Yapay et tüm sofralara girmek için ucuzluyor
Alternatif protein kaynağı olarak piyasalara giren yeni yapay et ürünleri, tüketicilerin bu ürünlere erişimini kolaylaştırmak için fiyatlarını düşürmeye başlıyor. Sektörün önde gelen şirketleri çalışmalarını hızlandırırken, bitki bazlı et sektörüne yatırımları da artışta.
Deniz Kılınç |Deniz KILINÇ
Salgında geleneksel ete alternatif olarak talebin arttığı yapay et herkese ulaşılabilir olmak için ucuzluyor. İsrailli start-up Future Meat Technologies biyoreaktörde gerçek tavuk hücrelerinden yapay olarak ürettiği tavuk göğsünü ilk üretebildiği 2013’te ürünün fiyatı 300 bin dolarken, şimdi 7,50 dolara kadar düştü. Analistlere göre şu anda toplam ete pazarının sadece yüzde 1’ini oluşturan bitki bazlı ve yapay et ürünleri şirketleri, tüketici tabanını daha da genişletmek için fiyatları düşürüyor.
“Gerçek etten %40 daha ucuz olacak”
Başka bir yapay et üreticisi Impossible Foods da 1 pound (453 gram) yapay dana köftesinin fiyatını 11 dolara düşürdü. ABD Tarım Bakanlığı’nın gerçek dana köftesi için tavsiye fiyatı ise 5 dolar. Sektörün büyük oyuncularının fiyatları düşürme politikasına paralel, danışmanlık şirketi AT Kearney de bitki bazlı et ürünlerinin “eninde sonunda” gerçek etten yüzde 30-40 daha düşük olacağını öngörüyor. Fakat bunu başarmak için üretim sistemlerine daha fazla yatırım yapılması ve maliyetlerin düşürülmesi gerekiyor.
Yıllık %17 büyüme öngörülüyor
Barclays 2019 yılında yayınladığı öngörülerinde 1,4 trilyon dolarlık küresel et pazarının yüzde 10'unun yapay etlerden gelebileceğini ve pazarın 140 milyar dolara ulaşabileceğini öngörmüştü. Mevcut öngörüler ise daha ılımlı. Bitki bazlı ve laboratuvarda geliştirilmiş alternatif et pazarı Euromonitor’e göre 2020 yılında 20,7 milyar dolar pazar büyüklüğüne ulaştı. Raporda pazarın 2024 itibariyle 23,2 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. İngiltere merkezli araştırma şirketi Technavio’ya göre ise pazar 2024’e kadar yıllık ortalama yüzde 17 büyüyecek. Bu büyümeyi yapay et, yumurta ve süt ürünlerine yapılan yatırımlar destekleyecek. ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Good Food Institute (GFI) verilerine göre geçen yıl küresel alternatif protein ürünlerine toplam 3,1 milyar dolar yatırım yapıldı.
Parite iki ila üç yıla eşitlenecek
“Belirli bir fiyat düzeyine ulaştığınızda, bütün perakende kanalları erişime açılır” diyen GFI araştırmacısı Zak Weston, düşük fiyatların müşterilerin daha çok dikkatini çektiğine inanıyor. Analistler, bitki bazlı et ürünleri perakende fiyatının iki ila üç yıl içinde gerçek et paritesine ulaşabileceğini öngörüyor. Berenberg analisti Donald McLee, primlerin bir süredir kademeli olarak düştüğünü belirtiyor. Bu kapsamda, ABD’li yapay et üreticisi Beyond Meat, 2024 yılı itibariyle en az bir ürün kategorisinde gerçek etle fiyat paritesine ulaşmayı hedefliyor. Şirket, 2019’da halka arz edildiğinde 12 dolara sattığı hamburger köftelerini 9 dolara kadar düşürdü. CEO Ethan Brown, işçilik ve lojistik maliyetlerini düşürmek için tam entegre bir tesis geliştirmeyi hedeflediklerini söyledi.
Alternatif protein yatırımının 3'te 2'si yapay ete
2019’a göre üç kat artışla geçen yıl 3,1 milyar dolara ulaşan küresel alternatif protein yatırımlarında yapay et, süt ve yumurta ürünleri lider konumda. GFI’ın özel sermaye piyasaları analizi şirketi PitchBook Data verilerinden oluşturarak hazırladığı rapora göre 2020’de yapılan toplam yatırımın 2,1 milyar doları yapay et ürünlerine yapıldı. Yapay et ve süt ürünleri sektörü 2010 ve 2020 yılları arasında toplam 4,4 milyar dolar yatırım alırken, bu rakamın yarısı 2020’de elde edildi. Geleneksel et üretiminin yüksek maliyeti ve çevreye verdiği zarar göz önüne alındığında, yapay et sektöründeki talebin sürmesi bekleniyor. Ingredion pazarlama yöneticisi Declan Rooney, halihazırda Y neslinin yüzde 15’inin vegan veya vejetaryen olduğunu ve bu eğilimin çeşitli yaş gruplarında arttığını söylüyor. 2015-2019 aralığında talebin yüzde 57 arttığı yapay et sektöründe, 2020’de Impossible Foods 700 milyon dolar, Livekindly 335 milyon dolar, Oatly 200 milyon dolar ve Califia Farms 172 milyon dolar yatırım aldı.
50’nin üzerinde şirket yapay ete odaklı
ABD’li tarım ve gıda teknolojileri yatırımcısı Jim Mellon, şu an 50’nin üzerinde şirketin kültivatörlerde gerçek hayvan hücrelerinden et üretimi üzerinde çalıştığını söylüyor. Yapay et üreticisi Future Meat CEO’su Rom Kshuk ise İsrail merkezli biyoteknoloji merkezi Rehovot’ta hayvan hücrelerinden üretilen yapay et ürünlerindeki organik hataları ortadan kaldıran bir biyoreaktör ürettikleri bilgisini veriyor. Kshuk üretim maliyetlerinde düşüşü, “geleneksel etin maliyet paritesine ulaşma yolunda ilk adımı” olarak nitelendiriyor.