Daron Acemoğlu’ndan ilginç Trump analizi: Kopuş kolay olmayacak

Massachusetts Institute of Technology (MIT) ekonomi profesörü Daron Acemoğlu, Project Syndicate sitesindeki son değerlendirmede, Trump’ın demokrasiye karşı tehdidinin büyüdüğünü yazdı.

Acemoğlu’nun ABD’de kasımda yapılacak seçimlere yönelik, demokrasi ve ekonomiye yönelik değerlendirmeleri şu şekilde oldu:

“Yenilenmiş Demokrat Parti aday listesi, partiyi yeniden canlandırırken, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın halefi Joe Biden’a karşı açtığı farkı kapattı.

Kamala Harris ve Tim Walz’ın geçmişleri, kariyerleri, yoksullukla mücadele, çalışan insanların yaşamlarını iyileştirme politikaları ve “vatanseverliği Cumhuriyetçilerden geri alma” ile demokrasiyi güçlendirme gibi konulara odaklanan son kampanya konuşmaları takdire şayan. Ancak bunların ötesinde de Demokrat listeyi desteklemek için geçerli nedenler var. Sonuçta, alternatifi Trump ve o kadar ciddi bir tehdit oluşturuyor ki, ona karşı yarışan herhangi bir makul aday bile güçlü bir destek almayı hak eder.

“ABD kurumları, otokratik bir liderle başa çıkmak üzere tasarlanmadı”

Trump, Amerikan demokrasisine tehdit oluşturuyor. Çünkü ABD kurumları, kuralları ve hatta yasaları, onları çiğnemeye istekli otokratik bir popülistle başa çıkmak üzere tasarlanmadı.

2017’de belirttiğim gibi, Amerikan seçmenleri ve sivil toplum, böyle bir figürü durdurabilecek nihai güçler. Amerikan demokrasisi Trump’ın 2017-21 başkanlığını atlattı. Ancak Trump, bulduğu her kurumsal zayıflığı istismar ederken, zaten kutuplaşmış bir toplumun bölünmesini derinleştirdi ve kendisinin kaybettiği adil ve özgür bir seçimin de sonucunu bozmayı denedi.

Demokratlar, 2020 seçimlerinde Beyaz Saray’ı (6 Ocak 2021’de Trump’ın darbe girişimine rağmen) başarıyla geri aldılar. Trump’ın kendi beceriksizliği büyük avantajları oldu. Uzun süredir var olan siyasi normlar ağır bir şekilde zarar görmüş olsa da demokrasi hayatta kaldı.

Trump’ın başkan olarak beceriksizliği iki boyuttaydı. İlk olarak, herhangi bir tutarlılık gösterme kapasitesine sahip değildi. Tek gerçek gündemi, gücü kendi ellerinde toplamak ve ailesi ile yakın çevresini yüceltip zenginleştirmekti. Ancak bunu gerçekleştirecek disiplin ve odaklanmaya sahip değildi. Korkutucu olan, elbette, daha disiplinli biri olsa çok daha fazla zarar verebilecek olması. İkincisi de Trump, birçok çalışanının koşulsuz sadakatini kazanmayı başaramadı ve bu da çılgın planları ve kararlarının içeriden ifşa edilmesine veya engellenmesine yol açtı.

Trump’ın ABD demokrasisine tehdidini oluşturan beş neden

Ne yazık ki Trump, bugün ABD demokrasisine karşı çok daha büyük bir tehdit oluşturuyor ve bunun beş ana nedeni var:

Birincisi, Trump daha da öfkeli hale geldi, bu da gücü kendi elinde toplama ve düşmanlarına (gerçek ve hayali) karşı kullanma konusunda daha kararlı olacağı anlamına geliyor. Beyaz Saray’a geri dönerse, kişisel gündemini takip etmede daha acımasız ve potansiyel olarak daha tutarlı olacaktır.

İkincisi, Trump ve ideolojik yoldaşlarının, üst ve orta düzey atamalar üzerinde çok daha fazla düşünce ve değerlendirme yapmış olması. Bunu zaten onun gizli gündemi için yaptılar: “Heritage Foundation Project 2025.” Trump, bu kapsamlı politika taslağını reddettiğini iddia etse de bu taslak, potansiyel yönetim personelini belirlemek için değerli bir araç haline geldi. Heritage Foundation’ın “karanlık” vizyonunu desteklemek, bu sefer hizmet edebilecek muhbirlerin veya demokrasiyi savunanların yer alamayacağını garanti altına alan bir test haline geldi.

