınmazken bir kısım vatandaşlarımıza, kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükelleflerine büyük bir vergi ayrıcalığı getirilmiş oluyor. Bu, eşitlik ilkesine de aykırı bir durumdur” dedi. HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan da kur garantili mevduat düzenlemesinin kurumlara vergi avantajı ile daha da genişletilmesini eleştirerek, “ Anayasa’nın 73’üncü maddesi “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür” diyor. Bu düzenlemeyle siz zaten milyarlarca doların sahibi yurttaşlarımıza “7 liradan aldığın doları 14 liraya bozdurursan vergi yok” diyorsunuz. Bu Anayasa’ya doğrudan aykırıdır” dedi.