Rusya tehlike, Çin ‘sistemik zorluk’

Türkiye’yi temsilen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı zirvede ittifakın gelecek 10 yılına yön verecek yol haritası hakkında bazı kararlar alındı. NATO’nun stratejik konseptine de
vurgu yapan sonuç bildirgede Rusya ve Çin’in yükselişi, iklim değişikliğinin güvenliğe etkisi, siber tehditler ve yıkıcı teknolojiler, Afganistan’daki NATO misyonunun sonlandırılması gibi birçok başlık bulunuyor.

Biden ile “ABD geri döndü”

Biden’ın Trump dönemi gerileyen Trans-Atlantik ilişkileri tekrar güçlendirdiği değerlendirmeleri yapılan zirvenin sonuç bildirgesi de Biden’ı hem iç, hem dış politikada güçlendirecek şekilde mevcut Çin karşıtı ABD politikalarını destekleyen bir çizgide duruyor.

NATO’nun sonuç bildirgesinde kullanılan ve geçtiğimiz günlerde G7 zirvesinde de benzerini gördüğümüz dil, ağırlıklı olarak bir Batı ittifakı olan NATO’dan da benzer bir Rusya ve Çin karşıtlığı sinyalleri taşıyor. NATO sonuç bildirgesinde “Çin’in ifade ettiği hırsları ve iddialı tavırları kurallar temeline dayalı uluslararası düzen için ‘sistemik zorluk’ teşkil ediyor” ifadeleri yer aldı. Biden’ın - Trump döneminde geri çekilen - ABD desteğini masaya koyması zirvenin en önemli gelişmelerinden oldu. Almanya Başbakanı Angela Merkel de Biden’ın masaya dönüşünü “yeni bir başlangıç” olarak nitelendirdi.

Biden zirvede yaptığı konuşmalarda 1990’lardan bu yana Batı’nın Rusya ve Çin’in liberal demokrasilere dönüşmelerine yönelik çabalarına atıfta bulundu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, Çin’in Baltıklardan Afrika’ya askeri varlığını artırıyor olmasının nükleer silahlı bir NATO’nun hazırlıklı olması gerektiği anlamına geldiğini söyledi ve şöyle devam etti: “Çin bize yaklaşıyor. Siber uzayda onları görüyoruz, Afrika’da onları görüyoruz, ama kritik altyapılarımıza büyük yatırımlar yaptıklarını da görüyoruz. İttifak olarak birlikte yanıt vermeliyiz.” Avrupa Birliği de artık Çin’i “sistemik rakip” olarak nitelendiriyor. İngiltere Başbakanı Boris Johnson da zirvede “Bence bu masadaki kimse Çin’le yeni bir soğuk savaşa girmek istemiyor” demişti.

Çin’in Avrupa limanlarına yatırımlarından Afrika’da askeri üsler kurmasına ve Rusya ile birlikte ortak asgari tatbikat yapmasına varana kadar, NATO Pekin’in bu adımlarına güçlü bir tepki verilmesi konusunda uzlaşmış oldu. Ancak Çin’le ekonomik bağlar da güçlü tutulmaya devam edilecek “nezakette” bir bildirge yayınlandı. Almanya’nın Çin’le 2020’de ticareti 212 milyar Euro’ydu. Çin’in elinde tutmakta olduğu ABD Hazine tahvillerinin toplamı Mart 2021 itibariyle 1,1 trilyon dolar ve ABD’nin Çin’le toplam ticareti 2020’de 559 milyar dolar oldu.

NATO liderleri Rusya’nın Ukrayna yakınlarında askeri yığınak yapıyor olmasından endişeli olduklarını ve Rusya’nın Batılı devletlere yönelik siber saldırılarından da endişeli olduklarını dile getirdiler. Biden’un Rus lider Vladimir Putin ile zirvesi de yarın Cenevre’de gerçekleşecek.

“Türkiye ve ABD Afgansitan için diyalog içinde”

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye ve ABD gibi bazı NATO müttefi klerinin Afganistan'da bulunan havaalanı gibi kritik altyapıların sürdürülebilir olması için doğrudan diyalog halinde olduklarını söyledi. NATO’nun Türkiye’nin güvenlik sağlamayı teklif ettiği Kabil havalimanına ise finansman desteği verilecek. NATO Sonuç bildirgesinde Türkiye’nin adıgeçen diğer bazı bölümler ise şöyle: NATO üyelerinin kara, hava ve deniz sahalarının güvenliğiyle ilgili maddede Türkiye’de NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi kurulması memnuniyetle karşılanıyor. Türkiye’ye yönelik güvenlik katkılarının artırıldığı da ifade edilen sonuç bildirgesinin Suriye’ye ilişkin bölümünde NATO’nun Suriye tarafından yapılan füze saldırılarının
tekrar olabileceği belirtilerek “Suriye’den NATO müttefi klerine yönelik balistik füze saldırılarını izlemeye ve değerlendirmeye devam ediyoruz” dedildi.