Üçüncüsü, Cumhuriyetçi Parti artık Trump’ın kişisel tarikatıdır. Bu da ülke genelindeki yerel Cumhuriyetçi yetkililerin ne yaparsa yapsın ona itaat edecekleri anlamına geliyor. Bazıları, seçimleri manipüle etmeye ve yerel kolluk kuvvetleri ile kamu hizmetlerinin kontrolünü ele geçirmeye bile kalkışabilir. Trump, yerel seçim yetkililerinden kendi lehine daha fazla oy “bulmalarını” bir kez daha talep ederse, istediğini elde edebilir.

“Trump’tan kopuş kolay olmayacak”

Dördüncüsü, entelektüel elitler ve Demokrat Parti liderlerinin bir dizi hatası (açık sınırlar, polis fonlarının kesilmesi) nedeniyle, birçok sağ eğilimli, ılımlı ve üniversite mezunu olmayan seçmen, Demokratların aşırı sol görüşlere sahip olduğunu düşündü. Demokratları vatanseverlikten yoksun olarak görenlerin, Harris ve Walz’ın hamlelerine rağmen, Trump’tan ayrılma oranı çok daha düşük olacak.

Beşincisi, Trump’a karşı etkili sivil toplum hareketi daha zor hale geldi. Yıllarca solun kendi ideolojik saflık testlerini uygulayıp bu testlerde başarısız olanları utandırmasının ardından, bağımsız seçmenler ve ılımlı Cumhuriyetçilerin bir anti-Trump koalisyonuna katılma olasılığı daha düşük olacak. İlerici Demokratlar, Trump’ın anayasaya aykırı veya anti-demokratik davranışlarına karşı tek başlarına durabilirler ve bu yeterli olmayacak.

“Trump’ın ABD kurumlarına yönelik tehdidi ciddiye alınmalıdır”

Bu nedenlerle, Trump’ın ABD kurumlarına yönelik tehdidi ciddiye alınmalıdır. ABD demokrasisini savunmanın tek yolu, onu demokratik yollarla yenmektir. Demokrasi, somut sonuçlar verdiğinde ve insanların arzularını yerine getirmelerine yardımcı olduğunda gelişir.

Pratikte bu, ekonomik refah, güvenlik, adalet, yetkin yönetim ve istikrarı teşvik etmek anlamına gelir. Özellikle sonuncusu, demokratik sisteme yönelik tehditler de dahil olmak üzere, şoklara ve zorluklara karşı dirençli olmayı sağlamak için önemlidir.

Trump, güçlü bir takipçi kitlesi kazanan ilk anti-demokratik demagog değil ve son da olmayacak. ABD kurumları, 1930’ların sonlarında Rahip Charles Coughlin’den gelen proto-faşist bir meydan okumaya karşı koyarak, 1950’ler ve 1960’larda Jim Crow Güneyi’nde siyahların sivil haklarına karşı direnişle, ayrılıkçı George Wallace’ın 1968 başkanlık adaylığıyla ve Watergate ile daha güçlü hale geldi. Trump, kasım ayında yenilirse, ABD kurumları bir kez daha, “daha güçlü” çıkacaktır.

“Yoksulluk ve eşitsizlikle mücadele etmek daha zorlu olacak”

Ancak demokrasinin bu tür zorluklara karşı koyabilmesi için, sandıkta iyi alternatiflerin olması gerekir. İnsanlar, sorunları çözme, insanları motive etme ve özgür kurumları savunma konusunda iyi bir geçmişe sahip politikacılara oy verebilmelidir. Harris-Walz listesi bu gerekliliklere uygun gibi görünüyor. Şimdi, insanları harekete geçirme ve demokrasiye olan desteği yeniden kazandırma süreci başlıyor. Ancak demokrasinin vaatlerini yerine getirmek, yoksulluk ve eşitsizlikle mücadele etmek, kutuplaşmayı ve her iki taraftaki aşırılığı azaltmak ve hükümetin halk için çalıştığını göstermek, daha da zorlu bir iş olacaktır.