Yeni emtia: Koruyucu maske

Hilal SARI

Tüm dünyada 30 bini aşkın can kaybına neden olan koronavirüs (Covid-19) salgınında, tüm ülkelerin petrol ve doğalgaz gibi emtialara talebi düşerken, koruyucu maske tüm ülkeler için büyük önem taşıyan emtia niteliğinde bir ürüne dönüştü.

Koronavirüsle mücadelenin ön cephesindeki sağlık çalışanlarının maru kaldığı risk arttıkça, yüz maskesine ve diğer kişisel koruyucu ekipmanlara olan talep de artıyor. Birleşik Krallık’ta küçük bir üretici olan Cambridge Mask CEO’su Christopher Dobbing “Şu anda dünya üzerinde altı aylık üretimini henüz satmamış bir üretici bulmak zor” diyor. Dobbing salgın başladığından bu yana talep nedeniyle fiyatların da 15 kat arttığını belirtiyor. Bangladeş’ten Nepal’e, İsviçre’den ABD’ye dünya salgının yayılmasını durdurabilmek için maske üretiyor.

İhtiyaç dokuz kat artıyor

ABD Hastaneler Birliği Covid-10 hastalarını tedavi eden hastanelerde normal grip salgınına göre dokuz kat daha fazla koruyu ekipman ihtiyacı olacağını öngörüyor. ABD Sağlık Bakanlığı ise Stratejik Ulusal Rezervler için gelecek 18 ay boyunca 500 milyon maske alacağını söyledi.

Üreticiler vardiyalı çalışıyor

ABD’nin en büyük maske üreticilerinden 3M, Owens & Minor ve Cardinal Health Medlina Industries, normal üretimlerinin dört katına çıkmak için vardiyalı çalışma sistemine geçtiğini duyurdu.

En büyük üretici Çin, diğer ülkere ihracata başladı

Fransa'da Sağlık Bakanı Olivier Veran, Çin'den 1 milyardan fazla yüz maskesi sipariş ettiklerini açıkladı. Hollanda da yine Çin’den ithal ettiği 1,3 milyon maskenin 600 binini kalitesini yetersiz bulduğu için toplattığını duyurdu. Dünyanın en büyük maske üreticisi şu aşamada Çin ve küresel maske üretiminin neredeyse yarısını gerçekleştiriyor. Katı sosyal mesafe uygulamalarıyla salgını kontrol altına alabilen ülkede fabrikalar tekrar eski verimine yaklaşırken, Çin hem yurtiçi hem de küresel pazar için maske üretimini hızla artırıyor.

Çin, günde 116 milyon adet üretebiliyor

Çin devlet televizyonu CCTV’de yer alan habere göre ülke 29 Şubat itibariyle günde 116 milyon maske üretim kapasitesine sahip. Çin Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu şirketlere salgın sonrasında üretim fazlasını satın alıp depolayacağını söyledi. Xinhua haberine göre Çin’in petrol şirketi bile maske üretimine katkı vermeye başladı ve mart sonu itibariyle günde 1.5 milyon kapasiteye ulaşacak.

Hükümetin desteklediği müşterilerin siparişleri alınıyor

Çin’de salgının pik yaptığı şubat ayında Shenzhen merkezli N95 maske üreticisi Allmed Medical Products’ın tüm maskeleri Çin hükümeti tarafından satın alındı. Hubei eyaletindeki fabrikalarında şirket bir günde 250 bin N95 maske üretebiliyor ve bu kapasite salgın öncesi dönemin çok çok üzerinde. Şimdi şirket yurtdışından gelen devasa talebi karşılamaya çalışıyor. Şirket sözcüsü, şimdilik sadece eski müşterilerle ve hükümet tarafından desteklenen müşterilerle anlaşıldığını aktarıyor.

İhracat yasakları ve zabıta baskınları

Türkiye’nin de aralarında olduğu Hindistan, Güney Kore, Tayvan, Fransa, Almanya, Ukranya gibi birçok ülke koruyucu maskenin de aralarında olduğu birçok tıbbi ekipmana ihracat yasağı getirdi. Bazı ülke ve çokuluslu şirketler ihtiyacı olan ülkelere maske hibe ederken, Türkiye’nin de aralarında olduğu birçok ülke, sıkı regülasyonlara rağmen kaçak olarak yapılan maske sevkiyatlarına el koyuyor.

İki tür maske var!

Biri Asya ülkelerinde hava kirliliğine karşı salgın öncesinde de kullanılan normal ameliyat maskeleri. Diğer kategori ise daha yüksek standartlarda üretilen ve virüsün bulaşmasına neden olan sıvı partiküllerin yayılmasını engelleyen N95 veya FFP (yüz filtreli) olarak geçen maskeler.

İtalya ve İspanya’da 5 binden fazla sağlık çalışanına bulaştı

Avrupa’da salgının en kötü vurduğu İtalya ve İspanya’da resmi verilere göre 5 binden fazla sağlık çalışanına koronavirüs bulaştı. Avrupa Komisyonu birliğin geleneksel koruyucu ekipman tedariğinin talebin sadece yüzde 10’ununu karşılayabileceğini öngörüyor. Komisyon birlik genelinde 10 kat daha fazla PPE ve diğer medikal aygıta ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Vaka sayısının 20 Mart itibariyle 3 bine yaklaştığı Hollanda’da da ise vakaların dörtte birinin sağlık çalışanları olduğu belirtildi.

Otomotivden moda devlerine üretim hatları maskeye dönüyor

Dünyanın geri kalanında da salgının hız kazanmasıyla hastanelerin ve sağlık çalışanlarının ihtiyacı her gün katlanarak artıyor. Hızla artan talebi karşılayabilmek için İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana görülmemiş üretim hattı dönüşümleri gerçekleşiyor. Otomotivciler, moda devleri, laboratuvarlar maske üretiyor. BMW ve Porsche için koltuk kılıfı üreten Alman Zettl Automotive, şimdi maske üretiyor. İstalya ve İspanya’da Prada ve diğer moda devleri maske üretiyor. Çek Cumhuriyeti’nde boxer ve tayt üreten Styx de maske üretimine geçti. İsviçre’nin devlete ait nükleer, kimyasal ve biyolojik savaşlar için kurulan laboratuvarı bile maske üretiyor. Tabii bu laboratuvarın kapasitesi kısıtlı, şimdiye kadar 10,2 milyon maske üretmiş. İsviçre’nin nüfusu 8,2 milyon ve hükümetin öngörülerine göre 10,2 milyon maske, ülkenin 10 günlük ihtiyacına bile yetmeyecek.