Et endüstrisi gezegenin bekası için tarihe karışabilir
Laboratuvarda geliştirilen, bitki bazlı et ürünleri alternatifleri (yapay et) iklim endişeleriyle birlikte giderek daha fazla kabul görüyor. Singapur’da dünyanın ilk gıda otoritesi onaylı yapay eti restoranlarda servis edilirken, ABD’de de yapay et girişimi Beyond Meats ve PepsiCo bitki bazlı atıştırmalık ve içecek üretimi için harekete geçti.
Deniz Kılınç |Deniz KILINÇ
Et endüstrisinin özellikle besicilik tarafında neden olduğu karbon emisyonları başta olmak üzere iklim değişikliği üzerinde olumsuz etkisi, şirketleri ve üreticileri bitki bazlı yapay et sektörüne yönlendiriyor. Birleşmiş Milletler’in 2019’da yayınladığı bir rapora göre, et üretiminin sera gazı emisyonlarındaki payı yüzde 37. 2020 itibariyle 20,7 milyar dolar piyasa hacmine sahip olan bitki bazlı yapay et sektörünün gelecek yedi yılda yıllık ortalama yüzde 20’ye yakın büyümesi beklenirken, bu durum geleneksel et endüstrisi için bir risk olarak da görülüyor.
“Hiç yavaşlayacak gibi görünmüyor”
Singapur’un dünyada bir ilk olarak bitki bazlı tavuk etini geçtiğimiz günlerde restoranlarda sunmaya başlaması ve çeşitli ülkelerde şirketlerin üretimlerini bitki bazlı ürünlere yöneltmesiyle sektör, günden güne güçleniyor. San Francisco merkezli araştırma kuruluşu Grand View Research, Eylül 2020’de yayınladığı bir araştırmada bitki bazlı et sektörünün 2020-2027 yılları arasında yıllık ortalama yüzde 19,4 büyüyeceğini (CAGR) öngördü. Barclays’e göre ise sektör, 2029’da 140 milyar dolar büyüklüğe ulaşabilir. CNBC’ye konuşan The Good Food Institute Asya Pasifik Direktörü Elaine Siu, “Şoklar ve istikrarsızlığın görüldüğü bu dönemde, düşük riskli değer zincirleri oluşturmak fırsatların nerede olduğunu görmeye odaklanmak demektir ve bitki bazlı ete geçiş de hiç yavaşlayacakmış gibi görünmüyor” dedi.
Bitki bazlı etin öncüsü Singapur
Singapur hükümeti, Aralık 2020’de bitki bazlı et üretimi ve satışını onaylayarak dünyada bir ilki gerçekleştirdi. Singapur Gıda Ajansı, Good Meat markası altında biyoreaktörlerle üretilen bitki bazlı ürününü onayladı. Böylece üretimlerinin çevresel etkilerini kabullenen et üreticileri ve satıcıları da bitki bazlı alternatiflere yöneltti. ABD’li fast food zinciri KFC, Singapur’daki 80 restoranında bitki bazlı tavukla yapılan yeni hamburgerini Zero Chicken Burger ismiyle satışa sundu. Bitki bazlı ürünlere yakınlığıyla bilinen KFC, 2020 yaz döneminde belirli bir süreliğine Güney Kaliforniya’daki bazı restoranlarında bitki bazlı tavuk sandviçleri müşterilerine sunmuştu. KFC’nin yanında Singapur merkezli dondurulmuş gıda devi Tee Yih Jia Food Manufacturing (TYJ) de, hızla büyüyen bitki bazlı et sektörüne yeni markası ALTN ile giriş yaptı. Markanın bitki bazlı hazır yemeklerden malzemelere, geleneksel Asya mutfağından Batı’nın yaygın fast food ürünlerine çeşitli ürünler sunacağı belirtilirken, söz konusu ürünlerin raf ömrünün de 24 ila 36 ay arasında olacağı belirtiliyor.
Japonya ve BAE de harekete geçti
Tokyo merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Seed Planning, Japonya’da et alternatifi ürünleri pazarının 2030 yılında 78 milyar yene ulaşacağını öngörürken, ülkedeki bazı gıda şirketlerinin piyasaya sunduğu bitki bazlı ürünlerin satışı başladı. The Freshness Burger isimli restoran zinciri, Kumomato merkezli bir bitki bazlı et üretim girişimi olan Daiz’in ürettiği soya fasulyesi cipsleriyle yapılan hamburgerleri restoranlarında sunmaya başladı. Öte yandan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli dondurulmuş gıda üreticisi Al Islami Foods, bu ay piyasaya bitki bazlı etten üretilen hamburgerlerini süpermarket ve restoran zincirlerinde satışa sundu. Şirket, gelecek üç ay içinde bitki bazlı ürününü Suudi Arabistan, Katar ve Bahreyn’de de piyasaya sürmeyi hedefliyor.