Yoksul aileler eğitime para harcayamıyor: Zenginler farkı açıyor
Artan enflasyonla eğitime harcanan pay azalıyor. Özellikle yoksul ve kalabalık ailelerde eğitimin payı gelire göre çok düşük kalırken, tutarlardaki artışa rağmen gelirden eğitime ayrılan paydaki düşüş dikkat çekiyor.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Hanelerin gelir düzeyleri çocukların eğitimi üzerinde en etkili faktörlerden biri olurken, son yıllarda yükselen enflasyonla eğitime harcanan miktar yükselse de payı azalıyor. Gelir seviyesi yüksek aileler eğitime yüksek pay ayırmaya devam ederken, hane halkı sayısı arttıkça eğitimin payı yine azalıyor.
TÜİK gelir ve eğitim verilerinden ekonomim.com’un derlediği verilere göre, hanehalklarının yüzde 20’lik gelir gruplarına göre dağılımında harcama ve gelirlerine oranlar eğitim grubuna ayırdıkları pay düştü.
2002-2023 yılları arasındaki verilere göre, üst gelir grubunda da sert gerileyen eğitim harcamaları düşüş sert oldu.
Alt gelir grubunda yüzde 0,5’in üzerine hiç çıkamayan eğitim harcamaları, yoksul ailelerde eğitime harcanan oranın ne kadar düşük olduğunu ortaya koyuyor. En üst gelir grubunda da eğitim harcamaları 2019 yılı sonrasında yüzde 4’ün üzerinden yüzde 1,5’in altında geriledi.
Özellikle tüketim harcamalarının toplu görüldüğü bu tabloda paylar netleşiyor. Gelir düzeyi düşük kesimin gıda ve konut tarafında yaşadığı zorluklar diğer alanlara pay bırakmıyor.
Aileler büyüdükçe eğitim harcamaları azalıyor
Hanehalkı büyüklüklerine göre, en çok eğitim harcamasını yapan grup 4 kişilik aileler oluyor. Onu da 5 ve 3 kişilik aileler takip ediyor. En düşük eğitim harcaması ise 1 ve 2 kişilik hanelerde oluyor. Burada özellikle çocuksuz yetişkinlerin yaşadığı düşünüldüğünde oran çok ilgi çekici olmuyor. Ancak asıl ilgi çeken 1 ve 2 kişilik haneler kadar düşük eğitim harcaması yapan 6 ve 7 kişilik haneler oluyor.
Ailelerde eğitim harcamaları sonuçları ilgi çekiyor
Hane içinde yaşayanların yapılarına göre de eğitim harcamaları sonuçları ilgi çekiyor.
Tek kişilik ya da eşlerden oluşan hanehalklarının çocuklarının olmadığı düşünüldüğünde eğitim harcamalarının en alt kademesinde kaldıkları görülüyor.
Tek ebeveyn ile yaşayan çocukların geçmiş yıllarda eğitim harcamalarının yüksek olduğu görülürken, sonrasında liderlik anne bana ve çocuklardan oluşan evlere taşınıyor. En çok eğitim harcaması bu haneler tarafından yapılıyor.
Tabloda dikkat çeken dönem dönem yükselen çekirdek ailelerin bulunmadığı kalabalık evlerin de eğitim harcamalarındaki yüksekliği nedeniyle genel olarak öğrenci evlerinden oluştuğu görülürken, en az bir çekirdek aile ve diğer fertlerden oluşan evlerde görülen harcamalar ise ortalamada kalıyor.
Pay azalıyor, harcama artıyor
Hanehalkı Tüketim Harcaması verileri, tüm verilerde olduğu gibi 2020-2021 yıllarında anket usulü derlenen veriler pandemi nedeniyle toplanamadığı göz önüne alındığında, eğitim harcamalarını payı düşerken, 2018-2023 aralığında aylık ortalama tüketim harcaması tutarında da artış kaçınılmaz oluyor. 2018 yılında aylık eğitime harcana tutar 101 TL olurken, 2023 yılında bu tutar 255 TL'ye çıkıyor.